monoliet

In vorm en uitvoering doet 'Ruimzicht' denken aan klassieke zuilen, monolieten, obelisken of traditionele gedenknaalden, maar ook de overeenkomst met een ranke kerktoren ligt voor de hand. In elk geval gaat het om een markant herkenningsteken in het landschap: een ijkpunt of oriëntatiepunt.

De Ka'ba is een kubusvormig gebouw waarin een monoliet; d.w.z. een enorme steen ligt opgeborgen. De Ka'ba zou op bevel van God gebouwd zijn door Abraham en zijn zoon Ismaël. De Ka'ba staat op een plaats waarvan velen geloven dat het een heiligdom is dat door Adam werd opgericht.

Het is via een ingewikkeld rangsysteem dat een man, en soms een vrouw, prestige en macht kan verwerven. Vooral het verwerven van de hogere graden is complex en stelt hoge economische eisen aan de postulant. Graden geven recht tot het dragen van welbepaalde insignes (armbanden, kniebanden, bandelieren en hoofddeksels), versieringen (bloemen, bladeren of pigmenten met specifieke kleuren), het oprichten van artefacten (houten sculpturen, monolieten, struiken en bomen) en het eten aan bepaalde vuren. Ieder clanlid zal deze uiterlijke tekenen van welstand en prestige met grote fierheid dragen.

Een jaar geleden was ik met een motorboot (en naast me een, op een minuscule bikini na, ontklede nimfijn) vanaf de pier zigzaggend tussen de uit het water oprijzende monolieten in de baai gaan varen.

De corporatistische monoliet die Mexico 65 jaar lang is geweest, verandert niet zomaar in een moderne, democratisch bestuurde markteconomie. Maar de tekenen van verandering zijn onmiskenbaar.

Door alle islamitische allochtonen op één hoop te gooien en ze zo snel mogelijk weg te willen, simplificeert het Vlaams Blok de diskussie. Dat in de Arabische landen, net als in Europa, een verscheidenheid aan volkeren leeft dat veeleer een veelkleurig palet vormt dan een monoliet met de islam als totalitaire, overheersende ideologie, valt buiten het ideologisch discours van het Blok.

De beroepsvereniging van uitzendkantoren strijdt een achterhoedegevecht en hanteert een verouderd konfliktmodel in haar strategie. Vaak wordt er sterk stereotypisch of korporatistisch gedacht. De partikuliere sektor schildert de openbare dienst af als een monoliet met een bureaukratische kultuur, weinig flexibel, overgepolitizeerd en niet klantgericht.

In de lidstaten van de Europese Unie sloeg honderd jaar denken over telefonie als nutsvoorziening, waardoor iedere burger contact kon krijgen met de dokter of schoonmoeder, om in denken over telecommunicatie als katalysator van economische vooruitgang. Gevolg daarvan was dat overheden hun ijzeren greep op de monolithen, waartoe de staatstelefoonmaatschappijen verworden waren, losser moesten maken. Telecommunicatie, zo werd de communis opinio, is een gewone bedrijfstak die zich het best kan ontwikkelen als de betrokken bedrijven zelfstandig en in vrije concurrentie optreden. Tot zover de ideologie.

Kortom, heeft senator John Kerry gelijk wanneer hij beweert: "Georganiseerde misdaad ... is het nieuwe communisme, de nieuwe monoliete dreiging"? Dit afschilderen van de internationale georganiseerde misdaad als het nieuwe mondiale gevaar na de val van het communisme miskent de complexiteit van dit fenomeen.

De grote monolithe hiërarchische en vaak plaatsgebonden organisatie maakt plaats voor een geheel van kleinere en zwakker gekoppelde eenheden. Uitbesteding, privatisering, verzelfstandiging, modulair organiseren, joint ventures, leasing, de management-bv: het zijn enkele verschijningsvormen van deze algemene trend.

Er is een duidelijk pessimisme over Oekraïne. Het is een verdeeld land met bijna 11 miljoen Russen in het oosten en de Oekraïense nationalisten in het westen, maar de tegenstellingen zijn niet louter etnisch, noch zijn ze terug te brengen tot twee monoliete protagonisten. Het gaat evenzeer om macht als om specifiek politieke en economische kwesties. Wel kan men krachten onderscheiden die aangetrokken worden tot een integrerend en staatgedomineerd beleid tegenover nationalistisch en hervormingsgezinde krachten.