oorlam 1.0
(transport, verkeer en reizen; scheepsbouw en scheepvaart; verouderend)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een oorlam…
is een portie sterkedrank; is een hoeveelheid
- [Ingrediënt] bestaat uit sterkedrank, meestal jenever, ook wel rum, gin e.d., en vaak ook water
- [Doel of bestemming] is bestemd voor de bemanningsleden van een schip, met name matrozen
- [Tijd] wordt op gezette tijden verstrekt
- [Belanghebbende of begunstigde] wordt verstrekt aan bemanningsleden van een schip, met name matrozen
Algemene voorbeelden
In 1905 maakte de Nederlandsche marine, zoals de Koninklijke marine destijds heette, een eind aan een oude, geliefde traditie: het oorlam werd afgeschaft. Niet langer kregen de korporaals en manschappen op vaste tijden een gratis portie jenever.
"Vuurwater, kleine," zei tante Jen. Ze goot dat glaasje in één keer in haar mond en bestelde er nog een. "Een oorlam voor het maatje!" Ik heb toen voorzichtig een heel klein slokje genomen uit dat hele kleine glaasje. Ik proestte!
"Zie je dat gouden oorringetje? Dat is het bewijs. Alleen echte matrozen hebben zo'n gouden oorring." "En wat is dan een oorlàm?" "Ik zal je eens je bek leren houden." Ze doopte haar duim in haar vuurwater en propte die in mijn mond. "Dat is een oorlam. Een heel kleintje. En nu wil ik echt dat je je bek houdt. Anders stop ik er hoogstpersoonlijk weer een oorlam in. Een groot deze keer."
Combinatiemogelijkheden
als object bij een werkwoord
- een oorlam drinken
- een oorlam krijgen
- een oorlam nemen
- een oorlam nuttigen
- een oorlam pakken
- een oorlam opzuipen
Heerlijk actief meehelpen met het hijsen van de zeilen en overstag gaan, afgewisseld met zonnen op het dek of luieren in het kluivernet. Na een ruige tocht onderdeks bij de houtkachel een oorlam drinken en samen een warme maaltijd bereiden. Natuurlijk is het ook mogelijk dat de bemanning zorgt voor de complete catering.
Hij deed geen vlieg kwaad, Nanban, maar iedereen pestte hem. Ze gooiden een bezemstok tussen zijn benen als hij het dek aan het schrobben was, ze kieperden zijn bak eten in zee, ze zopen zijn oorlam voor zijn neus op en zeiden met een uitgestreken smoel: 'Oh, Nanban, was dat jouw oorlam?' En Nanban? Die grijnsde en durfde niets terug te doen.
- een oorlam aanbieden (aan iemand)
- een oorlam uitdelen
Na Winfred was hij de aardigste hier. Ik moest hem thuis vragen, uit eten nemen, oorlammen aanbieden, zo iemand moest je niet uit je leven laten vertrekken, een geweldige kerel, die bootsman.
met adjectief ervoor
- een extra oorlam
Bij bijzondere gelegenheden, bijvoorbeeld bij verjaardagen van leden van het Koninklijk Huis of als de commandant tevreden was over het werk van de opvarenden tijdens slecht weer, werd een extra oorlam uitgedeeld.
Omdat de bemanningsleden dagelijks naast een mutsje (15 cl) wijn ook een oorlam jenever kregen, hoopte de VOC zo het ontstaan van ziektes te voorkomen, in elk geval te vertragen. Zieken kregen daarom aan boord ook een extra oorlam.
Ik was de eerste stuurman en was nu de hoogste aan boord om commando's te geven. Om tien uur die morgen liet ik de bemanning door de hofmeester een extra oorlam verstrekken.
Wat te zeggen over de weg terug, nu de stemming is weergekeerd, de bemanning een extra oorlam verstrekt, de wind de mast doet kraken en last but not least een hoge besomming is te verwachten.
met substantief erachter
- oorlam jenever
Omdat de bemanningsleden dagelijks naast een mutsje (15 cl) wijn ook een oorlam jenever kregen, hoopte de VOC zo het ontstaan van ziektes te voorkomen, in elk geval te vertragen.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
oorlam 2.0
(informeel)
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 2.0 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een oorlam…
is een portie sterkedrank; is een drankje
- [Ingrediënt] bestaat uit sterkedrank, zoals jenever
- [Doel of bestemming] wordt genuttigd door bv. een klant in een café
Algemene voorbeelden
Hij knipoogde naar de woedende blik van de rechercheur en hief zijn glas: 'Ook trek in een oorlam?'