realistisch rekenen

Veel van deze technieken zijn voor de leraren nieuw. Zij hebben behoefte aan houvast omdat in het rekenen veel is veranderd. Zo werd vanaf eind vorige eeuw het realistisch rekenen ingevoerd: om inzicht te krijgen moeten kinderen dan zelf een oplossingsstrategie bedenken. Hoe zou je 2.056 door 28 delen? Leerlingen krijgen dan geen staartdeling maar moeten zelf eerst over stappen nadenken. Deze methode werd vanaf de jaren zeventig ontwikkeld door het Freudenthal Instituut van de Universiteit Utrecht, voor het bèta-onderwijs.

Het realistisch rekenen kwam in de jaren negentig goed op gang. Bij de invoering van de euro in 2002 gingen de basisscholen er massaal toe over. De bestaande boeken die nog met guldens rekenden, waren verouderd, dus er werden nieuwe lesmethodes aangeschaft. De Inspectie van het Onderwijs en onderwijsbegeleiders oefenden druk uit op scholen om tot realistisch rekenen over te gaan. Realistische vaardigheden kwamen in de kerndoelen van het basisonderwijs.

Onder invloed van het Utrechtse Freudenthal-instituut, dat sinds jaren ijvert voor 'realistisch rekenen', is het kale sommetjes maken of, anders gezegd: het mechanistisch rekenen, in de ban gedaan. 'Leerlingen krijgen opgaven dicht bij hun belevingswereld, het zijn open opgaven die hun wiskundige kijk op de wereld om hen heen vergroot. Je zou denken dat ze daardoor meer van rekenen en wiskunde gaan houden.'

Realistisch rekenen, zoals de moderne aanpak heet, draait om begrip. Kinderen leren hoe ze een probleem kunnen oplossen. Als 42 kinderen willen waterfietsen en er kunnen vier kinderen op een fiets, dan hebben ze elf voertuigen nodig. Wie een touw van 42 meter in stukken van tien meter verdeelt, krijgt vier delen. Het is dezelfde som - 42 gedeeld door 4 - maar de uitkomst is verschillend. Zo leren kinderen dat een restbegrip bestaat.

Realistisch rekenen wil een eind maken aan suffe tafels van vermenigvuldiging en saaie staartdelingen. Realistisch rekenen sluit aan bij de belevingswereld van kinderen. Alle sommen zijn verpakt in een verhaaltje. Het enige bezwaar is dat langzamerhand duidelijk wordt dat de rekenvaardigheid dramatisch is gekelderd. Niet voor niets bleek laatst uit onderzoek dat het merendeel van de leerlingen van pedagogische academies zélf onvoldoendes haalt voor vakken die zij straks op de basisschool moeten onderwijzen. De meesten van hen hebben zelf al op de basisschool 'realistisch' leren rekenen. En dus kunnen zij geen sommen met wat grotere getallen maken, sommen zonder sprookje.

De voorstanders van het traditionele rekenen meenden dat leerlingen juist éérst vaardigheden onder de knie moeten krijgen, waarna het inzicht zou volgen. Kort samengevat: 'eerst begrijpen dan oefenen', stond tegenover 'eerst oefenen dan begrijpen'. Het realistisch rekenen trok in deze tweestrijd aan het langste eind. Alle uitgevers van lesmethodes schakelden over op de nieuwe methode. Daarbij maakten vertrouwde rekenvormen als de staartdeling en het onder elkaar optellen en aftrekken plaats voor nieuwe technieken als happendelen en kolomrekenen.