kathedraal


A - Als substantief

kathedraal 1.0

kerk die in de katholieke, de anglicaanse en de orthodoxe kerken dient als hoofdkerk van een bisdom; hoofdkerk, waarin de bisschop zetelt, die meestal gelegen is in de hoofdplaats van dat bisdom en die heel vaak een majestueus historisch gebouw is; ook: kerk die vroeger deze functie had maar de titel behouden heeft; soms ook: grote, meestal historische kerk die niet gerechtigd is om die titel te dragen, maar in de volksmond wel zo wordt genoemd

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een kathedraal…

is een gebouw

  • [Afmeting] is bijna steeds een groot, ruim en hoog gebouw
  • [Uiterlijk] is meestal in een historische stijl opgetrokken, voornamelijk gotisch, romaans of barok; is vaak rijkelijk versierd met sculpturen aan de buitenkant
  • [Bouw] bevat meestal een of meer imposante, hoge torens; heeft meestal een middenschip en zijbeuken, vaak ook zijkapellen; heeft meestal een groot hoogkoor; beschikt meestal over grote glasramen en soms over rozetten
  • [Soort] is een kerk
  • [Functie] dient als hoofdkerk van het bisdom, waar de zetel van de bisschop gevestigd is
  • [Plaats] bevindt zich meestal in het stadscentrum in de hoofdplaats van een bisdom
  • [Leeftijd] is meestal een oud, historisch gebouw, in onze streken vaak uit het gotische tijdperk

Algemene voorbeelden


De mensen doen hun inkopen voor de goede week, de Semana Santa, en zij bidden hardop in één van de zijkapellen van hun prachtige kathedraal.

http://www.vakantiegenoegens.be/infoplein/Spaanse_goudkust.htm

Komende zondag zal Gaillot zijn laatste mis celebreren in de kathedraal van Évreux.

NRC,

Vlezige bladeren filteren het zonlicht dat in strepen op de grond valt, zoals door glasramen in een kathedraal.

De Standaard,

Combinatiemogelijkheden


met adjectief ervoor


  • de aartsbisschoppelijke kathedraal
  • de Antwerpse kathedraal
  • de Brusselse kathedraal
  • de Londense kathedraal
  • een anglicaanse kathedraal
  • een gotische kathedraal
  • een katholieke kathedraal
  • een middeleeuwse kathedraal
  • een orthodoxe kathedraal
  • een romaanse kathedraal
  • een romaans-gotische kathedraal

Verderop noordelijk, in Esztergom, ziet u de machtige aartsbischoppelijke kathedraal.

http://www.hunginfo.nl/html/index-nl.html

Een massaal opgezet feest morgen in Hechtel, een familieviering in de Antwerpse kathedraal in april en - nu al gepland - een Europese jongerenontmoeting in 1998.

De Standaard,

Het oerdegelijke spel van Jozef Sluys, al 25 jaar organist-titularis van de Brusselse kathedraal, is bekend.

De Standaard,

Pal in het centrum staat een gotische kathedraal, waarvan het carillon op de hele uren de Big Ben imiteert.

NRC,

De romaans-gotische kathedraal van Gloucester is wél origineel: het oudste gotische plafond in het land, het hoogste koor om het grootste glasraam in het UK de ruimte te geven.

http://www.gva.be/dossiers/-h/harrypotter/gloucester.asp

Bij het centrale Merdekaplein in Jakarta lijken de koepel van de grote moskee en de toren van de katholieke kathedraal te verbroederen.

De Standaard,

Vele Grieken kwamen zondag rouwen bij het stoffelijk overschot van Papandreou dat werd opgebaard in de centrale orthodoxe kathedraal van Athene, "Mitropolis".

De Standaard,

Dat bouwen in symbool en realiteit nauw met elkaar verweven zijn kan men zien aan bijvoorbeeld de Egyptische pyramides en de middeleeuwse kathedralen.

http://www.ludussacer.nl/index2.html

met voorzetselgroep


Voorzetsel: van

  • de kathedraal van Antwerpen
  • de kathedraal van Brussel
  • de kathedraal van Canterbury
  • de kathedraal van Chartres
  • de kathedraal van Reims
  • de kathedraal van San Marco
  • de kathedraal van Sint Jan
  • de kathedraal van Sint Michiel en Sint Goedele
  • de kathedraal van St. Pauls

Als je bijvoorbeeld in de kathedraal van Brussel binnenkomt, met de warme steen en de hele restauratie, dan kun je niet kwaad worden.

http://www.vsko.be/pastoraal/archief/danneels.htm,

Om 11 uur is er in de kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele in Brussel een eucharistieviering voor de officiële prominenten.

De Standaard,

Uitzonderingen waren er vanaf het begin, zoals het album van Plague Mass bewijst, in 1990 opgenomen in de kathedraal van Sint Jan in New York.

NRC,

Het grote plein in Venetië tussen de kathedraal van San Marco en het Dogenpaleis is misschien wel het bekendste duivenplein ter wereld.

http://www.postduiven.com/promotie/duivenbase/index.htm

Het gesprek met wat de Britse media ooit de beste manager van Groot-Brittannië noemden, heeft plaats op de hoogste verdieping van het strakke, moderne BT-hoofdkwartier in de City van Londen schuin tegenover de kathedraal van St. Pauls.

De Telegraaf,

Becket was de kanselier van koning Hendrik II en werd op diens bevel vermoord in de kathedraal van Canterbury.

De Standaard,

in voorzetselgroep


  • de deken van de kathedraal
  • de koepel van de kathedraal
  • de klokken van de kathedraal
  • de organist van de kathedraal
  • de toren van de kathedraal
  • de trappen van de kathedraal
  • een dwarsbeuk van de kathedraal
  • een zijkapel van de kathedraal
  • het altaar van de kathedraal
  • het koor van de kathedraal
  • het orgel van de kathedraal
  • het voorportaal van de kathedraal

Hij werd deken van de kathedraal Onze-Lieve-Vrouw-van-de-Vrede in Bukavu.

De Standaard,

In Straatsburg werd het luiden van de eeuwenoude bronzen klokken van de kathedraal gestaakt uit angst dat zij door de vorst zouden breken.

De Standaard,

De mensen doen hun inkopen voor de goede week, de Semana Santa, en zij bidden hardop in één van de zijkapellen van hun prachtige kathedraal.

http://www.vakantiegenoegens.be/infoplein/Spaanse_goudkust.htm

Mocht zo iemand bestaan als een laconieke Antwerpenaar, dan zou die zeggen: "Och, de tweede toren van de kathedraal is ook onafgewerkt gebleven."

De Standaard,

Joannes Couchet stemt o.m. het orgel van de kathedraal en dat van de Sint-Jacobskerk.

http://museum.antwerpen.be/vleeshuis/collectie.html

Ondertussen was Da Vinci ook in contact gekomen met Ludovico Sforza il Moro, voor wie hij opdrachten als architect, ingenieur en decorateur uitvoert te Milaan (1482-99), waar hij de koepel van de kathedraal ontwierp en verscheidene constructieve en decoratieve werken uitvoerde.

http://users.pandora.be/websthetica/webstheticaDAV.htm

Hij oriënteert zich op de toren van de kathedraal en concludeert dat hij halfweg is, dat het precies op hetzelfde neerkomt of hij nu verdergaat of terugkeert.

Met het oog op de jaren negentig, Luc Vancampenhout,

Op de brede trappen van de kathedraal demonstreerden ontslagen werknemers van het telefoonbedrijf Telefónica.

http://www.reisomdewereld.nl/zuidamerika/perup8.html,

Hun vraag om met wagens tot aan het voorportaal van de kathedraal te worden gebracht, werd door het stadsbestuur om verkeerstechnische en organisatorische redenen afgewezen.

De Standaard,

Een uur voor de aanvang van de kerkplechtigheid werden de onder bloemenkransen bedolven lijkkisten van de meisjes voor het altaar van de kathedraal geplaatst.

De Standaard,

Het geheel herinnert aan het koor en aan de noordlijke dwarsbeuk van de kathedraal van Laon (XIIde eeuw).

http://www.maredsous.be/index.php?id=35=1

Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als deel van een samenstellende afleiding


kathedraal 1.1

iets wat door zijn uitzicht of zijn bouw doet denken aan een kathedraal, vooral een imposant natuurverschijnsel of een ontzagwekkend gebouw

Betekenisbetrekking


metafoor
Betrokken betekenissen 1.0 : 1.1

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een kathedraal…

is een zaak

      Algemene voorbeelden


      Maar ook het rifduiken biedt op Abaco voldoende voor de vakantieganger: ondiepe kathedralen met een prachtige lichtval, grote nassau-tandbaarzen en enorme zeesterren in het ondiepe water.

      http://www.duiken.nl/

      Ze bewonderden het uitzicht over het IJ, dat weids genoemd mocht worden, reikend van de containerschepen in het Westelijk Havengebied, de binnenvaartschepen in de Houthavens en de industrie op de noordelijke oever tot aan die hoog oprijzende kathedraal van een graansilo in het oosten, die het zicht op de stad wegnam.

      Hokwerda's kind, Oek de Jong,

      Wie achter onze tuin het woud betrad, kwam direct in hoge kathedralen van beukendreven.

      Acacialaan, Koen Peeters,

      Woordfamilie


      Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


      kathedraal 1.2

      plaats die wordt beschouwd als een soort "heiligdom" waar een activiteit wordt beoefend in haar meest intense of meest verheven vorm; plaats waar een profane activiteit wordt beoefend als was het een soort eredienst

      Betekenisbetrekking


      metafoor
      Betrokken betekenissen 1.0 : 1.2

      Semagram (extra betekenisinformatie)


      Een kathedraal…

      is een plaats

          Algemene voorbeelden


          Het jaar nadien springen de beursspeculanten in New York zich te pletter uit hun gloednieuwe kathedralen en begint de grote crisis.

          Tussen tuin en wereld, Paul De Wispelaere,

          Combinatiemogelijkheden


          met voorzetselgroep


          Voorzetsel: van

          • de kathedraal van een infantiele godsdienst
          • de kathedraal van het tennis

          Grote mensen laten zich op eenzelfde manier verleiden door nieuwe kleurrijke producten, grotere auto's of exotische vakantiebestemmingen. Maar die nieuwe speeltjes verliezen al vlug hun betovering als ze eenmaal zijn verworven. De supermarkt is de kathedraal van deze infantiele godsdienst geworden; de reclame-agentschappen hebben de rol van de evangelisten overgenomen.

          De Standaard,

          Hij was geïmponeerd door het volgepakte oude stadion dat de kathedraal van het tennis is en de volgepakte Henman Hill met duizenden fans voor een groot beeldscherm tegen court 1.

          http://www.sport.nl/specials/nieuws/home.php3?id=7579&=32,

          Woordfamilie


          Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


          kathedraal 1.3

          monumentaal werkstuk van het menselijke scheppingsvermogen; verheven voortbrengsel van de menselijke geest

          Betekenisbetrekking


          metafoor
          Betrokken betekenissen 1.0 : 1.3

          Semagram (extra betekenisinformatie)


          Een kathedraal…

          is een werkstuk

              Algemene voorbeelden


              De nieuwe raket had een kathedraal van Europese spitstechnologie moeten worden.

              De Standaard,

              Bruckners symfonieën zijn kathedralen van monumentale dimensies, met eindeloos opeengestapelde massief arduinen klankblokken, geschraagd door zware pauken- en koperfunderingen.

              De Standaard,

              De CVP, waar het symbool van de fiscale stop blijft leven, kan het op de heupen krijgen van socialisten die niet willen raken aan hun kathedraal, de sociale zekerheid.

              De Standaard,

              Woordfamilie


              Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


              B - Als adjectief

              kathedraal 1.0

              behorend tot een kathedraal

              Algemene voorbeelden


              Johannes Henricus van Basten Batenburg, pastoor van de St. Eusebiusparochie van 1858 tot 1889 en later tevens deken van Arnhem en kanunnik van het kathedraal kapittel.

              http://www.meertens.knaw.nl/bol/detail.php?typ=cultusobject=37

              Het Kathedrale Koor St. Bavo presenteert op woensdag onder leiding van Fons Ziekman de Missa Brevis van Ton de Leeuw.

              Haarlems Dagblad,

              De Grote Kerk in Steenwijk heeft een overakoestiek, waar je slechts met moeite doorheen kunt zingen. De uitleg door fluitist Marcus was achter in de kerkruimte niet te volgen. De bewerkingen van o.a. Mozart werden daarentegen zeer professioneel uitgevoerd. Het Mannenkoor Steenwijk, dat net als het chr. gemengd koor onder leiding staat van Margje Dijkstra, bracht de nodige variatie. De mannen hadden iets minder moeite met de grote kathedrale ruimte.

              Meppeler Courant,

              In februari 1998 werd de kathedrale kerkfabriek van Antwerpen lid van de Monumentenwacht.

              http://www.monument.vlaanderen.be/mowav/nl/antwerpsekathedraal.html,

              kathedraal 2.0

              de functie van kathedraal hebbend

              Algemene voorbeelden


              Het wapen van het bisdom is de adelaar, het symbool voor Johannes de Evangelist. Naar hem zijn ook de kathedrale basiliek van Sint-Jan en het seminarie Sint-Janscentrum vernoemd.

              http://www.bisdomdenbosch.nl/

              Zondag heeft in de kathedrale kerk in Rotterdam een "dienst van verdriet' plaats naar aanleiding van het plotselinge ontslag van Bär.

              NRC,