onderzoeksrecht

De commissie voor constitutionele zaken van het Europees Parlement (EP) vindt het wel een goed idee om het EP onderzoeksrechten te geven die sterk lijken op die van het Amerikaanse Congres.

Dat het Vlaams Parlement het onderzoeksrecht heeft, wil zeggen dat het een bepaald probleem grondig kan onderzoeken en daarvoor over gerechtelijke bevoegdheden beschikt.

Het is duidelijk dat die bepalingen totaal onvoldoende het konfidentiële karakter van bepaalde inlichtingen of stukken waarborgen. Hierdoor wordt het parlementair onderzoeksrecht zelf ondergraven, daar het voor velen een argument zal zijn om niet vrijuit te spreken of te getuigen.

In de wet op het parlementair onderzoeksrecht, dat de Senaat al wijzigde, staat dat magistraten aan een parlementaire onderzoekscommissie inzage kunnen weigeren van gerechtelijke documenten.

Andere landen kennen wel een verbod van samenloop tussen een gerechtelijk en een parlementair onderzoek. Dit is b.v. het geval in Frankrijk sedert 1958, nadat voordien het parlementair onderzoeksrecht, wegens de vele incidenten met de rechterlijke overheden, in diskrediet was geraakt.

Het parlementair onderzoeksrecht dient zowel de scheiding der machten (het verbod inbreuk te maken op de door de grondwet aan de rechterlijke macht voorbehouden bevoegdheid) als de fundamentele rechten en vrijheden (het vermoeden van onschuld, het recht van verdediging, het non-incriminatierecht...) te eerbiedigen.

Het onderzoeksrecht van de raad is uitvoerig geregeld in de artikelen 155a tot en met 155f van de Gemeentewet. Deze verordening, die in nauwe samenhang met de artikelen uit de Gemeentewet dient te worden gelezen, bevat nadere regels met betrekking tot dit onderzoeksrecht. Het onderzoeksrecht is een exclusief recht van de raad dat ingevolge artikel 156, tweede lid, van de Gemeentewet niet overdraagbaar is.

Het onderzoeksrecht van het parlement is dringend aan modernisering toe.

De burgemeester van Alphen aan den Rijn maakt bekend, dat de gemeenteraad in zijn vergadering van 23 november 2006 de 'Verordening op het onderzoeksrecht van de raad' heeft vastgesteld. Het onderzoeksrecht van de raad is uitvoerig geregeld in de artikelen 155a t/m 155f van de Gemeentewet.

De bevoegdheden van de tweede Bende-commissie verschillen van die van de eerste Bende-commissie, van 1990: de wet die het onderzoeksrecht van de Kamer moderniseerde, maakt het mogelijk dat een parlementaire commissie zijn onderzoek kan uitvoeren parallel met een gerechtelijk onderzoek.

Over de versoepeling van dit onderzoeksrecht legde minister De Clerck een maand geleden een wetsontwerp voor aan de Raad van State. Het behelst het recht van verdachten en burgerlijke partijen, om aan de rechter toegang te vragen tot dossiers.