mergel 1.0
Bron:
Erik Schepers
(
CC BY-NC 2.0
)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Mergel…
is een grondstof; is materiaal
- [Kleur] heeft een lichte, gelige kleur
- [Materiaal] bestaat in de Voerstreek vrijwel voornamelijk uit kalk en een beetje zand en bevat volgens de iets specifiekere definitie uit de sedimentologie 25-75% kalk of krijt in combinatie met klei
- [Samenstelling] bestaat uit kleine korreltjes en is daarom een zachte steen of een soort zand
- [Structuur] is zacht van structuur
- [Functie] wordt veel gebruikt als grondstof, bv. om huizen mee te bouwen, voor kunst of voor de bereiding van cement, en wordt ook gebruikt als meststof (zeker vroeger)
- [Ontstaan] is ontstaan uit de resten van kleine diertjes met een kalkskelet, wat in de Voerstreek en Nederlands Limburg tijdens de krijtperiode is gebeurd
- [Vervaardiging] wordt uitgehouwen in grotten en groeven om als grondstof te kunnen gebruiken
- [Plaats van herkomst] komt in België en Nederland vooral voor in de Voerstreek en in Nederlands Limburg
- [Voorbeeld of specimen] valt wetenschappelijk te onderscheiden in mergel in strikte zin (een combinatie van klei met 25-75% kalk) en mergel uit Limburg, dat meestal meer kalk bevat en daarom zowel kalksteen als mergel kan zijn
Algemene voorbeelden
Iets verderop ligt, uitgegraven in de helling ter rechterzijde, een mergelgroeve [...]. Mergel - eenderde klei en tweederde kalk - wordt voor alles en nog wat gebruikt: huizenbouw, glasfabricage, cementbereiding, bemesting.
Net als de andere bronnen in de Voerstreek ontspringt de bron van Sint-Pietersvoeren op plaatsen waar water door kalkhoudend gesteente (mergel) sijpelt tot het op een ondoorlaatbare kleilaag botst.
De provincie Limburg levert, vanwege haar rijkdom aan deze oppervlaktedelfstoffen, een aanzienlijke bijdrage aan de invulling van de behoefte aan grondstoffen. Op jaarbasis bedraagt dit voor grind, zand, klei en mergel circa 17 miljoen ton.
In het voorkomen van bijvoorbeeld de wijngaardslak speelt nog een andere factor een rol: het feit dat de ondergrond op veel plaatsen in de Voerstreek uit kalk – krijt of mergel zijn andere benamingen voor hetzelfde gesteente – bestaat.
Bij Qumran bij de Dode Zee zijn in de afgelopen twee maanden grotten ontdekt die in mergel werden uitgehouwen.
Lösskorrels zijn nooit groter dan 63 µm, omdat zwaardere korrels niet kunnen zweven. Zand bijvoorbeeld heeft een korrelgrootte van 63-2000 µm. Mergelkorreltjes hebben ook deze grootte en dus is mergel eigenlijk ook een soort zand.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- Limburgse mergel
De behoefte aan kalksteen en hoe hierin te voorzien door middel van Limburgse mergel danwel door vervangende materialen, wordt in dit plan niet nader toegelicht.
met ander, nevengeschikt substantief
- mergel en löss
- grind en mergel
- tufsteen en mergel
- zand en mergel
Daags voor de verkiezingen voorspelde hij acht zetels verlies voor het CDA in de Limburgse Staten en dat klopte exact met de uitslag. Toch wortelt deze partij nog stevig in mergel en löss, want ze is met 23 van de 63 zetels veruit de grootste fractie gebleven en zal dus leiding geven aan de onderhandelingen over het nieuwe college van GS.
Belastingheffing op delfstoffen kost bouw 3000 banen. Invoering van een belasting op oppervlaktedelfstoffen (onder andere zand, grind en mergel) zet ongeveer drieduizend banen op de tocht.
De muren waren opgebouwd in baksteen met raamtraceringen en dergelijke in tufsteen en mergel.
De grootschalige toepassing van houtskeletbouw in plaats van beton zou ook kunnen leiden tot een aanzienlijke besparing op het gebruik van oppervlaktedelfstoffen, zoals grind, zand en mergel.
in voorzetselgroep
- in de mergel
- uit mergel
Middenin het bos waren ooit prehistorische mijnbouwers actief, de 'vuursteenwerkers van Ryckholt', die op zoek naar vuursteen diepe gangen groeven in de mergel.
De kopiisten hebben zelfs de grove haksporen uit de tufsteengangen in de mergel nagebootst.
Vlakbij Maastricht ligt de Sint Pietersberg. Hij bestaat voornamelijk uit mergel, een speciaal soort zachte kalksteen die heel goed gebruikt kan worden om mee te bouwen.