oer-Russisch 1.0
Algemene voorbeelden
De troeven in Boulez' Stravinsky zijn zijn uiterste ritmische precisie en zijn typisch Franse geraffineerde klanksensualiteit. Door de filigrane toets waarmee hij het glanzende strijkerskoloriet en de feeërieke arabesken van fluit en harp aanbrengt in de inleiding tot De Nachtegaal toont hij Stravinsky's affiniteit met Debussy. Maar die gestileerde benadering gaat nogal eens voorbij aan het oer-Russische karakter van Stravinsky's vroege partituren.
Toen de Letse regisseur Alvis Hermanis werd gevraagd voor een gastregie in Moskou wilde hij werken met oer-Russisch materiaal. Hij kwam uit bij schrijver Vasili Shukshin....
Ook de groten van de Russische literatuur vallen Rancour-Laferriere bij, Fjodor Dostojewski voorop, uiteraard, want die was zelf geobsedeerd door de Russische volksaard. Zo is er de oer-Russisch bedoelde Dimitri Karamazov, die zich naar Siberië laat sturen voor een moord die hij niet gepleegd heeft, omdat hij toch boete wil doen.
Poetin bleek van een ander kaliber dan de Russische leiders vóór hem. Na de gerontocratie van Brezjnev, Andropov en Tsjernenko en de chaos onder Gorbatsjov en Jeltsin profileerde deze leider zich nadrukkelijk als oer-Russische 'redder'. Daarbij appelleerde hij nadrukkelijk aan de wijdverbreide behoefte aan stabiliteit, die de gevreesde pijnlijke transformaties uit het verleden moest voorkomen.
De Taalunie gunde de begrippen "onderwijzersmodernisme" en "eindexamenklachtenlijn" en "deelnemingsvrijstelling" een plaatsje. Maar "Steinerschool", of "totnogtoe"', of "sint-jacobsschelp" of "des te meer" kon er niet in. Het geeft wel "cocaproducerend" maar niet "wijn-, hout-" of "graanproducerend". Het kent wel "oer-Hollands", "oer-Nederlands", "oer-Engels" en "oer-Russisch". Maar "oer-Vlaams" kon er niet bij.
Combinatiemogelijkheden
met substantief
- het oer-Russische automerk Lada
Het oer-Russische automerk Lada wil de export naar Europa vergroten. De Nederlander Fred van Putten, directeur export sales bij Lada, moet deze loodzware klus klaren.
- een oer-Russisch diner
- oer-Russische gerechten
- de oer-Russische keuken
Op het première-menu van de 117 gasten die deze feestelijke Russische avond bijwoonden stonden onder andere: dikke soep met raap en eend, gebraden kalfsvlees met kersen, zuurkool met paddestoelen, romige aardappels met maanzaad en gebakken bietjes met honing. Bij dit cultuur-historische oer-Russische diner speelden Mikhail Danilov op de balalaika en Maximov Oleg op de accordeon die officieel bajan heet.
Twintig jaar geleden kende de Russische hoofdstad slechts enkele tientallen restaurants, waar alleen simpele, oer-Russische gerechten op de kaart stonden. En meestal was de helft uitverkocht.
Kissel is een gerecht van de oer-Russische keuken, die in de oudheid niet als een drankje werd gebruikt, maar als een tweede of eerste gang. Tegenwoordig kan de samenstelling van de gelei bestaan uit granen, ontbijtgranen, bessen en fruit, en zij bepalen zelf de schade en het voordeel van deze drank.
- een oer-Russische kerk
De Pokrova na Nerli heeft de perfecte verhoudingen van een middeleeuwse oer-Russische kerk.
- oer-Russische melodieën
- oer-Russische muziek
- een oer-Russisch snaarinstrument
- oer-Russische stemmen
- oer-Russische thema's
Na de pauze klonk de 2e Symfonie van Alexander Borodin. Een van zijn meest bekende en gespeelde werken, vol met oer-Russische thema's en melodieën.
Zijn dochter herinnert zich hoe thuis in Zutphen vaak Russische liedjes werden gezongen, waarbij haar vader zich ontfermde over de balalaika, dat oer-Russische snaarinstrument.
Zing je zelf in een koor? Mis dan het beroemde koor van het Mariinsky theater tijdens ons festival niet. Het brengt een van de hoogtepunten uit de koorliteratuur: de machtige Vespers van Rachmaninov. De componist rekende het tot zijn beste werk. De hemelse hoogte en oer-Russische diepe stemmen zullen nooit beter tot hun recht komen dan via de kelen van dit gezelschap uit Sint-Petersburg.
Het is even wennen: oer-Russisch donkere muziek van Sjostakovitsj met zangteksten in het Engels en Italiaans. Toch blijkt het een goed idee van bariton Gerald Finley, de Zes romances naar Engelse dichters en de Michelangelo Suite van Sjostakovitsj in de originele brontaal te zingen.
- de oer-Russische ziel
Scherstjanoi is een gedreven vertolker van de poëzie der Russische futuristen en constructivisten, zoals Chlebnikov en Kroetsjonich, waarin ondanks de experimentele schrijfwijzen de oer-Russische ziel met haar specifieke humor en melancholie blijft zingen.
met werkwoord
- oer-Russisch zijn
Het landschap was mooi en oer-Russisch: eindeloze bossen met kleine dorpjes langs een woeste rivier.
"Europese en Amerikaanse toporkesten spelen volmaakter, gedisciplineerder, terwijl de gedachte van een collectief, een goed functionerend collectief juist oer-Russisch is."
met eigennaam
- het oer-Russische Don Kozakkenkoor
Nederlander Marcel Verhoeff dirigeert al 25 jaar het oer-Russische Don Kozakkenkoor. Om dat te vieren toeren ze door Nederland en Duitsland.
overig
- iets oer-Russisch
Voor de Russische toeristen is de belangrijkste trekpleister van het Tataarse paleis paradoxaal genoeg iets oer-Russisch: de buste van de nationale held-dichter Aleksandr Poesjkin.