ondersterfte

Oversterfte betekent dat er meer mensen sterven dan andere jaren, ondersterfte dat er net minder overlijdens zijn.

De ondersterfte betekent echter niet dat er geen mensen meer overlijden aan corona. In week 21 zijn 104 overleden COVID-19-patiënten aan het RIVM gemeld (stand donderdag 28 mei 2020). Het uiteindelijke aantal kan zelfs nog hoger zijn omdat niet iedereen wordt getest op COVID-19.

In week 25 van 2021 (21 tot en met 27 juni) was er volgens voorlopige sterftecijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) voor het eerst sinds het begin van de coronapandemie weer sprake van ondersterfte. In totaal overleden er slechts 2.550 mensen in deze periode – 200 minder dan in eerste instantie verwacht. De ondersterfte in week 25 gold voor alle leeftijdscategorieën.

Op dit ogenblik is het in de regio Antwerpen rustig bij de uitvaartondernemers. Er heerst immers een ondersterfte van 7% in ons land.

Ondersterfte komt vaak voor na een periode van oversterfte. Na een piek in een grafiek, komt dus meestal een dal.

Mocht door een keur van vaccins de pandemie binnen een jaar of zo onder controle zijn, dan zou je mogen verwachten dat er gedurende enkele jaren ook weer een ondersterfte zal optreden van hooguit 1 à 2 % omdat de zwakste ouderen vanwege Corona al eerder zijn overleden.

In week 25 (21 tot en met 27 juni 2021) overleden naar schatting 2 550 mensen. Dat zijn er duidelijk minder dan verwacht voor deze periode: er was ondersterfte. Er overleden ongeveer 200 minder mensen dan verwacht, en bijna 300 minder dan in de week ervoor (2 829). In alle leeftijdsgroepen was de sterfte lager dan verwacht. Dat meldt het CBS op basis van de voorlopige sterftecijfers per week.

In week 20 tot en met 37 blijken er 48.847 mensen te zijn overleden, daar waar er 52.352 doden werden verwacht. Dat geeft een ondersterfte van 3.505 personen.

In 2020, toen er geen vaccins beschikbaar waren, hadden IJsland, Noorwegen, Denemarken en Finland lage COVID-19 sterftecijfers en ondersterfte, in vergelijking met andere Europese landen, die allemaal hogere sterftecijfers hadden en een oversterfte tot 15%.

Als we even puur naar het virus kijken, heeft de strenge aanpak met regionale bijsturing zijn vruchten afgeworpen. Noorwegen kende in 2020 zelfs een ondersterfte onder de bevolking.

Stel je krijgt nu dus een ondersterfte tot het eind van het jaar, dan is het aantal doden gemiddeld dus hetzelfde als vorige jaren. Waar hebben we het dan voor gedaan?

Het voorkomen van hittegolven heeft betrekking op het meetpunt te Ukkel. In 2005 werd geen oversterfte maar een lichte ondersterfte genoteerd.

Het Europese statistiekbureau Eurostat tekende in maart 2021 in België een ondersterfte van 10,8 procent op.

Het CBS heeft over afgelopen week opnieuw ondersterfte geregistreerd. Doordat er vanwege de lockdown minder griepdoden en verkeersslachtoffers zijn, zijn er minder mensen gestorven dan normaal in een week.

Omdat de sterfte in NL sowieso iets oploopt (combinatie groeiende bevolking plus vergrijzing) hebben we ervoor gekozen als nullijn iets boven het gemiddelde te gaan zitten (+3,5% voor 2020 en +3,7% voor 2021). En daarmee kunnen we de wekelijkse over/ondersterfte uitrekenen.

In 2021 is een ondersterfte waargenomen bij personen vanaf 85 jaar, hetzij 291 minder sterfgevallen dan verwacht (-0,6%), hoofdzakelijk bij de vrouwen binnen die leeftijdscategorie (-1,4% hetzij 397 sterfgevallen minder dan verwacht).

400 van hoeveel? Hoeveel procent meer, wat zijn gangbare over- en ondersterftes. Laat een grafiek zien sinds 1900... dan ziet iedereen dat er niets serieus aan de hand is.

Rekening houdend met de vergrijzing, waarbij de jongste babyboomers in 2020 65 jaar werden en langdurige ondersterfte in de periode 2004 tot 2014, valt sterk te betwisten of in 2020 wel sprake was van oversterfte of dit simpelweg in het licht van vergrijzing helemaal niet opmerkelijk is. De sterfte onder 80-plussers is weliswaar dit jaar tot nu toe lager dan vorig jaar, maar nog steeds hoger dan de zes jaren daarvoor.

Het aantal coronabesmettingen blijft onverminderd hoog, maar nog altijd dalen de ziekenhuiscijfers. Bij 80-plussers is er zelfs sprake van een heel lichte ondersterfte.

Milde seizoensgriep 2019 zorgde voor tijdelijke ondersterfte.

Omdat de sterfte in NL sowieso iets oploopt (combinatie groeiende bevolking plus vergrijzing) hebben we ervoor gekozen als nullijn iets boven het gemiddelde te gaan zitten (+3,5% voor 2020 en +3,7% voor 2021). En daarmee kunnen we de wekelijkse over/ondersterfte uitrekenen.

Bij 85-plussers waren er vorig jaar 291 sterfgevallen minder dan verwacht (-0,6%), hoofdzakelijk bij vrouwen (397 sterfgevallen minder dan verwacht). De ondersterfte bij 85-plussers is waargenomen in Vlaanderen (-0,2%) en Brussel (-3,0%), niet in Wallonië (+0,7%).

Opnieuw ondersterfte in Nederland, maar vaccins voorkomen niet in heel de EU oplopende sterfte

In week 25 van 2021 (21 tot en met 27 juni) was er volgens voorlopige sterftecijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) voor het eerst sinds het begin van de coronapandemie weer sprake van ondersterfte. In totaal overleden er slechts 2.550 mensen in deze periode – 200 minder dan in eerste instantie verwacht. De ondersterfte in week 25 gold voor alle leeftijdscategorieën.

Als we even puur naar het virus kijken, heeft de strenge aanpak met regionale bijsturing zijn vruchten afgeworpen. Noorwegen kende in 2020 zelfs een ondersterfte onder de bevolking.

In week 20 tot en met 37 blijken er 48.847 mensen te zijn overleden, daar waar er 52.352 doden werden verwacht. Dat geeft een ondersterfte van 3.505 personen.

Het Europese statistiekbureau Eurostat tekende in maart 2021 in België een ondersterfte van 10,8 procent op.

Nederland kampt met ondersterfte, uitvaartbedrijven houden kabinet verantwoordelijk.

Het is hard maar na een periode van oversterfte krijg je een periode van ondersterfte.

Het laagste aandeel oversterfte in 2021 was er in de GGD-regio's Amsterdam (6,1%) en Kennemerland (6,3%).

Kijkt men ook naar het aantal ondersterftes door eventuele andere aandoeningen? Brengt men die in rekening om het aantal sterftes die vermoedelijk het gevolg waren van COVID-19, aan te passen?

In 2020 en 2021 was er gedurende meerdere perioden in heel Nederland oversterfte en geen ondersterfte.

Er kunnen in een week meer mensen overlijden dan verwacht (oversterfte), of minder (ondersterfte). In de periode beschreven worden alle over- en ondersterfte bij elkaar opgeteld. De totale oversterfte kan daardoor soms over een langere periode lager zijn dan in een kortere periode.

400 van hoeveel? Hoeveel procent meer, wat zijn gangbare over- en ondersterftes. Laat een grafiek zien sinds 1900... dan ziet iedereen dat er niets serieus aan de hand is.

Hoeveel mensen overlijden per week in Nederland? Is de sterfte hoger of lager dan verwacht voor die periode, en is dat oversterfte of ondersterfte? Op basis van overlijdensberichten van gemeenten publiceert het CBS elke vrijdag een schatting van het aantal overledenen in de voorgaande week, en een voorlopig cijfer van twee weken terug.

De SMR is een relatieve maat voor sterfte in een indexpopulatie (bijvoorbeeld de bevolking in een gemeente) ten opzichte van een standaardpopulatie (de Nederlandse bevolking). De SMR is het bruto-sterftecijfer in de indexpopulatie gedeeld door het indirect gestandaardiseerde sterftecijfer. De leeftijdspecifieke sterftecijfers van Nederland worden toegepast op de leeftijdsverdeling van de gemeente. De SMR geeft aan of er sprake is van oversterfte of ondersterfte.