omstandereffect


omstandereffect 1.0

(psychologie en psychiatrie; neologisme)

verschijnsel dat hulp door omstanders uitblijft bij een noodsituatie of een misdrijf, waarbij geldt dat hoe groter de groep omstanders is, hoe kleiner de kans is dat iemand in die groep ingrijpt

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een omstandereffect…

is een verschijnsel

  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is het verschijnsel dat hulp door omstanders uitblijft bij een noodsituatie of een misdrijf
  • [Werking of functionering] houdt in dat hoe groter een groep van omstanders is, hoe kleiner de kans is dat iemand in de groep hulp gaat bieden
  • [Oorzaak, reden of aanleiding] ontstaat waarschijnlijk omdat elke omstander bij een aanwezigheid van een grote groep omstanders denkt dat een ander in die groep wel hulp zal gaan bieden en zich dus niet zelf verantwoordelijk voelt om in te grijpen
  • [Waardering] is omstreden, vooral omdat er betwist wordt of dit effect wel zo'n grote rol speelt als wordt beweerd

Algemene voorbeelden


Wie ergens in het water sukkelt, kan maar beter hopen dat slechts één iemand erop staat te kijken, omdat de kans dan veel groter is dat die te hulp schiet dan wanneer er meerdere mensen aan de kade staan. Dan krijg je het omstandereffect, denken ze elk apart dat de anderen beter geschikt zijn om de reddingsoperatie uit te voeren.

De Standaard,

Het omstandereffect doet zich niet alleen voor als iemand op straat wordt aangevallen, schrijft Peter Singer. Wie doet er iets om de nakende hongersnood in Afrika tegen te gaan? Voorlopig niemand. In maart 1964 berichtte The New York Times dat 38 getuigen hadden gezien of gehoord hoe een vrouw, Kitty Genovese, het slachtoffer werd van een brutale, langdurige en finaal fatale aanval. Niemand had echter iets gedaan om haar te helpen of zelfs maar de politie gewaarschuwd. Later bleek dat het artikel niet helemaal klopte, maar het 'omstandereffect' is wel degelijk echt.

De Standaard,

Evenzo lijkt het me dat een sociaal-psycholoog die kennis opdoet over bijvoorbeeld sekse- of etnische discriminatie, deze kennis kan verspreiden en maatregelen bepleiten die discriminatie tegengaan. Zo'n wetenschapper zouden we eerder 'maatschappelijk betrokken' noemen. Het woord activisme komt vaak pas op als we het met iemand oneens zijn. Ik schreef mijn pleidooi op basis van mijn kennis over het omstandereffect: als veel mensen getuige zijn van een noodgeval en niemand ingrijpt, krijgen allen de indruk dat het wel meevalt; anders had iemand al wel iets gedaan.

de Volkskrant,

Etymologie


Aard herkomst leenvertaling
Vroegste datering 2000
Brontaal Engels
Vorm in brontaal bystander effect
Betekenis in brontaal idem