matilda-effect

Terwijl het werk van Foote naar de achtergrond raakte, kwam Tyndall bekend te staan als de ontdekker van het broeikaseffect. Dat is het verhaal van Eunice Newton Foote. En tegelijk het verhaal van heel veel andere vrouwelijke onderzoekers. Hun wetenschappelijke ideeën werden niet serieus genomen, vergeten of genegeerd. En een man ging er vervolgens met de waardering vandoor. Natuurlijk worden ook de ideeën van mannen vaak onderschat. Maar er zit door de eeuwen heen zo'n consistent patroon in de onderwaardering van vrouwelijke onderzoekers dat de Amerikaanse wetenschapshistorica Margaret Rossiter er in 1993 een naam aan gaf: het Matilda-effect. De beroemdste voorbeelden van dit effect zijn misschien wel Rosalind Franklin en Lise Meitner. Franklin speelde een belangrijke rol in het ontdekkingsproces van de structuur van DNA, maar de mannen met wie ze samenwerkte ontvingen er een Nobelprijs voor.

Vrouwelijke auteurs zijn niet alleen in de minderheid, maar krijgen ook systematisch lagere beurzen. Nochtans zijn de commissies van het VFL 'genderevenwichtig' samengesteld en behoort diversiteit tot de aandachtspunten. Wat veroorzaakt die discrepantie dan? Het zou kunnen dat de beoordelingscriteria, hoe objectief ook, ongewild in het voordeel van mannen spelen, omdat vrouwen minder prijzen winnen, minder publiceren in literaire tijdschriften, en hun dossier dus minder kunnen stofferen. Een andere mogelijkheid is dat mannen zichzelf beter verkopen. Of misschien speelt ook hier het Matilda-effect en zijn we geneigd te geloven dat mannen zullen waarmaken wat ze met veel branie aankondigen, terwijl we dat van vrouwen betwijfelen. Om de werkelijke oorzaken op te sporen zou je een breed diepte-onderzoek moeten doen en de criteria testen op hun genderneutraliteit.