kogelvis 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kogelvis…
is een vis; is een dier
- [Afmeting] is, afhankelijk van de soort, 2,5 cm tot bijna 1 m lang
- [Kleur] is onopvallend gekleurd om niet op te vallen voor vijanden of juist felgekleurd om te waarschuwen dat hij giftig is
- [Bouw] is gewerveld
- [Deel] heeft vier puntige tanden; heeft bij sommige soorten stekels, die alleen in opgeblazen toestand zichtbaar zijn
- [Voortplanting] legt eieren
- [Plaats] leeft, afhankelijk van de soort, in zoet water of in zout water
- [Woongebied] komt als zoetwatervis voor in Zuid-Amerika, Afrika en Zuidoost-Azië en als zoutwatervis in warme kustwateren
- [Leeftijd] kan 10 jaar oud worden
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is vaak langzaam; is vaak zeer giftig door de aanwezigheid van tetrodotoxine, een verlammend neurotoxine
- [Ongewone of afwijkende eigenschap of hoedanigheid] kan in zeer korte tijd veel water of lucht innemen, waardoor hij bolvormig en tot drie keer groter wordt en er vaak stekels zichtbaar worden
- [Gedrag] is vaak een alleseter; maakt als mannetje cirkels van zand op de zeebodem om de vrouwtjes te imponeren
- [Handelende persoon] wordt bereid door chefs, die hierin vaak goed getraind zijn en soms zelfs een vergunning moeten hebben, omdat een klein foutje in de bereiding al kan leiden tot de dood van degenen die de vis eten
- [Waardering] wordt gewaardeerd, vooral in Japan, als delicatesse; wordt soms gehouden en gewaardeerd als aquariumdier
- [Gelijkenis] lijkt op een egelvis en kan net als een egelvis zijn lichaam opblazen
- [Onderscheid of tegenstelling] heeft, in tegenstelling tot de egelvis, vier tanden en stekels die kleiner zijn en die niet zichtbaar zijn in onopgeblazen staat
- [Verscheidenheid] komt voor in bijna 200 soorten
| Rijk | Animalia; Dieren |
|---|---|
| Stam | Chordata; Chordadieren |
| Klasse | Actinopterygii; Straalvinnigen |
| Orde | Tetraodontiformes; Kogelvisachtigen |
| Familie | Tetraodontidae |
Algemene voorbeelden
De kogelvissen zijn een familie vissen die behoren tot de kogelvisachtigen. Zij komen voor in de tropische wateren van de Atlantische, de Indische en de Grote Oceaan. Als er gevaar is, dan maken de vissen zich zo rond als een kogel door water op de te zuigen. Hierdoor lijken ze groter en wat gevaarlijker. Ze lijken goed op de egelvissen, maar die hebben kleine stekels. Het zijn erg giftige vissen, die toch in Japan als lekkernij wordt gegeten. Het gebeurt dan ook vaak dat er in Japan mensen sterven door het eten van deze vissen. De vissen worden zo klaargemaakt dat de giftige stoffen uit de vis verdwijnen. Maar dat lukt jammer genoeg niet altijd even goed.
Tetraodontidae is een familie [...] in de orde Tetraodontiformes. De familie omvat veel soortgelijke vissen genaamd kogelvissen. Ze zijn morfologisch verwant aan de nauw verwante Egelvissen (Diodontidae), die grote externe stekels hebben (dit in tegenstelling tot de dunnere, verborgen stekels van de Tetraodontidae, die alleen zichtbaar zijn als de vis zich heeft opgeblazen).
De letterlijke vertaling van Tetraodon is viertandige en duidt op de snavelachtig vergroeide tanden in boven- en onderkaak. Die is in een linker- en een rechterhelft opgesplitst, waardoor je de indruk krijgt dat ze vier tanden hebben. In de volksmond worden ze kogelvis genoemd, omdat zij zich, door een vliezige uitzakking van de slokdarm, sterk kunnen opblazen met water of lucht.
De dolfijn wordt gezien als één van de meest intelligente soorten in het dierenrijk. Tijdens opnames voor een nieuwe documentaire werd gefilmd hoe jonge dolfijnen een bepaalde soort kogelvis gebruiken om 'high' te worden. De kogelvis is giftig door de aanwezigheid van een neurotoxine, maar in kleine hoeveelheden heeft het gif een verdovende werking. De dolfijnen hebben ontdekt welke dosis precies goed is. Ze kauwen voorzichtig op de kogelvis en geven hem vervolgens door. Daarna raken de zeezoogdieren in een soort trance.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- dodelijke kogelvis
- giftige kogelvis
Visliefhebbers opgelet. Sinds deze week hoef je in Japan niet meer een speciaal diploma te hebben om de dodelijke kogelvis te bereiden. De autoriteiten van het land hebben de regels rondom het serveren van de lokale specialiteit versoepeld.
Japanse supermarkt verkoopt per ongeluk giftige kogelvis. Een supermarkt in de Japanse stad Gamagori heeft per ongeluk kogelvis verkocht, zonder de zeer giftige lever te verwijderen. Een kleine hoeveelheid van de fugu kan al dodelijk zijn.
met adjectivisch voltooid deelwoord
- opgeblazen kogelvissen
Opgeblazen kogelvissen zien er raar en onhandig uit, en ze zijn ook nog eens verschrikkelijk giftig.
in voorzetselgroep
- het gif van kogelvis
Het gif van kogelvis kan 1.200 keer sterker zijn dan cyanide.
met telwoord ervoor
- één kogelvis
Eén kogelvis bevat voldoende gif om dertig mensen te doden. De werkzame stof, in de ingewanden, is vijfentwintig maal sterker dan het pijlpuntvergif curare van de indianen.
met ander, nevengeschikt substantief
- de egelvissen en kogelvissen
Opvallende rifbewoners zijn [...] de egelvissen en kogelvissen die zich zelf bij gevaar tot een ronde bol kunnen opblazen.