koefnoen 1.0
((vooral) in Nederland; informeel)
Algemene voorbeelden
Het Jiddische woord koefnoen is eigenlijk een letterwoord: de Hebreeuwse letters koef (k) en noen (n) vormen k.n., dat staat voor 'kost niets'.
Koefnoen met de klemtoon op de laatste lettergreep is een van oorsprong Nederlands-Jiddisch begrip. Het betekent "gratis, voor niks, kosteloos" en is formeel als bijvoeglijk naamwoord in de Nederlandse taal opgenomen. Het wordt echter ook wel gebruikt als zelfstandig naamwoord en betekent dan zoveel als "het ontbreken van enige tegenprestatie." Koefnoen is een uniek Nederlands-Jiddisch woord, in tegenstelling tot veel andere Nederlands-Jiddische woorden die wel anderstalige varianten hebben.
Immers, de Vier Mijl is en blijft een wedstrijd om de koefnoen, er staat voor de lopers na het beuren van de startpremies niets meer op het spel.
De bekendste woorden blijken, in aflopende volgorde, porem, kinnesinne, achenebbisj, lou loene en bijgoochem. Opmerkelijk is dat dit allemaal Jiddische leenwoorden zijn. Het onbekendst zijn de uitdrukkingen haarlemmerdijkies maken en stukkies draaien, en de Jiddische woorden dalven en koefnoen. Van deze woorden kent slechts hoogstens een derde van de invullers de juiste betekenis. Overigens is koefnoen een instinker: de meeste invullers kozen voor de betekenis 'typetje', ongetwijfeld vanwege het gelijknamige televisieprogramma, maar het juiste antwoord is 'gratis'.
Combinatiemogelijkheden
met werkwoord
- koefnoen zijn
Bij mijn laatste verblijf in het ziekenhuis (VU Amsterdam), voor mijn openhartoperatie lag ik alleen op een kamer. Het was wel een vierpersoonskamer, maar heb daar dus steeds alleen gelegen. Hoe lossen ze dat in België dan op? [...]. Als jij niet om een eenpersoonskamer hebt gevraagd, dan kost dat hier niet duurder dan een 2- of meerpersoonskamer. Dus, als het ziekenhuis onderbezet is, of je moet om medische redenen alleen liggen (of je snurkt als een eskader Spitfires... net als ik), dan is het koefnoen. Enkel wanneer je daar zelf om vraagt kost de kamer duurder, en mag de arts "creatief" omgaan met het bepalen van zijn ereloon.
in voorzetselgroep
- om de koefnoen
De Vier Mijl is en blijft een wedstrijd om de koefnoen, er staat voor de lopers na het beuren van de startpremies niet meer op het spel.
koefnoen 1.1
((vooral) in Nederland; informeel; weinig gebruikt)
Algemene voorbeelden
Koefnoen - niets. (Die heb ik nog wel eens gehoord, maar dan in de dialoog: "Ben je gevuld?" "Koefnoen!" Wat betekende "Heb je geld?" "Nee, niets.")