klokkenluiden 1.0
(politiek en bestuur; business, economie en financiën; recht en misdaad; neologisme)
Algemene voorbeelden
De ambtenaar in kwestie luidt de noodklok om de gemeenschap te waarschuwen voor een specifieke, acute of dreigende misstand. Een dergelijke actie zou voor hem in principe geen ongunstige gevolgen mogen hebben. Op basis van artikel 125a van de Ambtenarenwet is klokkenluiden immers toegestaan zolang het goede functioneren van de ambtenaar of het werkverband niet in gevaar komen. De praktijk is echter anders: klokkenluiders worden vaak het slachtoffer van repressie en verstoting uit de organisatie waarvoor ze werken.
In de huidige verkiezingstijd is veel te doen over het terugdringen van de bureaucratie. Er zijn zelfs partijen die denken dat zij heel veel geld overhouden als dat lukt. Het is misschien belangrijker om de overheidsorganisatie transparanter te maken. Daardoor wordt zij controleerbaarder, efficiënter en dienstbaarder aan de burgers. Als dat op grote schaal lukt, is klokkenluiden minder nodig.
Klokkenluiden is een veelbesproken onderwerp en de zichtbaarheid van het belang voor de maatschappij is de laatste jaren gegroeid. Pas in 1999-2000 werd het thema besproken in de politiek naar aanleiding van een onderzoek van de vakbond Abvakabo FNV naar loyaliteit onder ambtenaren (1999) en de klokkenluidersmeldlijn van de vakbond (2000).
Combinatiemogelijkheden
met subject
- gebeuren
- plaatsvinden
- voorkomen
In het tweede deel van de FNV-brochure wordt uitgebreid ingegaan op het fenomeen van de 'whistleblower' of 'klokkenluider': de ambtenaar die – in strijd met zijn geheimhoudingsplicht – zonder toestemming van zijn werkgever een misstand in de organisatie waarvoor hij werkzaam is aan de grote klok hangt. Dit 'klokkenluiden' gebeurt niet per ongeluk of uitsluitend ten behoeve van het eigen belang; het is geen verspreking, spionage of ordinair lekken. De ambtenaar in kwestie luidt de noodklok om de gemeenschap te waarschuwen voor een specifieke, acute of dreigende misstand.
Het onderzoek moest inzicht geven in de wijze waarop het klokkenluiden plaatsvindt en in de huidige rechtsbescherming van de klokkenluider.
Om een representatief beeld te krijgen van de frequentie waarmee klokkenluiden in het bedrijfsleven voorkomt is gebruik gemaakt van het NIPO CAPI@HOME-panel.
met bijwoord
- ambtelijk klokkenluiden
In hoeverre mag de overheid als werkgever de vrijheid van meningsuiting van de ambtenaar als werknemer beperken? Dat is de centrale vraag in een informatieve nieuwe FNV-uitgave, waarin ook twee hoofdstukken zijn opgenomen over de haken en ogen aan het intern en extern melden van misstanden – het 'ambtelijk klokkenluiden'.
Ambtelijk klokkenluiden. In het tweede deel van de FNV-brochure wordt uitgebreid ingegaan op het fenomeen van de 'whistleblower' of 'klokkenluider': de ambtenaar die – in strijd met zijn geheimhoudingsplicht – zonder toestemming van zijn werkgever een misstand in de organisatie waarvoor hij werkzaam is aan de grote klok hangt.
met voorzetselgroep
Voorzetsel: in
- klokkenluiden in het bedrijfsleven
ia het CAPI@HOME-panel van het NIPO is een screeningsonderzoek uitgevoerd onder 18.000 huishoudens om het vóórkomen van misstanden en klokkenluiden in het bedrijfsleven in kaart te brengen.
overig
- onderzoek naar klokkenluiden
- de visie (van werkgevers) op klokkenluiden
- voorlichting over klokkenluiden
- manieren van klokkenluiden
- gedragscodes voor het klokkenluiden
In april 2001 zijn 15 bereidwillige klokkenluiders uit het bedrijfsleven door het FNV gebeld met de vraag mee te willen werken aan het onderzoek naar klokkenluiden in het Nederlandse bedrijfsleven.
Om de visie van werkgevers op klokkenluiden te inventariseren, is via de Business Monitor van het NIPO een survey onder 3200 werkgevers uitgevoerd.
Werknemers in de publieke en de private sector die een werkgerelateerde misstand willen melden, kunnen terecht bij het Huis voor klokkenluiders. Het Huis adviseert, ondersteunt en doet indien nodig onderzoek. Ook geeft het Huis voorlichting over klokkenluiden en integriteit aan werknemers en werkgevers.
Welke van de volgende manieren van klokkenluiden vindt u acceptabel?
Tweederde van de bedrijven vindt dat er uniforme gedragscodes voor het klokkenluiden moeten komen.
- het fenomeen klokkenluiden
Hoe kijkt de werkgever zelf aan tegen het fenomeen klokkenluiden en welke invloed heeft de bedrijfscultuur op het klokkenluiden?
met ander, nevengeschikt werkwoord
- klokkenluiden of whisteblowing
De medeverantwoordelijkheid voor de beroepsuitoefening door anderen verplicht de psycholoog tot actie, wanneer hij van mening is dat er gehandeld wordt in strijd met de code. Dit is geen gemakkelijke opgave. Dikwijls kan kritiek op anderen gezien worden als oncollegiaal, niet loyaal, en daarbij is 'klokkeluiden' of 'whistle-blowing' impopulair en wordt gemakkelijk beschouwd als 'matennaaien'.
Etymologie
| Aard herkomst | inheems woord |
|---|---|
| Vroegste datering | 2001 |
| Bijzonderheden | Formeel ligt het voor de hand dat het gangbare woord klokkenluider, net als klokkenluidster, een afleiding is van het werkwoord klokkenluiden, maar aangezien klokkenluider in de vergelijkbare betekenis veel ouder is dan het werkwoord klokkenluiden is het werkwoord vermoedelijk eerder geabstraheerd uit en gevormd naar het zelfstandig naamwoord klokkenluider. Het zelfstandig naamwoord klokkenluider is dan gevormd naar de verbinding klokken luiden. |