mandarijn/Mandarijn


mandarijn 1.0

afbeelding

Bron: carol
( CC BY-SA 3.0 )

kleine, oranje citrusvrucht van de mandarijnboom
Ook vaak in het verkleinwoord. Men onderscheidt verschillende soorten.

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een mandarijn…

is een citrusvrucht; is een vrucht; is voedsel

  • [Afmeting] is een kleine sinaasappel
  • [Geur] is een geurige vrucht
  • [Kleur] is oranje
  • [Smaak] smaakt zoet of iets zuur
  • [Plaats] groeit vooral in het Middellandse Zeegebied en in Noord-Afrika
  • [Plaats van herkomst] komt oorspronkelijk uit Zuidelijk China

Algemene voorbeelden


Ze stond een halfuur later op dan Tom, at een appel en een mandarijn, dronk een glas water, nam stof af, haalde een dweil over de vloer, verzamelde lege enveloppen, oude kranten en uitnodigingen voor bijeenkomsten die al hadden plaatsgevonden, deed het oud papier in een plastic tas en zette die op de overloop, douchte en liet dit volgen door een paar rek- en strekoefeningen.

Mensen met een hobby, Désanne van Brederode,

Waarmee associeert de gemiddelde Nederlander, behalve kerst, de Elfstedentocht en speculaas, de winter nog meer? Mandarijnen! Hebt u zich ooit afgevraagd hoe absurd dat is, dat juist de gure winter en een citrusvrucht die slechts gedijt onder de felste zon blijkbaar bij elkaar horen.

Intermediair,

Hij had een redelijke nachtrust achter de rug, al had hij een compartiment moeten delen met twee meisjes die mandarijnen en pinda's snoepten.

Overspel, Mensje van Keulen,

Citrusvruchten (citroenen, sinaasappels, mandarijnen, grapefruits, kumquats) groeien in de tropen, in Israël en in de landen rond de Middellandse Zee.

http://www.hollandsepot.dordt.nl/producten/producten.htm

Van de verse vruchten worden best de minst zoete uitgekozen; bijvoorbeeld: abrikozen, ananas, kersen, aardbeien, mandarijnen, sinaasappelen, pompelmoezen, perziken, peren, appels en pruimen.

http://www.hrm.be/hrm/Praktijk/Dieet/Hyperlip.htm

Sommige mandarijnen zitten dik in de schil, en dan is er ook nog volop ruimte voor de pellende duimnagel tussen huid en vruchtvlees; ze blijven op het water altijd drijven.

Engelenplaque, A.F.Th. van der Heijden,

Combinatiemogelijkheden


als object bij een werkwoord


  • een mandarijn pellen

In de ontspanruimte worden mandarijnen gepeld en mintthee gedronken.

NRC,

met adjectief ervoor


  • een pitloze mandarijn

Een mandarijn zonder pit is aangenaam aan het dessert: de consument hoeft niet telkens in zijn servet te spuwen alsof zijn tanden loslaten. Voor het overige is een pitloze mandarijn niet te pruimen.

Engelenplaque, A.F.Th. van der Heijden,

met voorzetselgroep


  • mandarijnen zonder pit

Zure mandarijnen zonder pit, die zijn het lekkerst.

http://krullenchaos.tumblr.com/post/24469464406/zure-mandarijnen-zonder-pit-die-zijn-het-lekkerst

Een mandarijn zonder pit is aangenaam aan het dessert: de consument hoeft niet telkens in zijn servet te spuwen alsof zijn tanden loslaten.

Engelenplaque, A.F.Th. van der Heijden,

Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als deel van een samenstellende afleiding


mandarijn 1.1

vruchtvlees van een mandarijn

Betekenisbetrekking


metonymie
Betrokken betekenissen 1.0 : 1.1

Semagram (extra betekenisinformatie)


Mandarijn…

is vruchtvlees; is een stof

      Algemene voorbeelden


      Belegsuggesties: gebakken spek; appel en stroop; roerei met kaas en tomaat; kampersteur: frisee en tuinkers met half gekookt ei en mosterdsaus; witlofsalade met mandarijn en walnoten; worstsalade van Gelderse gekookte worst met mosterd; appel en bleekselderij. Limburgs roggebrood. In het zuiden is het roggebrood minder vochtig en minder zoet.

      http://www.brood.net/gesc_00.cfm

      Combinatiemogelijkheden


      met substantief ervoor


      • een partje mandarijn
      • partjes mandarijn

      Volkomen ontspannen zat ze, de ideale vondeling, tussen hen in, brabbelend, lachend, spelend, partjes mandarijn uit die andere mama's hand etend.

      De vrouw die alles had, Kees van Beijnum,

      Diverse roggebroodrondjes (Libelle) beleggen met: plakjes hardgekookt ei en een toef kaascrème uit de tube leverpastei en een partje mandarijn; smeerkaas met gehakte peterselie; gemengd klein plakje cervelaat met schijfje augurk; rondje kaas en ontpitte halve druif; rondje rookvlees met plakje (met citroensap bedruppelde) banaan; schijf komkommer met tomatenketchup; plakje tomaat en plakje kaas.

      http://home.planet.nl/~haver614/fj/hapjes.html

      mandarijn 1.2

      citrusboom die mandarijnen voortbrengt; mandarijnenboom

      Betekenisbetrekking


      metonymie
      Betrokken betekenissen 1.0 : 1.3

      Semagram (extra betekenisinformatie)


      Een mandarijn…

      is een boom; is een plant

          Wetenschappelijke naam: Citrus reticulata

          Rijk Plantae (Planten)
          Stam Embryophyta (Landplanten)
          Klasse Spermatopsida (Zaadplanten)
          Orde Sapindales
          Familie Rutaceae (Wijnruitfamilie)
          Geslacht Citrus
          Soort Citrus reticulata

          Algemene voorbeelden


          Cisteroos met haar veel op een wilde roos gelijkende bloem, is een van de struiken die daar samen met o.a. mirte, lentisque, een speciale jeneverbes, en rozemarijn, helycrise, lavendel, citroen, mandarijn, verveine, laurier, tijm, salie, bonekruid, oregana en pepermunt deel van uitmaken.

          http://www.ganesha.be/olie.html

          Woordfamilie


          Als deel van een afleiding


          mandarijn 2.0

          hoge staatsambtenaar in het oude China

          Semagram (extra betekenisinformatie)


          Een mandarijn…

          is een ambtenaar; is een persoon

          • [Uiterlijk] droeg een mantel en een hoed
          • [Functie] was een staatsambtenaar
          • [Tijd] was een ambtenaar in het oude China
          • [Activiteit of handeling] was onder andere verantwoordelijk voor de inning van de belastingen en voor het onderhoud van de stadsmuren en van de land- en waterwegen; waakte over de openbare orde; was adviseur
          • [Waardering] had aanzien; wordt in het Westen geassocieerd met iemand die in een bepaalde culturele traditie is verstard
          • [Belang] was een belangrijke factor in de constante eenheid van de Chinese beschaving

          Algemene voorbeelden


          Een mandarijn is een Chinese heer van stand, een heer die zich in de kunst verdiept, maar niet helemaal want hij heeft ook nog iets anders te doen.

          De doosjesvuller en andere vondsten, Janwillem van de Wetering,

          Kan dat verwonderen van een college waar een geleerd pater als Ferdinand Verbiest, latere mandarijn en mathematicus bij de Chinese keizer, van 1649 tot 1652 leraar Grieks en klastitularis van de Rhetorica was?

          De Standaard,

          Een klein maar lomp figuurtje. 'Wie roept mij daar bij de voornaam?' vroeg ik. 'Liong Peng Pong! De dochter van een Chinese mandarijn!' zei de zachte stem. '

          Een hete ijssalon, Heere Heeresma,

          Opnieuw heerst weer, net als in 1976 voor de dood van Mao, het 'einde-van-de-dynastie-syndroom'. De keizer ligt op sterven, de mandarijnen staan met getrokken zwaarden tegenover elkaar, de grensprovincies zijn in beroering en betalen geen belastingen meer en het leger ligt overal schichtig op de loer.

          NRC,

          Woordfamilie


          Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


          mandarijn 3.0

          (pejoratief)

          iemand die in een politieke, culturele of literaire traditie verstard is geraakt; in minder negatieve zin: iemand die status en aanzien heeft verworven in een bepaalde traditie

          Betekenisbetrekking


          metafoor
          Betrokken betekenissen 2.0 : 3.0

          Semagram (extra betekenisinformatie)


          Een mandarijn…

          is een persoon

              Algemene voorbeelden


              De carrières bloeiden derhalve niet op uit een schitterende inspiratie, laat staan verontwaardiging, maar uit het natuurlijke sterftecijfer bij de kleine groep mandarijnen die de Belgische staat door de naoorlogse geschiedenis loodsten, de monarchie behielden, de kapotte bruggen repareerden, zich met een schamel leger in de koude oorlog lieten glijden, de verzetsgroepen ontwapenden, de Kongolese kolonie ontruimden om de Verenigde Staten plaats te geven, de steenkoolmijnen dempten wegens te zware deficits en de bisschoppelijke school dan toch maar bleven beschermen.

              Het beleg van Brussel, Frans Verleyen,

              Het is niet zonder ironie dat uitgerekend In 't Veld - zelf ooit een niet-onaanzienlijke Haagse mandarijn - zich nu beklaagt over het gebrek aan "hoffelijke bejegening van een extern adviseur vanuit de ambtelijke leiding".

              NRC,

              Had ik niet gestudeerd, dan had ik misschien het zelfvertrouwen gemist dat nodig was om vooruit te komen in die omgeving van mandarijnen.

              http://www.aup.nl/pdf/JaarredesUvA2000.pdf,

              Het succes van Trichet in de Franse wereld van politiek en economisch beleid wordt toegeschreven aan een combinatie van eigenschappen: hij heeft een duidelijke mening, waar hij geen geheim van maakt, om volstrekt loyaal een eenmaal genomen beslissing van de regering te verdedigen. Dit voorjaar kwam de mandarijn van de thesaurie meer in het nieuws dan zijn rol op de achtergrond paste.

              NRC,

              Iedereen die schrijven kan, schrijft op dezelfde manier: grappig en uit de hoogte. De spotters van gisteren zijn de mandarijnen van vandaag, maar dat niet alleen: de mandarijnen van vandaag zijn ook nog altijd de beste spotters.

              Wennen aan vrede, K.L. Poll,

              Bij de Vara-tv krijgt hij de kans een boekenprogramma te maken, in het begin geheten: De verwondering, waarna het later simpelweg Büch werd genoemd. Boudewijn werd door deze mediacarrière enorm populair bij het publiek. Men zag zijn kop op de buis. Werd een 'Bekende Nederlander'. Hij werd gezien als een mandarijn op boekengebied.

              http://www.boudewijnbuch.net/,

              Voorts is het zo, dat er geen dag voorbij gaat, zonder dat ergens in een opinieblad of op een vergadering van sociale verenigingen - geen clubjes van elitaire mandarijnen - geschreven resp. gedebatteerd wordt over sociale vraagstukken en twistpunten, die aan de orde staan van de Vlaamse Beweging.

              De Standaard,

              Mandarijn 4.0

              verzameling van een aantal Chinese taalvariëteiten; Chinese taal; Chinees

              Semagram (extra betekenisinformatie)


              Mandarijn…

              is een taal

              • [Deel] bevat ook het Standaardmandarijn
              • [Geheel] is eigenlijk de verzameling van een aantal Chinese talen
              • [Plaats] wordt vooral in de noordelijke helft van China gesproken, met als centrum Peking

                Algemene voorbeelden


                In mijn beste Mandarijn vraag ik om een kamer.

                http://www.reisomdewereld.nl/noordoostazie/chinav1.html