sabel 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een sabel…
is een steekwapen; is een wapen
- [Afmeting] mag bij het schermen maximaal 105 centimeter lang zijn met een 88 centimeter lange kling
- [Gevoelsindruk] is scherp en heeft bij het schermen een buigzame kling
- [Vorm] is bij het schermen lang en dun met een plattere, dunne kling die aan het begin driehoekig en aan het einde vierhoekig is maar heeft van oorsprong een echt platte kling of lemmet dat een beetje krom loopt
- [Deel] heeft een handvat, een gesloten kom of schelp en een scherpe punt of, in de oorspronkelijke versie, een lemmet met aan één zijde een snijkant
- [Functie] werd gebruikt in de cavalerie en is daarom ook onderdeel van bepaalde militaire uniformen en is nu een sportattribuut bij het schermen (schermwapen)
- [Herkomst of oorsprong] is van oorsprong een militair wapen gebruikt door de cavalerie dat verwant is met Arabische kromzwaarden
- [Container] wordt soms in een schede gedragen
- [Gewicht] mag bij het schermen maximaal 500 gram wegen
- [Gebruikswijze] wordt niet alleen gebruikt om mee te steken met de punt, maar ook om te raken met de snijkant en vlakke kant en om mee te slaan of houwen met het handvat
- [Betrokkene] moest oorspronkelijk alleen de ruiter raken en niet het paard
- [Onderscheid of tegenstelling] wordt in tegenstelling tot een degen en floret ook gebruikt als slagwapen, om mee te houwen
Algemene voorbeelden
Hoewel de sabel zijn oorsprong vindt in de cavalerie, is het niet meer het zware militaire zwaard van vroeger, maar eerder een licht duelleerwapen: het maximum gewicht is hetzelfde als dat van de floret (500 g).
De sabel werd vroeger gebruikt als cavaleriewapen. De regels zijn daar op gemaakt. Met de sabel mag worden gestoken èn gehouwen.
Het koninklijk huis heeft duidelijk geworsteld met het probleem om enerzijds iets te laten doorklinken van de wereldwijde schok over de aanslagen in Amerika en anderzijds iets overeind te houden van de monarchaal-parlementaire symboliek. De pompeuze uniformen, de sabels en de berenmutsen bleven in de kast. Maar de Gouden Koets reed wel.
Combinatiemogelijkheden
als object bij een werkwoord
- de sabel aangespen
- de sabel trekken
Verschillende vrijwilligers hadden de hoge bontmutsen op die kozakken plegen te dragen en één van hen had zelfs een sabel aangegespt.
Af en toe trekken ze de sabel om mensen wat geld afhandig te maken. Met carnaval mag een piraat dat.
Vóór de Fransman zijn sabel kon trekken was de Vlaming al weggerend in de richting van het Hooghe.
met adjectief ervoor
- een ceremoniële sabel
- scherpe sabels
- vlijmscherpe sabels
Op de voorgrond de oude Hardenberg zelf, fier in de houding, de linkerhand aan het gevest van zijn ceremoniële sabel, de rechter in de sluiting van zijn litewka gestoken.
Met scherpe sabels sloegen ze in één houw het hoofd van paarden af - kostbare schimmels die de overwonnenen het dierbaarst waren - en aten het vlees ervan rauw op.
De heroïek waarmee de lichte brigade in kersrood uniform en met vlijmscherpe sabels zich eertijds in de rotspassen van Pakistan stortte, op zoek naar heldendood en eeuwige roem.
met adjectivisch tegenwoordig deelwoord
- een blinkende sabel
- blinkende sabels
Als wachtcommandant droeg ik een witte shawl en een blinkende sabel.
Heren in gala-uniform en met blinkende sabels, dames in het lang, met fonkelende juwelen, die de trappen naar het bordes bestijgen, welkom geheten door knappe jonge officieren van de marine.
Blinkende sabels werden tot aan het gevest in weke lijven gedreven, tot aan hun knieën waadde men door de ingewanden van mens en paard.
met adjectivisch voltooid deelwoord
- een getrokken sabel
- getrokken sabels
Zielens wilde protesteren, maar dat werd belet door een grote groep betogers die in paniek terugweek voor een twintigtal agenten te paard, die met getrokken sabel vanuit de richting van de Suikerrui het plein opreden.
'De held van Soerian op Atjeh', een oud-Nederlands-Indiëstrijder, die met getrokken sabel de cavalerie en infanterie aanvoerde, de manschappen met opgestoken bajonet op ongewapende arbeiders, vrouwen en kinderen liet instormen, die marechaussee met blanke sabel en klewang op stakers liet inrijden.
met voorzetselgroep
Voorzetsel: overig
- sabels langs de heupen
- een sabel langs zijn zij
Wat moet ik me voorstellen bij een nomadisch volk dat op kamelen door de woestijnen van Ethiopië en Somalië richting Kenia trekt? Droegen ze sierlijke tulbanden en lange sabels langs de heupen? Trots gezeten op de hoge bulten, onnabootsbare kreten naar de treurige kamelen uitend?
Franz Ferdinand zat kaarsrecht in het zadel, met zijn voet diep in de stijgbeugel en een sabel langs zijn zij.
in voorzetselgroep
- met een sabel
Hij krijgt een houw met een sabel, ontsnapt aan de dood, maar heeft er wel een rood litteken op zijn hoofd aan overgehouden.
Zo moest bij het gansslaan een geblinddoekte deelnemer, na een aantal keren in het rond te zijn gedraaid, met een sabel proberen de gans te onthoofden.
Hoe dikwijls heeft iemand niet een beroep alleen maar om de betekenisloze bijkomstigheden gekozen? Werd hij politieagent, niet om de misdaad te bestrijden, maar om op een fluitje te blazen [...], officier niet om te vechten, maar om met een sabel te pronken of kamerlid om het presentiegeld op te strijken en niet om iets verstandigs te zeggen?
met ander, nevengeschikt substantief
- berenmutsen, geweren en sabels
- degen, floret of sabel
- floretten, degens en sabels
- knuppels en sabels
- zwaarden, sabels en messen
Naast haar, zonder paraplu, dus doornat, een man in semi-militair tenue met wel twintig grote blikken medailles. Vervolgens een stel schutters met beremutsen, geweren en sabels, helemaal verzopen.
Wat ooit een duel op leven en dood met degen, floret of sabel moet zijn geweest, is nu welbeschouwd een hoogontwikkelde vorm van tikkertje.
Schermen is een unieke en fascinerende sport. Het wordt tegenwoordig als topsport beoefend door atleten wier snelle, ingewikkelde bewegingen met hun floretten, degens en sabels doelbewust zijn gericht op het doorbreken van de verdediging van de tegenstander terwijl hun eigen raakvlak verdedigd blijft.
Met Putz- und Strickstunde in het wachtlokaal wreven de agenten de knuppels en sabels schoon, veegden ze het bloed weg dat met haren zat vastgekleefd, spogen op de schachten en poetsten de vlekken van zweet, tranen en bloeddruppels van hun laarzen.
Aangekomen op het pleintje voor La Estrella werd het hem duidelijk dat hij krankzinnig was geworden, want dit anders vredige plekje was geheel bevolkt met afgrijselijke demonen die, als boekaniers en andere renegaten gekleed, tierend met hun zwaarden, sabels en messen paradeerden.
- sabels, sjerpen en gepluimde steken
- sabels, snorren en zweepjes
Een aantal heren rechts op de voorgrond in vol ornaat, met sabels, sjerpen en gepluimde steken, en ook een kleine man in jacquet met hoge hoed, stonden toe te zien hoe zich links van hen van voorgrond tot einder een lange reeks explosies voordeed.
In Zuid-Rusland kun je in menig stadje weer met sabels, snorren en zweepjes gewapende mannen tegenkomen die de oude tradities nieuw leven in proberen te blazen.
Vaste verbindingen
een blanke sabel
-
een sabel die uit de schede getrokken is
Je kunt een ras of cultuur die je als inferieur beschouwt, trachten uit te roeien met gas (nazi-Duitsland), met massa-executies (Bosnië), met machetes (Rwanda) of met de blanke sabel (Amerika).
Hekeltje [...] heeft gezien hoe ze zijn weggereden in het ochtendgrauw, de kolonel gehelmd, de stormband onder de kin, de blanke sabel in de hand en zijn sporen glinsterend in het morgenlicht.
Zijn de kroketten niet smakelijk en ruim voorradig? Is de jeugd niet goed gekleed en voorzien van rode koontjes? Mij valt dat bij ieder bezoek weer op en ik herinner me de bedelaars uit de jaren vijftig, afgezien nog van de hongeroproeren in Rotterdam, in 1935, die ik als kind verstomd van angst bekeek. De politie te paard, de menigte uit elkaar hakkend met de blanke sabel? Ik heb het heus gezien.
-
(
(vooral) in Nederland )blote, naakte penis; penis zonder condoomHelft Haagse hoerenlopers doet het met de blanke sabel. Meer dan de helft van de hoerenlopers in Den Haag gebruikt geen condoom bij orale seks.
UvA-psycholoog Jonas en zijn collega's onderzochten de effecten van het kijken naar beschermde en onbeschermde seks op de kijkers. Het blijkt dat mannen die kijken naar 'de blanke sabel' daarna ook eerder geneigd zijn om seksueel risico te nemen. Mannen die keken naar porno mét condooms, hebben die neiging niet.
Berucht is de candiru. Deze palingachtige zwemt via de urinestraal van mannen hun blanke sabel binnen, om daar vervolgens zeer pijnlijk te blijven hangen.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
- sabelantilope
- sabelbajonet
- sabelbeen
- sabelbek
- sabeldans
- sabeldrager
- sabelgekletter
- sabelgerinkel
- sabelgevecht
- sabelgeweld
- sabelhouw
- sabelijzer
- sabelkling
- sabelknop
- sabelkoppel
- sabelkwast
- sabelmier
- sabelpoot
- sabelschede
- sabelschermen
- sabelschermer
- sabelslag
- sabelsleper
- sabelsprinkhaan
- sabelstok
- sabelstuk
- sabeltand
- sabeltas
- sabeltijger
- sabelvoet
- sabelwacht
Als deel van een samenstellende afleiding
Overige woordfamilieleden
sabel 1.1
(sport en recreatie)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Sabel…
is een categorie
- [Groep] behoort samen met degen en floret tot de categorieën bij het schermen
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] staat alleen toe dat boven het middel, de gordel of de heuplijn het trefvlak is, waarbij met de punt en de achterkant van het wapen treffers gemaakt mogen worden
- [Betrokkene] wordt zowel door mannen als vrouwen uitgeoefend
- [Instrument] wordt uitgevoerd met een sabel
Combinatiemogelijkheden
met ander, nevengeschikt substantief
- op floret en sabel
Ook gelden bij het schermen op floret en sabel bijzondere conventies die aan bepaalde acties boven andere de voorrang geven en bepalend zijn voor de puntentoekenning.
sabel 2.0
(bouw, gebouwen en huisvesting; techniek en technologie; weinig gebruikt)
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 2.0 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een sabel…
is gereedschap
- [Afmeting] is ongeveer 30 centimeter lang
- [Gevoelsindruk] is scherp
- [Vorm] is recht
- [Functie] dient om stenen recht mee te kunnen afhakken
- [Herkomst of oorsprong] was vroeger een deel van een weggegooide cavaleriesabel
- [Gebruikswijze] wordt op een steen gelegd en dan wordt er een klap op gegeven, zodat de steen recht afbreekt
- [Gebruiker] wordt gebruikt door iemand die metselt (metselaar)
Algemene voorbeelden
Een sabel is 300 mm lang, heeft een scherpe vouw en een rechte rug. De sabel gebruik je samen met de kaphamer voor het hakken van metselstenen. Daarbij zet je de sabel op de steen en geeft er met de kaphamer een flinke tik op. De steen breekt dan onder de sabelvouw recht af.
Een steen afkorten gebeurt met behulp van een sabel: je legt de scherpe kant van de sabel op de steen en geeft op de stompe kant een klap. De steen is nu gespleten.
De naam sabel komt van de vroegere cavaleriesabel die, als hij werd afgedankt, door de metselaar in drieën werd gedeeld. Met één zo'n deel, ongeveer 300 mm lang, kapte de metselaar zijn stenen op maat. Tegenwoordig koopt u een sabel van de fabriek als een soort lange beitel met een scherp snijvlak en een versterkte rug. Het is een ca. 30 cm lang stuk staal, aan één kant scherp geslepen, aan de andere kant ca. 5 mm breed. De scherpe kant wordt op de steen gelegd, waarna met de kaphamer een tik op de rugzijde wordt gegeven.
Woordfamilie
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
sabel 3.0
(weinig gebruikt)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een sabel…
is een marter; is een zoogdier; is een dier
Wetenschappelijke naam: Martes zibellina
Rijk | Animalia; Dieren |
---|---|
Stam | Chordata; Chordadieren |
Klasse | Mammalia; Zoogdieren |
Orde | Carnivora; Roofdieren |
Familie | Mustelidae; Marterachtigen |
Geslacht | Martes; Marters |
Soort | Martes zibellina |
Algemene voorbeelden
De Russische bontindustie verkeert in een crisis sinds de subsidie voor pelsdierenfokkers is afgeschaft. Sabels, nertsen, poolvossen, marmotten en bunzings dreigen te verhongeren.
De sabel in het hok hield zich roerloos en keek toe. Arkadi ging met zijn hele gewicht aan de koevoet hangen en de beugel knapte. Toen de deur van het hok openzwaaide, sprong de sabel via Arkadi's borstkas naar buiten. Hij had nog nooit iets gezien dat zich zo snel over de sneeuw voortbewoog.
Woordfamilie
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
sabel 4.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Sabel…
is bont
- [Gevoelsindruk] is zacht en warm
- [Kleur] is donker, zwart of grijs of bruin
- [Functie] wordt gebruikt om iemand of iets te verwarmen of uit esthetisch oogpunt, bijvoorbeeld in kleding en schoenen
- [Herkomst of oorsprong] is het harige vel van een sabelmarter
- [Behandeling of bewerking] wordt bewerkt om te verwerken, bijvoorbeeld in jassen en andere kleding
Algemene voorbeelden
'Bont koop je niet voor de warmte, maar voor het mooi. Mijn favoriet? Niet chinchilla, maar sabel.'
Een mantel van nerts kost ruim 5200 euro, een bontjas van vos meer dan 2100 euro en een vest van sabel 1250 euro. "Nerts is het populairst", zegt verkoopster Natasja Davidenko (45) van Valentina in een truitje met luipaardenprint. "Dat is betaalbaar. Sabel is te duur."
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- zwarte sabel
(Bijna) zwarte sabel is al kostbaar, laat staan wanneer de haarspitsen in kleur afwijken en grijs zijn!
met ander, nevengeschikt substantief
- bunzing, bever, lynx, luipaard, sabel en vos
- sabel, breitschwantz, chinchilla
Bij modehuis Dior weten ze van gekkigheid niet waar ze het bont allemaal kwijt kunnen. Een ski-jack en bontmuts lijken logische items, maar wat doet bont aan een bikini? Alle bontsoorten, lang- of kortharig, exclusief of goedkoop, voldoen. Bunzing, bever, lynx, luipaard, sabel en vos, zelfs konijnenbont en nepbont zijn oké.
Heel geraffineerd zijn leren broekpakken met ingezette panden van breitschwant (gemoireerd bont van jonge lammeren). Door het veelvuldig gebruik van sabel, breitschwantz, chinchilla en op kleur ingeverfde poolvos, nerts en velourswezel krijgt de kollektie een zeer rijk karakter.
Woordfamilie
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
sabel 5.0
(geschiedenis; heraldiek en banistiek)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Sabel…
is een kleur
- [Toepassingsgebied of bereik] wordt zo genoemd binnen de heraldiek, de wapenkunde
Algemene voorbeelden
Op de zwarte kimono's prijkt ter hoogte van het hart een geborduurde draak van sabel (zwart) op een rond veld van goud (geel), zoals dat in de heraldiek heet.
Het ministerieel besluit van 14 december 1998 legt het nieuwe wapen en de vlag van de provincie Oost-Vlaanderen vast [...]. Het nieuwe officiële wapen wordt als volgt beschreven: in goud een leeuw van sabel, geklauwd en getongd van keel.
Embleem van de BBE: In sabel een halfaanziende vliegende duif van zilver, de vleugels toegewend omhoog gericht, en een gebroken ketting van goud, komende uit de rand, waarvan het rechterdeel over de rechtervleugel van de duif heengaat en de linker onder de linkervleugel doorgaat.
Combinatiemogelijkheden
met ander, nevengeschikt substantief
- sabel en keel
Hij had een bult en een dikke buik gemaakt van stro maar dat deed geen afbreuk aan de pracht van zijn kostuum. Geel en wit, versierd met vilten leeuwen in sabel en keel, en met sterren en kronen in geel, rood en zwart.
Hij had er zijn initialen in laten graveren, en het familiewapen bovendien: een gevierendeeld schild waarin respectievelijk een schietspoel linksonder en een bijl rechtsboven figureerden, de resterende kwartieren bestonden uit egale vlakken in sabel en keel.