oom 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een oom…
is een man; is een persoon
- [Groep] behoort tot de familie van iemand
- [Betrekking of relatie] is een broer of een zwager van iemands vader of moeder
Algemene voorbeelden
Het ergste dat je als neefje kan overkomen, is een oom die nat zoent. Dan zit er niets anders op dan lijdzaam afwachten tot je oud genoeg bent om niet meer door ooms gezoend te hoeven worden.
Oom was een held en met hem samen suisden wij dwars door het innerlijke van een röntgenachtige wereld, waarin geen vogels leefden, enkel maar boomstammen die aan een minerale aarde onttrokken leken en kruinen van bomen die als kruisen aan elkaar leken gegroeid en waarvan je diep onder de grond het graafwerk kon vermoeden.
De ooms rookten pappa's laatste sigaren op.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- een aangetrouwde oom
- een gulle oom
- een rijke oom
- een steenrijke oom
- een verre oom
Behalve A.V. (64), aangetrouwde oom van Brinkman en eigenaar en enig aandeelhouder van Arscop, wordt ook G.S., de vader van Brinkmans vrouw, verdacht.
Het bezoek dat de Amerikaanse president Bill Clinton morgen aan Praag aflegt heeft alle karakteristieken van de situatie die ontstaat als een verre oom na een groot aantal jaren van verwijdering vier verre Europese neven komt bezoeken.
Stel, u erft onverwachts van een verre oom. U bent echter bang dat hij een hoop schulden heeft gemaakt. Deze erfenis hoeft u niet te aanvaarden. Na zijn overlijden kan u er volledig afstand van doen.
Oh mocht l'écrivain toch zo diep kunnen bukken dat hij zichzelf eens even bevrijdend kon pijpen! dan zou het schrijven vanzelf gaan! Pijpen, peep, is of heeft gepepen. Ik wist werkelijk niet wat mij overkwam, toen ik voor het eerst werd gepepen. Ad van der Duim was terug naar Holland en ik logeerde nog een weekje bij een verre oom van vaderszijde, die, door vrouw en kinderen verlaten, even onder Parijs in een grote doos woonde.
Want er is niets zo mooi als een jonge, fris gestreken, diepgelovige kommunikant, die onhandig het papier rond zijn luxeverpakking aan het wegscheuren is terwijl een glunderende peter of gulle oom staat toe te kijken om de prille verrassing te registreren.
Een adempauze waar ze zich in stortte om haar grootvader te vergeten die niets kon en verlamd in zijn rolstoel zat, en om haar lieve oma Camelia te vergeten die nooit billen zei, en om haar ouders te vergeten die daar ginds waren, haar vader die bij Woolworths werkte en haar moeder in een ander assemblagebedrijf, haar broer die burritos klaarmaakte in de Taco Bell, en de machtige, steenrijke oom, de selfmade man die niet in familiefilantropie gelooft: Die troep luie familieleden onderhouden? Laat ze maar werken zoals ik, laat ze maar zelf fortuin maken, hebben ze geen handen of zo?
Het gebeurt wel vaker dat arme mensen iets erven van een rijke oom.
met voorzetselgroep
- een oom van een vriend
- een oom van mijn vrouw
- een oom van ons
- een oom van moederskant
- een oom van moederszijde
- een oom van vaderskant
- een oom van vaderszijde
Jammer dat ze hem niet konden horen, zodat hun steenrijke oom van vaderszijde, zojuist uit Zuid Afrika overgekomen na een tijdje met zijn Krügerranden in zijn zak gerammeld te hebben teleurgesteld rechtsomkeert maakte.
Een oom van een vriend wil hier graag aan meewerken.
Hij had heel gezellig gedineerd met een oom van mijn vrouw en was met Leonard Huizinga naar Korea geweest.
Mijn oudste oom van vaderskant streed tijdens de oorlog in de Prinses Irene Brigade, maar zijn jongere broer diende bij de SS.
'Wie is dat nou?' fluisterde Thjum naast me. Betere kennismaking met mijn wereld was in zijn geval niet denkbaar. Maar ik ontkende terstond dat het voorval ook maar iets met mijn wereld te maken had. Ook later heb ik hem - o, onverslijtbare gêne - deze gemeenschappelijke ervaring nooit in herinnering gebracht. Geen betere stimulans tot liegen dan schaamte. 'Een... een oom van ons,' antwoordde ik schor. 'Die ligt hier ziek. Hij is niet helemaal goed bij het hoofd. We kunnen nu niet naar binnen. Hij kan gevaarlijk worden.' We sprongen van de vuilnisbak en renden weg, de tuin uit, de straat op.
met bezittelijk voornaamwoord
- haar oom
- hun oom
- je oom
- jouw oom
- jullie oom
- mijn oom
- onze oom
- zijn oom
De man reikte mij vervolgens de hand en mijn oom vertelde opnieuw dat ik de zoon was van zijn zuster in Holland.
'Je bent geen haar beter dan je oom,' hijgde ze in zijn oor.
Haar oom, die twee jaar hij hen had ingewoond, was gestorven.
voorafgegaan door naamvalsgenitief
- Hamlets oom
Hamlets oom Claudius is de moordenaar.
met eigennaam
- oom Dagobert
- oom Herman
Op de ijskast tegenover hen zat een fotootje van Kevin op wat zo te zien een feestje voor Disneyfiguren was: het onderste deel van zijn tors ging gehuld in het lijf van Oom Dagobert.
Oom Herman was nog de enige streng gelovige in de familie.
met ander, nevengeschikt substantief
- oom en tante
- ooms en tantes
Het gevoel van toen, iets gezien te hebben dat ook best mocht worden gezien (want oom en tante hadden geen geheimen voor hem) maar dat hem toch had opgezadeld met een vage schuld - dat gevoel herinnerde Ingmar Booy zich toen hij het restaurant uitliep, de trap op, terug naar de indrukwekkende hoofdgang van het museum.
Tijdens de vierjarige opleiding woonde Achterberg twee jaar op kamers bij zijn oom en tante Schoonheim.
De meeste mensen hebben, behalve een vader en een moeder, meestal ook wat ooms en tantes, neven en nichten.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
oom 2.0
Algemene voorbeelden
Een Molukse man is voor mij een oom, een vrouw een tante.
Het was wonderlijk stil in de salon. Ze keek en verbleekte. Daar stond moeder die werd omhelst door de nieuwe oom. Hun monden waren op elkaar gesmeed en de handen van de nieuwe oom streelden moeders rug, zakten naar beneden over moeders stevige bibs en zochten de bilspleet.
Meestal werden wij beloond met een schouderklopje van de aanvoerder. Het was een hele eer geprezen te worden. De gieren wezen ook de kleine jongens en meisjes aan die met 'de oom' mee moesten. Voor een stuk brood met spek, of een bundel soepbenen in een krant gewikkeld, voelde 'de oom', hijgend en zwetend, in jongensbroeken en onder de jurken van de meisjes.
Pas nog heeft premier Berlusconi hem omschreven als een vriendelijke oom die goedmoedig bromt dat er teveel geruziet wordt, maar zelfs Berlusconi begint nu bang te worden voor de neofascistische leider Gianfranco Fini.
Combinatiemogelijkheden
met eigennaam
- oom Enver
- oom Lex
- oom Mop
- oom Piet
- oom Walt
In de klas leerden wij de beroemde uitspraak van Oom Enver, zoals wij Hoxha moesten noemen, 'dat de Albanezen nog liever gras aten dan voor het kapitalisme te zwichten'.
In 1956 waren de 'Verenigde Toeristische Bedrijven' in het bezit van zeven Californische zeeleeuwen en een Zuid-Amerikaanse Maanrob. Hun eerste trainer was Piet Graffijland beter bekend als 'Oom Piet'.
De nazaten van oom Walt doen het weer. Met vlekkeloze timing, nog preciezer dan het wisselen van de seizoenen, heeft Disney zijn jaarlijkse eindejaarskaskraker op de filmzalen losgelaten.
Tegen de avond namen we de trein naar Den Haag en vandaar de tram naar Wassenaar, want we zouden voorlopig onze intrek nemen bij Oom Mop, een oude vriend van mijn moeder, wiens vrouw net was overleden.
Ik heb hem leren kennen als een deftige, maar doodarme man die als zovelen in die jaren de armoede wist te verbergen en dragelijk te maken door langdurig bij lieve vrienden en vriendinnen te gaan logeren. Hij wilde dat ik hem oom Lex zou noemen. Jarenlang heb ik dat ook gedaan. Oom Lex. Zo ondertekende hij ook de briefjes die hij me stuurde.
met ander, nevengeschikt substantief
- ooms en tantes
- oom of tante
Al onze buren heetten oom of tante, en als wij kinderen stiekem een fikkie gingen stoken, stonden onze ouders goedkeurend (maar met emmers water) op een paar meter afstand naar ons te glimlachen om ons niet te remmen in onze ontwikkeling.
Hij gaf terloops te kennen dat hij graag televisiepresentator was geworden. Daar lachte ik niet mee, want dat mannetje was erg typerend voor het volkje dat steeds meer thuis is op de buis: de olijke ooms en tantes. Hun talent zit 'm in een gebrek aan zelfkennis, waardoor ze denken dat ze helemaal geen humor nodig hebben om een grap te maken.
Dat de Duitsers kwistig met de titels 'Onkel' en 'Tante' omspringen wist ik al en het zal mij in de loop der jaren nooit helemaal duidelijk worden welke ooms en tantes echte verwanten zijn en welke alleen maar vrienden van de familie die hun aanspreektitel om onnaspeurlijke redenen gekregen hebben.