zwart


A - met een bepaalde kleur of eigenschap

zwart 1.0

de kleur hebbend waarbij er geen enkele lichtstraal door het oppervlak wordt teruggekaatst; de donkerste kleur hebbend

Algemene voorbeelden


"Toch geen hond, hoop ik." Ze huilde. "Ik had me er zo op verheugd... ik dacht dat je er blij mee zou zijn, ik heb er al een uitgezocht. Hij is zwart, met zulke mooie ogen. Maar jij vindt er toch niks aan." "Maar lieverd, het was een grapje," zei Kim. "Een hond lijkt me enig."

Gevallen vrouwen, Laurie Langenbach,

Een speurtocht in de kast levert geen oplossing. Daar is alles zwart, grijs of een combinatie van die twee. Vriendinnen hebben een andere maat of zijn zelf ook in paniek en verdedigen de juweeltjes in de eigen garderobe met hand en tand.

http://www.fashionunited.be/e/column.htm

Combinatiemogelijkheden


met substantief


  • een zwart gat
  • een zwart paard
  • een zwart pak
  • een zwart slipje
  • een zwarte broek
  • een zwarte doos
  • een zwarte hoed
  • een zwarte jas
  • een zwarte jurk
  • een zwarte kat
  • een zwarte mantel
  • een zwarte rok
  • een zwarte vlek
  • een zwarte zak
  • zwarte handschoenen
  • zwarte haren
  • zwarte kousen
  • zwarte krullen
  • zwarte letters
  • zwarte olijven
  • zwarte rook
  • zwarte schoenen
  • zwarte sneeuw
  • zwarte toetsen
  • zwart haar

Telkens als iemand achterblijft op dek 6, doemt de herinnering op. Ikzelf overleefde de ramp. Maar moest mijn beste vriend laten vallen in een zwart gat. Door de olie in het water glipte hij me van tussen de vingers. Ik vergeet het nooit meer.

De Standaard,

We kijken door het raam en zien een zwart koetsje passeren, getrokken door een zwart paard dat gemend wordt door een in het zwart geklede man.

De Standaard,

Toen ze zijn schoonmoeder kwamen aangeven had hij een lichtblauwe trui aan gehad, nu droeg hij een zwart pak.

Het Bureau. Dl. 6: Afgang, J.J. Voskuil,

Ze bleek ook nog een zwart slipje en beha aan te hebben.

Rekruteren, Wendy de Jager,

Aan zijn zwarte broek plakten talloze witte haren.

NRC,

Toen de tien brokjes polyester naast de tien hulzen lagen, stond Fons op en haalde een platte zwarte doos uit een kast, opende 'm en haalde er een prachtige micrometer uit.

De Coltmoorden, Jef Geeraerts,

Eraan hing een zwarte jas, op een van de haken hing een zwarte hoed, naast de kapstok stond een diplomatenkoffertje.

De steen der wijzen, J.M.A. Biesheuvel,

Machteloos en geboeid keken Gin en Serena naar Ikke: hij zat gehurkt onder zijn zwarte mantel, de zwarte hoed bedekte zijn verbluffend lang gegroeide haren.

Pagadders, Leo Geerts,

We beginnen morgen om negen uur, Mary-Lou. Zorg dat je klaar bent. Ik breng een zwarte jurk voor je mee.

Alle verhalen, Kristien Hemmerechts,

De zwarte kat liep jammerend de slaapkamer rond.

Overspel, Mensje van Keulen,

Een van hen viel hem op: ze was gekleed in een zwarte rok, en ook haar bovenstuk was zwart, maar op een of andere manier leek het te glinsteren.

De langverwachte, Abdelkader Benali,

Ze leunt met haar gezicht dicht naar het licht toe en trekt aan een grijze haar op haar kin. Hij komt uit zijn haarzakje en op die plaats verschijnt er een zwarte vlek.

De jongen die alles goed wou denken, Ben Faccini,

De gestalte met de zwarte zak over haar hoofd. In die zak zijn twee kijkspleten geknipt, waarachter haar ogen onzichtbaar blijven. Wie zij aankijkt, kan niet anders dan haar willoos volgen.

Winterlicht. Een vergeetboek, Jeroen Brouwers,

Pas toen zag ze dat hij handschoenen droeg, zwarte handschoenen.

http://www.patricklagrou.be/06TmainSK.htm

De receptioniste wrijft de slaap uit haar ogen en schudt haar warrige zwarte haren uit haar gezicht.

http://www.reisomdewereld.nl/noordoostazie/chinav1.html

Door de zwarte kousen schemerden heel dunne benen.

Franklin, Thomas Lieske,

Hij had zwarte krullen en een beweeglijke mond, en hij hield zijn oogleden half geloken.

Kriblijn, Barber van de Pol,

Er staat met zwarte letters de naam van Grand Maurice op geschreven.

De jongen die alles goed wou denken, Ben Faccini,

Het nieuwe assortiment bestaat uit 6 verschillende broodjes namelijk een mini-Kaiserbroodje met sesam- en met maanzaad; een mini-ciabatta en een mini-ciabatta met zwarte olijven en twee rolls waarvan één met nootjes en één van het meergranentype.

http://www.horecamagazine.be/nl/menus/newsnl.htm,

Er komt zwarte rook uit de schoorsteen.

Alle verhalen, Kristien Hemmerechts,

Het is niet altijd nodig de zwarte toetsen te coderen met stickers.

http://www.jostiband.nl/VerstandelM

Kijk naar Mozart. Die zag zwarte sneeuw op het einde van zijn leven. Wat hem niet belette het klarinetconcerto te schrijven.

De Standaard,

Ze had wel zwarte schoenen aan, maar gewone beige kousen.

Nathalie, Ger Verrips,

Een rode band om het hoofd, zwart haar tot op de schouders.

NRC,

  • een zwarte dame
  • een zwarte koning
  • een zwarte koningin
  • een zwarte loper
  • een zwarte pion
  • een zwart paard

De loper op c8 werd aangevallen door de witte dame op c7 en moest dus gedekt worden. En door dat met de zwarte toren te doen, blijft de zwarte dame op g7 actief staan.

Meppeler Courant,

De zwarte koning moet altijd pion h7 in de gaten houden aangezien wit met Td6-h6 in één zet deze pion voor de tweede keer kan aanvallen.

Meppeler Courant,

De figuren zijn van een verbluffende levendigheid: er is kennelijk een discussie gaande tussen de twee speelsters over de zwarte koningin die Lucia net geslagen heeft.

NRC,

De zwarte loper op g7 valt het enige echte actieve witte stuk op c3 aan.

Meppeler Courant,

Promotie van een pion: Wanneer het een speler lukt om een pion helemaal aan de overkant van het bord te krijgen, dus een witte pion op rij 8 of een zwarte pion op rij 1, dan mag de speler deze pion promoveren.

http://www.kbz.be/schaken_spelregels.htm

Het zwarte paard valt op c5 de witte dame aan en is waarschijnlijk van plan om op veld d3 verder onheil te stichten.

Meppeler Courant,

met bijwoord


  • bijna zwart
  • diep zwart
  • echt zwart
  • geheel zwart
  • helemaal zwart
  • meestal zwart
  • overwegend zwart
  • soms zwart
  • volledig zwart
  • voornamelijk zwart
  • zelfs zwart
  • zo zwart

Het haar van de staart is donkerbruin, bijna zwart, net als mijn eigen haar.

Een seal-point in acht punten, Ethel Portnoy,

De dag opnames op de planeet zijn gefilmd met diverse filters en de buiten scènes zijn ontwikkeld met het "Skip Bleaching" proces. Hierdoor is het zwart zeer diep zwart en is er extreem contrast met het wit en zijn kleuren zeer hard.

http://www.justplay.nl/index.php?itemid=2307,

De plant zelf is ook niet bepaald alledaags; zij brengt blauwe bloemen voort met een wit hart, die maar één dag duren en zich dan transformeren tot iets dat er uitziet als een vijfzijdige lantaarn, die bijna geheel zwart is - niet donkerblauw, maar echt zwart.

NRC,

Als deze factor muteert en buiten werking treedt, hetgeen aangegeven wordt met de kleine letter a, dan wordt de pels geheel zwart.

http://users.pandora.be/yves.schepens/index.htm

Het dier hupt zo vrolijk van tak op tak, het is zo levendig en ziet er zo grappig uit, helemaal zwart met een gele band om zijn nek.

De steen der wijzen, J.M.A. Biesheuvel,

De jas van het jacquet is meestal zwart, maar bij trouwerijen eventueel ook grijs, de broek is zwart/grijs gestreept.

http://www.edress.nl/

Haar zomercollectie is overwegend zwart en het silhouet is sluik, snel en 'urbaan-agressief'.

http://www.nrc.nl/W2/Lab/HAL14/26okt.html,

De inkt is soms zwart, soms bruin.

Het verdriet van België, Hugo Claus,

Een gecalibreerde grijswig met densiteitstappen van quasi nul, of volledig transparant, tot volledig zwart of ondoordringbaar door licht, kan dus gebruikt worden in plaats van een gewoon negatief om het volledige densiteitsbereik van een fotografische emulsie weer te geven.

http://members.chello.be/cr25588/pH7/texte/Ncr/1a.html

In de laatste periode dat de dracht nog werd gedragen was deze voornamelijk zwart, maar van oorsprong was de dracht zeer kleurrijk.

Meppeler Courant,

Bladeren worden geel en kleverig, later zelfs zwart en vallen af.

De Standaard,

Dat kan d'r eigen kleur nooit zijn, zo zwart.

Het verrotte leven van Floortje Bloem, Yvonne Keuls,

met werkwoord


  • zwart worden

De schil wordt dan zwart, de banaan rijpt niet meer na en bederft.

http://home2.pi.be/eb349940/product1/algemeen/banaanalg.html

met ander, nevengeschikt adjectief


  • zwart of groen
  • zwart en rood
  • zwart of rood
  • zwart en wit
  • zwart of bruin
  • zwart of gekleurd

Men geloofde dat de huid van goden van goud was en beschilderde daarom godenfiguren goudgeel, terwijl voor Osiris, de god van het dodenrijk en het nieuwe gewas, daarnaast ook zwart of groen, de kleuren van opstanding en vruchtbaarheid, waren gereserveerd.

http://www.museumkennis.nl/lp.rmo/museumkennis/i000339.html

Reeds vrij snel na de uitvinding van de boekdrukkunst begon men in meerdere kleuren te drukken. Aanvankelijk combineerde men in de eerste plaats zwart en rood.

http://www.lib.rug.ac.be/execl/fulltxt/cursus/cursusBBdeel2.pdf

Figuren werden van een omtrek voorzien, steeds in een contrasterende kleur, meestal zwart of rood.

http://www.museumkennis.nl/lp.rmo/museumkennis/i000339.html

De lijnen zorgen ervoor dat op elke plaats van de ronddraaiende schijf zwart en wit elkaar afwisselen.

http://www.technopolis.be/nl/watkunjedoen/indekijker/exhibits%20vd%20week/activiteitenkast.htm

'Daar,' wees hij, 'was je vergeten maté op je vel te wrijven.' 'Een moedervlek die nooit zwart of bruin is geworden.'

Voel maar, Jan Brokken,

Klarinetten kunnen van verschillende materialen gemaakt zijn: hout, eboniet, plastic (zwart of gekleurd), glas of metaal.

http://www.capriccio.nl/NL/

Vaste verbindingen


zwarte ibis

Spreekwoorden


Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als deel van een samenstellende afleiding


zwart 2.0

zeer donker (gekleurd); grauw; duister

Betekenisbetrekking


metonymie
Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

Algemene voorbeelden


's Nachts wordt ze wakker in haar hoofd. Ze ziet dat het donker is binnen. Alles is zwart, ook de lucht die ze ademt.

Calvados, Elvis Peeters,

Het raam tegenover haar is zwart van de avond, er is geen gordijn.

Het binnenste ei, Hannes Meinkema,

Combinatiemogelijkheden


met substantief


  • zwarte chocola
  • zwarte chocolade
  • zwarte lucht
  • zwarte ogen
  • zwarte wolken
  • zwarte kringen onder de ogen
  • een zwarte bril

Zwarte chocola - wat wij puur noemen - is in veel landen van Europa geen lekkernij.

NRC,

Zwarte chocolade bevat 70% cacao.

http://users.skynet.be/chocolat/nl/ch1.html

Ze kijkt naar de zwarte lucht en dan naar haar vriendin, die zuchtend overeind komt en het achterportier opent.

Zonder genade, Renate Dorrestein,

Zijn zwarte ogen had hij niet helemaal open.

De kleine blonde dood, Boudewijn Büch,

Zwarte wolken stegen omhoog door de tientallen branden in de stad.

NRC,

Met gebogen hoofden trokken de gevangenen voorbij. Met vermoeide gezichten, zwarte kringen onder de ogen.

De Hunnen. Dl. 2: Bevrijding, Jan Cremer,

Visser zelf had een afkeer van de donkere, zwarte bril van de blinde.

De lift: naar het filmscenario van Dick Maas, Gerben Hellinga,

met bijwoord


  • helemaal zwart
  • zo zwart

Hij knoopte zelf de doek voor mijn ogen. Het werd helemaal zwart voor me en toch sloot ik de ogen, ik wilde meespelen.

De groene jager, Roger Pieters,

De nacht is zo zwart, de sterren zijn met zovele, het plateau is zo onmetelijk dat alles wat M. zou kunnen doen om de tijger te vinden hopeloos klein lijkt.

Het tijgerspoor, Julia Leigh,

Vaste verbindingen


Woordfamilie


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als deel van een samenstellende afleiding


zwart 3.0

onherbergzaam; ondoordringbaar; ontoegankelijk; duister
In enkele vaste verbindingen.

Betekenisbetrekking


metafoor
Betrokken betekenissen 2.0 : 3.0

Vaste verbindingen


zwart 4.0

in het zwart (gekleed); met zwarte kleren
In een enkele combinatie.

Betekenisbetrekking


metonymie
Betrokken betekenissen 1.0 : 4.0

Combinatiemogelijkheden


met substantief


  • de zwarte brigade

Het vuile werk werd er immers door zwarte brigades gedaan want Mussolini zelf had bijzonder veel moeite om nog divisies voor zich te winnen.

http://home.pi.be/~tthijs/wo2/page1.html

Woordfamilie


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als deel van een samenstellende afleiding


zwart 5.0

met een van nature donkere huidskleur; van nature donker van huid
Meestal gezegd van mensen van negroïde afkomst.

Betekenisbetrekking


metonymie
Betrokken betekenissen 2.0 : 5.0

Algemene voorbeelden


Hij is zwart, een overtuigd politieman in dienst van de Zuidafrikaanse politie en trots op zijn werk.

NRC,

De Nieuwe Autochtonen daarentegen werden groot met Madonna, Prince en de latere Michael Jackson. De eerste is wit maar doet zwart, de tweede is zwart noch wit en de laatste is zwart, maar werd wit.

NRC,

Lisa is begin twintig en heeft een lichtbruine huid: haar biologische vader is zwart en haar biologische moeder wit.

http://www.miramedia.nl/media/files/Beeldritsen_soap.doc,

Combinatiemogelijkheden


met adjectief ervoor


  • een zwarte Amerikaan
  • een zwarte baseballspeler
  • een zwarte dame
  • een zwarte journalist
  • een zwarte koning
  • een zwarte vrouw
  • zwarte atleten
  • zwarte kinderen
  • zwarte leiders
  • zwarte ouders
  • zwarte slachtoffers
  • zwarte slaven
  • zwarte spelers
  • zwarte sprinters

De nummer drie van de wereld domineerde de Amerikaan met aanvallend en erg gevarieerd tennis terwijl de zwarte Amerikaan het dikwijls te stijlvol wou afmaken.

De Standaard,

In 1945 tekende Jackie Robinson, een zwarte baseballspeler, een contract bij een baseballploeg uit de competitie voor blanken.

http://millennium.arts.kuleuven.ac.be/amdoc2002/Sport/amdoc2002_baseball/Paginas/index.html,

Voor mijn schrijftafel zit een mooie zwarte dame. Ze straalt, van binnenuit. Is zij niet de schrijfster van het boek dat ik net heb gekocht, en waarmee ik mijn boekenrij voorlopig heb afgesloten? "Mevrouw Toni Morrison?". Ze glimlacht instemmend.

De toekomst is vrouwelijk, Hilde Van den Hooff,

De Nederlandse vertaling van de gevangenisteksten van de linkse zwarte journalist Mumia Abu-Jamal, die al meer dan tien jaar in Pennsylvania op de doodstraf wacht.

De Standaard,

Hij sprak in New York over "Ethiopië, het land van onze voorvaders" en "Kijk naar Afrika, waar een zwarte koning gekroond zal worden, hij zal de verlosser zijn."

http://users.pandora.be/ganja/rastafari.htm

Otto Creutz had nooit een huwelijk overwogen: een huwelijk met een zwarte vrouw was voor een blanke not done.

De Standaard,

In Zuid-Afrika heeft een kwart van de zwarte bevolking de afgelopen vijftig jaar zijn geloof in een menswaardige samenleving weten te bewaren.

http://www.wereldmediatheek.be/index.php?frame=-2Fprog_detail.php-3Fid-3D83

En als je, ten koste van veel geld, iemand vindt die er geen bezwaar tegen heeft zwarte kinderen te krijgen, zal het een man van lagere stand zijn met wie ze ongelukkig zal worden.

Ik draag geen helm met vederbos, W.F. Hermans,

"Veel migranten vrezen dat hun kinderen in dit land geen andere toekomst hebben dan werkloosheid, drugs en gevangenis", aldus Grant. "En vele gepensioneerden willen hun oude dag doorbrengen in hun geboorteland." In feite kent de overheid sedert 1971 al een terugkeerpremie toe. Maar ze maakt weinig publiciteit voor het schema. In 1992, bij voorbeeld, maakten slechts 42 mensen er gebruik van. Zwarte leiders vrezen dat Grants voorstel kan leiden tot grootscheepse repatriëring.

De Standaard,

Veel blanke ouders redeneren dat ze in die Model-C-school in de toekomst meer zullen moeten betalen, maar minder inspraak krijgen. Terwijl zwarte ouders vooral het verschil zien tussen goed uitgeruste stadsscholen en onderkomen instellingen in de townships, de zwarte woonoorden.

De Standaard,

Maar Sinterklaas had een bisschoppak aan en had zwarte slaven in dienst.

Boter halen, Harry Bouts,

Ruim een jaar geleden greep de Uefa in tegen Ferencvaros, nadat de aanhang van de Hongaarse club de zwarte spelers van Ajax had geïntimideerd tijdens een duel in de Champions League.

De Standaard,

De meeste zwarte sprinters van tegenwoordig gaan terug op voorouders uit Centraal-Afrika, ook als ze door de slavenhandel, de kolonisatie en de diaspora vandaag voor landen als Frankrijk, Canada en Groot-Brittannië uitkomen.

De Standaard,

met bijwoord


  • echt zwart
  • helemaal zwart

En als je een zwarte universiteitsstudent bent, aan het zwarte Howard of aan het overwegend blanke Harvard, dan word je gedwongen je af te vragen 'Ben ik wel écht zwart?'.

NRC,

Gelukkig kwam de dokter [...] nog op tijd. Wat ik nou heb meegemaakt, zei hij. Dat is me nog nooit gebeurd! Twee blanke ouders, hele nette brave mensen. Da steek ik mijn hand voor in het vuur dat daar niks is passeerd! En die krijgen me daar net een kind dat helemaal zwart is! Een jongetje. Zwart, helemaal zwart!

Nathalie, Ger Verrips,

met ander, nevengeschikt substantief


  • zwart en blank
  • zwart en wit
  • zwart of wit
  • zwart of bruin

Ze geven [...] een groot aantal argumenten voor de erfelijke aard van het verschil tussen zwart en blank.

NRC,

Bij de NOS bestaat sinds jaren het bureau Meer van Anders (eerst onder de naam bureau Beeldvorming). Dit bevordert de gevoeligheid van programmakers voor representatie van verschillende groepen op radio en televisie; van mannen en vrouwen, zwart en wit, jong en oud.

http://www.minocw.nl/cultuur/mediabeleid.html,

Die kenmerken, bijvoorbeeld of iemand zwart of wit is, zeggen namelijk niets over wat iemand kan.

http://members.home.nl/basta/index.html

Je zoekt de mens in de mens en dan doet het er niet toe of iemand zwart of bruin is.

Meppeler Courant,

Vaste verbindingen


Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als deel van een afleiding


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


zwart 5.1

met inwoners met een van nature donkere huidskleur; vooral bedoeld voor mensen met een van nature donkere huidskleur; vervaardigd of uitgevoerd door mensen met een van nature donkere huidskleur; bestaand uit mensen met een van nature donkere huidskleur

Betekenisbetrekking


metonymie
Betrokken betekenissen 5.0 : 5.1

Algemene voorbeelden


De gevaarlijke buurt rondom het vliegveld is overwegend zwart.

De Standaard,

Combinatiemogelijkheden


met substantief


  • de zwarte bevolking
  • het zwarte bewustzijn
  • het zwarte ras
  • het zwarte verzet
  • zwart Afrika
  • het zwarte continent
  • een zwarte affaire
  • een zwarte buurt
  • een zwarte regering
  • zwarte muziek
  • een zwart gezin

Maar hij en Basson werden destijds vooral gedreven door de behoefte om de orde te handhaven te midden van het groeiende verzet van de zwarte bevolking in de roerigste periode van de apartheid.

http://oud.refdag.nl/bui/980612bui02.html,

In Een weg in de wereld vertelt hij over zijn eerste confrontatie met het zwarte bewustzijn, toen hij in de jaren veertig met een schoolvriendje een bezoek bracht aan diens vader, een bekende zwarte advocaat in Port of Spain.

NRC,

Onder Afrikanen van het zwarte ras komt MS praktisch nooit voor, en er zijn slechts een twaalftal "vermoedelijke" MS-gevallen gekend voor een totale bevolking van tientallen miljoenen.

http://www.google.be/search?q=cache:El30e2AqlYoC:www.fondation-charcot.org/nlch2.pdf+epidemiologie=nl=lang_nl=UTF-8,

Zijn werk wordt her en der doorkruist met tekens of sporen die zijn liefde voor de abstracte, decoratieve kunst van zwart Afrika verraden.

De Standaard,

Joris schreef boeken over de Hongaarse omwenteling en haar trektochten door de Arabische wereld. Pas in 1993 reisde ze terug naar het zwarte continent. Uit haar nieuwe boek, Mali Blues, blijkt dat ze dit keer naar de westkust trok. De tocht voerde haar naar Senegal, Mauretanië en Mali.

De Standaard,

De zwarte filmmaker manifesteerde zich met zijn vorige prent, het misdaaddrama One False Move uit 1992, reeds als een begenadigd vakman.

De Standaard,

Familystone, hè, die kwamen inderdaad met zo'n ritmebox aanzetten. En dat was toen toch wel wat een revolutie, omdat de ritmebox daarvoor toch een wat ondergeschoven instrument was. En dat bleek daarbij erg goed te werken. Ja, zo zijn er meer in de zwarte muziek, bijvoorbeeld. De klarinet; dat is een heel specifiek instrument, een soort elektrisch versterkt klavecimbel met een heel kort droog funky-geluid zeg maar. Nou ja, dat konden ze in die zwarte muziek wel goed gebruiken voor die ritmische accentuaties.

http://www.teleac.nl/digitalekunst/pagina.jsp?nr=31135

Hij vindt overigens dat veel blanken er nog altijd moeite mee hebben een zwarte regering te aanvaarden en te beseffen dat Zuid-Afrika deel van Afrika is.

http://oud.refdag.nl/bui/000511bui20.html,

Hij lijdt aan vervolgingswaanzin en meent dat de zwarte slachtoffers van zijn martelpraktijken hem naar het leven staan.

http://user.online.be/gramadoelas/ozalit/ozalit15.htm,

Groeten uit Zimbabwe. We brachten een bezoek aan 3 ziekenhuizen, waaronder een staatsziekenhuisje in de brousse [...]. Verder bezochten we een katholiek ziekenhuis: geen medicamenten, geen enkele patiënt. Daar was een mooi kerkje en een klooster met enkele zwarte zusters.

http://www.geloofenleven.be/2003-3.html,

Iedere keer als De Klerk of het blanke regime in het algemeen een zogenaamde hervorming doorvoert, moeten we niet hem of de Nationale Partij belonen, maar integendeel het zwarte verzet steun in de rug blijven geven; niet De Klerk doet concessies (zoals dat heet) als hij gaat onderhandelen, maar Mandela en het ANC; iedere andere visie is racistisch, want die gaat uit van een soort voorrecht voor de blanken, terwijl het de zwarten zijn aan wie het land en de rijkdom van oudsher toebehoorde, terwijl zij ook in de meerderheid zijn.

http://www.gebladerte.nl/00037p03.htm,

Duidelijk is dat het een zwart gezin betreft in een sloppenbuurt.

http://users.skynet.be/kern/sysart.html

Vrijdag op de Memorial Van Damme was het weer raak, maar ook tijdens de voorbije olympische spelen in Atlanta viel het op: de sprintnummers in de atletiek zijn een bijna uitsluitend zwarte affaire. Carl Lewis, Gail Devers, Donovan Bailey, Merlene Ottey, Frankie Fredericks: de sterren van de spurt zijn zwart.

De Standaard,

In de zwarte buurt van St. Petersburg in Florida zijn donderdagnacht zware rellen uitgebroken.

De Standaard,

met bijwoord


  • overwegend zwart
  • vooral zwart

De gevaarlijke buurt rondom het vliegveld is overwegend zwart.

De Standaard,

De gemeente is vooral zwart, de kerk in het township Alexandra bij Johannesburg is klein en bescheiden ingericht.

NRC,

met werkwoord


  • (nog) zwarter worden

En de komende tien jaar, als er nog eens ruim vijfduizend koopwoningen bij komen, wordt de wijk nóg zwarter, voorspelt het Amsterdamse bureau voor Onderzoek en Statistiek (O + S) op basis van de huidige trend.

Het Parool,

Vaste verbindingen


Woordfamilie


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


zwart 6.0

( Gezegd van koffie)
zonder melk, en meestal ook zonder suiker

Combinatiemogelijkheden


met substantief


  • zwarte koffie

Voor zichzelf heeft hij zwarte koffie uit de automaat gehaald.

Costa del Crimen, Stan Lauryssens,

met bijwoord


  • geheel zwart
  • graag zwart
  • helemaal zwart

Van de Nederlandse bevolking (15 jaar en ouder) drinkt 92 procent koffie, 82 procent regelmatig. Eén op de tien koffiedrinkers voegt alleen suiker of zoetstof toe aan zijn koffie, een kwart van de koffiedrinkers alleen melk of room en 40 procent gebruikt melk èn suiker. Het overige kwart drinkt zijn koffie geheel zwart.

NRC,

'Wilt u koffie?' vroeg ik. Zoiets vraag je dan. Wilt u koffie met een beschuitje. Zwart meneer. Graag zwart.

De koorddanseres en andere herinneringen, Rico Bulthuis,

Vader stelt voor nog maar eens koffie te zetten. Weer helemaal zwart, vraagt hij en houdt zijn kleine hoofdje schuin. Ik begrijp niet dat je dat lekker vindt.

Twee vorstinnen en een vorst, R.J. Peskens,

met werkwoord


  • (het) zwart drinken

Ik schonk mezelf een kop koffie in en liep naar de koelkast, maar toen herinnerde ik me dat de melk alleen nog geschikt was voor medisch onderzoek. Ik kon geen poedermelk vinden, dus dronk ik het maar zwart.

Crisis four, Andy McNab,

met voorzetselgroep


Voorzetsel: met

  • zwart met een schepje suiker

Lucas schonk zijn koffie in, zwart met een schepje suiker.

Leven op het lemmet, Renee Van Hekken,

zwart 7.0

vuil; morsig; donkergekleurd door vuil

Algemene voorbeelden


Mijn ogen laten hem niet los tot hij eindelijk voor me staat en zijn handen zwart en klam in de mijne legt en ik mijn ogen eindelijk kan sluiten en diep ademhaal.

Alle verhalen, Kristien Hemmerechts,

Op een dag wenkte tante Leonoor hem stralend, op haar knieën tussen de rijen groenten, haar nagels zwart van de aarde: 'Kijk, hier kom jij vandaan.'

Zonder genade, Renate Dorrestein,

Vaak dacht ze aan een dikke man in een overall die ze eens voor een garage had zien staan, zijn handen zwart, zijn haren plakkerig, en herinnerde zich hoe hij treurig en zo hongerig naar haar had gekeken dat ze onwillekeurig stil was blijven staan, alsof ze zich ter plekke aan hem moest geven.

Hokwerda's kind, Oek de Jong,

Combinatiemogelijkheden


met substantief


  • zwarte nagels

Vooral moest je uitkijken voor de ouderen. Zwervers en nappers moest je ontwijken. Landlopers [...], die voor de soldatencafés rondslenterden [...]. De daklozen die in de stad zwierven [...]. Als die merkten dat je iets van waarde bij je had, trapten ze je tegen de grond, grepen je ruw beet met hun vuile handen, krabden je gezicht open met zwarte nagels, sloegen je met het hoofd tegen de muur.

De Hunnen. Dl. 2: Bevrijding, Jan Cremer,

zwart 8.0

slecht; duivels; verborgen; duister

Betekenisbetrekking


metafoor
Betrokken betekenissen 1.0 : 8.0
Betrokken betekenissen 2.0 : 8.0

Algemene voorbeelden


Het ancien régime was volgens hen niet zo zwart als het door de revolutionairen werd afgeschilderd, en op de regimes van revolutie, empire en restauratie viel volgens hen wel het een en ander af te dingen.

Een dag uit het leven van de reuzenkoeskoes, Karel van het Reve,

Combinatiemogelijkheden


met substantief


  • een zwarte achterkant
  • een zwarte tijd

In 1839 nam Beets in een opstel definitief afstand van wat hij zijn "zwarte tijd" noemde, maar dat kon niet voorkomen dat hij een paar jaar later in het satirische tijdschrift Braga fel werd aangevallen op zijn jeugdzonden.

NRC,

Het werk van Paustovskij, Babel, Boelgakov en Achmatova was in dat opzicht een openbaring: de Sovjet-heilstaat had blijkbaar een zwarte achterkant.

De Standaard,

met bijwoord


  • nog zwarter
  • zo zwart

Een van de voornaamste en grootste zonden is vandaag-de-dag, behalve abortus en euthanasie, overspel, en daarmede gepaard gaande ontucht. Zo veel paren leven tesamen zonder getrouwd te zijn [...]. Dagelijks, of nog vaker, wordt hun ziel nog zwarter door deze doodzonden.

http://users.skynet.be/courlisius/zonde.html,

Ook als u de grootste godslasteraar of een vervolger-rechtstreeks-uit-de-hel bent. Als u voor uw zaligheid op Christus durft te vertrouwen, zal dat geloof u behouden. Hoewel heel uw voorgaande leven misschien zo zwart, dwaas en duivels geweest is als maar mogelijk is.

http://www.jongerenavonden.nl/lezingen/beveltotgeloof.doc

Vaste verbindingen


Woordfamilie


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als deel van een samenstellende afleiding


zwart 9.0

zonder toestemming van de overheid; zonder er belasting of sociale lasten over te betalen; illegaal; clandestien

Betekenisbetrekking


metafoor
Betrokken betekenissen 2.0 : 9.0

Algemene voorbeelden


Voor hen betekende het een dagje snel geld verdienen, want de projectontwikkelaar betaalde vijfhonderd gulden de man, zwart in het handje.

Annie Berber en het verdriet van een tedere crimineel, Yvonne Keuls,

Waar blijft dat geld nu eigenlijk allemaal? Waar gaan ze naartoe, de gigantische opbrengsten van de belastingen, van de benzineaccijns, van het gesnuffel naar mogelijk zwart betaalde zeilbootjes van f 10000, van de peperdure posterijen en de bijna onbetaalbare treinkaartjes?

Boze brieven van Bijkaart, W.F. Hermans,

Het werk, dat nu vaak zwart gebeurt, komt weer in het officiële, witte circuit terecht, en het zijn de laag opgeleiden die profiteren.

NRC,

Er is nu een heleboel arbeid die zwart gebeurt en die je met onze voorstellen in het legale circuit brengt.

NRC,

Combinatiemogelijkheden


met substantief


  • zwart geld
  • zwart werk
  • zwarte betalingen
  • zwarte fondsen
  • zwarte handel
  • de zwarte economie
  • een zwarte economie
  • een zwart arbeidscircuit
  • het zwarte circuit

HK staat bekend om het snel transfereren en verdoezelen van zwart geld (jammer genoeg hadden wij niet zoveel zwart geld bij ons...).

http://users.skynet.be/michel.ds/16_5.htm,

Allicht wordt olie duurder dan gebotteld water, herbruik en recyclage interessanter, zwart werk overbodig.

De Standaard,

Slechts bij vijf procent van de ziekenhuisopnames komen zwarte betalingen voor en de bedragen blijven beperkt tot gemiddeld 20.000 tot 25.000 frank.

De Standaard,

Nordex is vermoedelijk ook op grote schaal gebruikt om zwarte fondsen van de nomenklatura naar het Westen te versluizen.

http://www.uitpers.be/artikel_view.php?id=499,

Toen heb ik de school eraan gegeven en ik ben in de zwarte handel gegaan.

Met voorbedachten rade, Henri Knap,

"Frauderen is kinderspel" van Frans Demets kan kandidaat-fraudeurs misschien op ideeën brengen, maar dat is zeker niet de rode draad in dit boek, aangeboden als "een reisgids door de zwarte economie en de wereld van het witwassen".

http://www.uitpers.be/boek_view.php?id=754,

De vrouwen kregen werk in bordelen of als goedkope huisslaaf. De mannen belandden in het zwart arbeidscircuit. De mensensmokkel, volgens sommigen de grootste in Europa, liep al vijf jaar en moet een slordige 240 miljoen frank hebben opgebracht.

De Standaard,

Hij hield ook een pleidooi voor meer partikuliere initiatieven, zoals opvang die thuis komt. Er is vraag naar, en er is - althans in het zwarte circuit - ook aanbod.

De Standaard,

met werkwoord


  • zwart betalen

Zou het kunnen zijn dat er bij overname van bedrijven in feite sprake was van zwart betalen van loon of van delen van loon?

http://www.tweede-kamer.nl/documentatie/stenografische_verslagen/Verhoren_enquete_Bouw.jsp?ComponentID=11131=1225#1,

Vaste verbindingen


Woordfamilie


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als deel van een samenstellende afleiding


zwart 10.0

ongunstig; beladen

Betekenisbetrekking


metafoor
Betrokken betekenissen 2.0 : 10.0

Combinatiemogelijkheden


met substantief


  • het zwarte boek

Hij keek naar Jaring. 'Of is het het gouden boek?' 'Nee, dat is van Sinterklaas,' antwoordde Jaring minzaam. 'Maar daar sta je toch zeker ook in?' Jaring glimlachte. 'In ieder geval heb ik daarin gestaan.' Ze lachten. 'Maar dat is minder bijzonder,' vond Maarten,' want daar hebben we allemaal in gestaan natuurlijk.' 'Ik niet,' zei Rie schor. 'Ik stond in het zwarte boek.'

Het Bureau. Dl. 6: Afgang, J.J. Voskuil,

Vaste verbindingen


Woordfamilie


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


zwart 11.0

ongeluk brengend; ongeluk in zich hebbend; ongelukkig
In enkele vaste verbindingen.

Betekenisbetrekking


metafoor
Betrokken betekenissen 2.0 : 11.0

Vaste verbindingen


zwart 12.0

somber; rampspoedig; moeilijk; negatief

Betekenisbetrekking


metafoor
Betrokken betekenissen 2.0 : 12.0

Algemene voorbeelden


"Maar wie zal haar beschermen als ik er niet meer ben?". "Niet te zwart in de toekomst kijken, Albert," suste Serge.

De achterkant van de aarde, Karel Osstyn,

Het beeld van de criminaliteit is zwarter dan ik tot nu toe altijd heb aangegeven.

NRC,

Combinatiemogelijkheden


met substantief


  • de zwartste dagen van zijn leven
  • de zwartste prognoses
  • een zwarte dag
  • zwarte tijden

Het Algemeen Handelsblad fuseerde noodgedwongen met de al even zieltogende Nieuwe Rotterdamse Courant, waarvan Hofland nog even medehoofdredacteur is geweest, totdat hij betrokken raakte bij een melodrama waarin wijven, paparazzi, Russische diplomaten èn zijn oude vriend Willem Oltmans een rol hebben gespeeld. Exit hoofdredacteur H.J.A. Hofland [...]. Het waren de zwartste dagen van zijn leven.

http://www.groene.nl/1996/05/mva_hofl.html,

Als VTM z'n beleid niet wijzigt, lijdt het station dit jaar wellicht verlies. De zwartste prognoses spreken van een half miljard frank.

De Standaard,

Vandaag is het een zwarte dag voor Eindhoven. Niet, omdat getreurd moet worden over de teloorgang van de lease-activiteiten en de bestelwagens, maar omdat de kernactiviteit, waar zoveel werk voor is verzet, ongelooflijk veel schade oploopt.

NRC,

En die zwarte tijden kende Van Dijck meer dan hem lief was tijdens zijn atletiekcarrière. De knieën speelden de blonde Zichemnaar vaak parten en uiteindelijk deed een blessure in de onderrug, met uitstraling naar heup en bil, hem beslissen een punt te zetten achter zijn internationale loopbaan.

De Standaard,

met bijwoord


  • helemaal zwart
  • zo zwart

Een jaar na de moord op hormoneninspekteur Karel Van Noppen, is het gerechtelijk onderzoek in die zaak nog niet ver gevorderd. Dat is triest. En slecht voor het vertrouwen in de instellingen. Helemaal zwart is de toestand echter niet. Want de vraag van een deel van de konsumenten naar hormonenvrij vlees vond en vindt nog altijd gehoor bij de politiek.

De Standaard,

Juist omdat de toestand zo zwart was, hadden de mensen behoefte aan ontspanning, een paar uurtjes vergetelheid.

De nymfentrein en andere verhalen, Herman Pieter de Boer,

De Cock zuchtte. 'En Freddy liet je in de steek.' 'Ja, Freddy was altijd zo zwart, ik bedoel, zo humeurig en somber. Dat hield ik op het laatst niet meer uit.'

De Cock en de dode harlekijn, Appie Baantjer,

Vaste verbindingen


Woordfamilie


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als deel van een samenstellende afleiding


zwart 13.0

onvriendelijk; nors
In enkele combinaties.

Betekenisbetrekking


metafoor
Betrokken betekenissen 2.0 : 13.0

Combinatiemogelijkheden


met substantief


  • mijn zwartste gezicht
  • zwarte boosheid

Ik wachtte tot het even stil bleef, trok mijn zwartste gezicht en sprak: 'Wij zijn geworpen in het hier, ons bestaan ligt onder een fatale doem en we zijn ieder moment prijsgegeven aan vreemde machten.'

Een treurige afdronk, Levi Weemoedt,

Ik keek naar boven en zag de ogen van mijn vader schitteren. Er lag zwarte boosheid in zijn ogen. Een kwaadheid die ik maar al te goed kende en die vaak tot withete en ongebreidelde woede kon leiden.

De kleine blonde dood, Boudewijn Büch,

Woordfamilie


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


zwart 14.0

sarcastisch; zwartgallig
In enkele combinaties.

Betekenisbetrekking


metafoor
Betrokken betekenissen 2.0 : 14.0

Combinatiemogelijkheden


met substantief


  • zwarte humor
  • een zwarte komedie

Horowitz' boeken en tv-werk worden gekenmerkt door een ijzersterke plot, waarin gruwel, zwarte humor en satire voorbij denderen tegen een supersonische snelheid.

http://web.wanadoo.be/limburgradio/jeugdliteratuur/Index.html,

Stacy Title beheerst als niet een de wetten van de zwarte komedie en weet bijzonder goed met lichteffecten om te gaan.

De Standaard,

Woordfamilie


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


B - bepaalde kleur

zwart 1.0

kleur waarbij er geen enkele lichtstraal door het oppervlak wordt teruggekaatst; de donkerste kleur

Semagram (extra betekenisinformatie)


Zwart…

is een kleur; is een eigenschap

  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is een kleur die geen enkele lichtstraal terugkaatst

    Algemene voorbeelden


    Het beste kunnen de banden in het midden van de hommel vergeleken worden, omdat de nekband nogal eens varieert en soms helemaal verdrongen is door het zwart.

    http://www.jeroenderond.demon.nl/NL/natuur/publicat/flevbomb.html,

    Tran Ahn Hung heeft een stad geschilderd met diepe kleuren: rood, geel, groen en blauw, naast het zwart en het grauw.

    http://www.groene.nl/1996/19/hp_filml.html,

    Jullie hebben het eeuwige zwart van de ruimte al kunnen proeven boven de Stille Oceaan, maar dit is het zwart van de Achterkant van de Aarde.

    De achterkant van de aarde, Karel Osstyn,

    Alles is even licht, dansend en sprookjesachtig in dit boek. De mensen van ultramarijn blauw, zonnegeel, cyclaamroze, ze zijn gewichtsloos en bevinden zich in een halfbewuste toestand tussen waken en slapen [...]. Maar pas op met zwart. Het zwart is hier in ieder opzicht de tegenpool van de kleur.

    NRC,

    Combinatiemogelijkheden


    met adjectivisch tegenwoordig deelwoord


    • een glanzend zwart

    Glanzende blauwe balken liggen op een mat zwart fond, of matzwarte vlakken kunnen zweven in een glanzend zwart.

    NRC,

    met bijwoord ervoor


    • veel zwart

    Ten tweede werd erop gelet, dat deze dieren ook goed in het pigment zaten, ze veel zwart vertoonden.

    http://home.concepts.nl/~kynetho/fokken.htm

    met voorzetselgroep


    Voorzetsel: van

    • het zwart van de dood

    Vreemd toch dat de ideologieën die het heil aan de hele mensheid willen brengen, juist de meest onheilspellende kleuren voor hun vlaggen hebben gekozen: het rood van bloed, het zwart van de dood.

    Boze brieven van Bijkaart, W.F. Hermans,

    Vaste verbindingen


    Woordfamilie


    Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


    Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


    zwart 2.0

    donkere kleur; het duister; het donker

    Betekenisbetrekking


    metonymie
    Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

    Semagram (extra betekenisinformatie)


    Zwart…

    is een kleur; is een eigenschap

    • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is zeer donkergekleurd; is donker of duister

      Algemene voorbeelden


      Het enige wat ik wil is dat iets op me komt liggen iets wat me 's nachts voorzichtig door het zwart draagt.

      Aars!, Peter Verhelst & Luk Perceval,

      Vooral de twee grote figuren links en rechts doen denken aan poppetjes zoals kinderen mensfiguren tekenen, een man en een vrouw. Zij staan aan weerszijden van een gebouw met twee torens, duidelijk een kathedraal; een beetje scheef en niet goed van proportie maar toch herkenbaar en vooral aandoenlijk. De grote sterren tegen het zwart achter de kathedraal bezitten eenzelfde naïviteit.

      http://www.stedelijk.nl/ned/index.html

      Een wolk van pas uit het ei gekomen vliegen draaiden er pirouetten boven en een paar motten met vleugels als kantwerk fladderden als bleke geesten tegen het zwart van de dennen erachter.

      De wolvenlus, Nicholas Evans,

      Combinatiemogelijkheden


      met voorzetselgroep


      Voorzetsel: van

      • het zwart van de hemel
      • het zwart van de nacht

      Als men een eind de polder inliep en zich dan omdraaide op de oude dijk om naar de stad te kijken was deze als een onderaards vuur in de opening van een krater, weerschijnend tegen het zwart van de hemel.

      En zondags een stukje vlees, Frank Herzen,

      De bodem is mul, Korneel zal hier goed kunnen ravotten, en ik zal hier mijn krachten weervinden. Maar zover zijn we nog niet. De eerste dag. En de avond moet nog komen. En de schrik voor het zwart van de nacht. Hoe zullen de nachten zijn, zo stil en uitgestrekt als het hier is? Rond vier uur weet ik al niet meer wat aan te vangen.

      Het tranenmeer, Elisabeth Marain,

      Woordfamilie


      Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


      zwart 3.0

      zwarte stof, meestal een kleurstof of een verfstof

      Betekenisbetrekking


      metonymie
      Betrokken betekenissen 1.0 : 3.0

      Semagram (extra betekenisinformatie)


      Zwart…

      is een stof

      • [Functie] wordt vaak gebruikt om iets mee te kleuren of te verven

        Combinatiemogelijkheden


        met voorzetselgroep


        Voorzetsel: van

        • het zwart van de ogen

        Huilend ben ik getrouwd, denk ik, en Lex' vader keek me aan in het uitgelopen zwart van mijn ogen en ik wist wat hij dacht want ik dacht het zelf ook: ze zijn niet zelfstandig genoeg, hoe moet het ooit lukken?

        Het wil nog maar niet zomeren, Hannes Meinkema,

        in voorzetselgroep


        • met zwart

        Uiteindelijk volgt een scène waarin een schilderij van de weelderige Botany Bay met zwart wordt overgespoten en kapot gemaakt.

        http://www.museumserver.nl/museumkrant/editie34/index2.htm,

        Woordfamilie


        Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


        zwart 4.0

        zwarte kleding; zwarte kleren
        In een enkele combinatie.

        Semagram (extra betekenisinformatie)


        Het zwart…

        is kleding

        • [Kleur] zijn zwarte kledingstukken; zijn zwarte kleren; is zwarte kleding

          Combinatiemogelijkheden


          met adjectief ervoor


          • het stemmige zwart
          • effen zwart

          Wel toverde de man in het stemmige zwart nog een feestelijke gele kaart tevoorschijn voor VVV-verdediger Ken Leemans, die zodoende de eerstvolgende wedstrijd langs de kant mag toekijken.

          http://www.fanclub-vvv.nl/verslagen/2003/080204.htm,

          Ze droeg effen zwart, haar haar zat in een staart, haar mond stond strak en haar ogen hadden een lege blik.

          Het licht van vroeger dagen, Arthur C. Clarke & Stephen Baxter,

          met adjectivisch tegenwoordig deelwoord


          • (in) glimmend zwart

          Een dame in glimmend zwart bood voor duizend gulden een schilderij van voetballer Danny Blind aan.

          NRC,

          in voorzetselgroep


          • in het zwart (gekleed)

          Een staking was voor de meeste refs, na het zware incident tijdens de juniorenwedstrijd Blaasveld-Turk Sport, de enige manier om de aandacht te vestigen op de steeds toenemende verbale en fysieke agressie tegenover de man in het zwart, en op het feit dat zij dat niet langer verdragen.

          De Standaard,

          Een zuiders type, geheel in het zwart gekleed en met een borsalino schuin op zijn hoofd.

          http://users.pandora.be/sueno/tekst/kvt.01.html

          met bijwoord ervoor


          • meer zwart

          Er komt wat meer zwart op straat. De politie krijgt in 2002 een nieuw uniform. Dat is hard nodig, want de politieagent dreigt zijn herkenbaarheid te verliezen: er komt te veel 'vreemd blauw' op straat.

          Reformatorisch Dagblad,

          zwart 5.0

          ((vooral) in België)

          arbeidscircuit waarin geen belasting wordt afgedragen; zwart arbeidscircuit
          In een enkele combinatie.

          Betekenisbetrekking


          metafoor
          Betrokken betekenissen 2.0 : 5.0

          Semagram (extra betekenisinformatie)


          Het zwart…

          is een arbeidscircuit; is een circuit

          • [Legitimiteit] is een illegaal, zwart, arbeidscircuit

            Combinatiemogelijkheden


            in voorzetselgroep


            • in het zwart (werken)

            Het idee voor de Diepenbeekse jenever kwam van de Heemkundige Kring. Die waren er immers achter gekomen dat er in Diepenbeek vroeger al (in het zwart) jenever werd gemaakt in enkele duistere stokerijen.

            http://www.diepenbeek.be/gids/streekproducten/

            "Waarom blijven we uitkeringen betalen aan werklozen die thuis moeten blijven zitten; die uitgesloten worden van de arbeidsmarkt. Terwijl er zoveel werk is: opvang van kinderen en bejaarden, verkeersveiligheid, milieuzorg,... Zoveel werk dat nu niet gebeurt, of in het zwart. Maak daar banen van."

            De Standaard,

            Nu al werken 1.900 Vlamingen in een arbeidszorgproject. Voordien werkten ze niet, of alleen in het zwart, of in een sociale of beschutte werkplaats waar ze niet mee konden.

            De Standaard,

            zwart 6.0

            (sport en recreatie)

            zwarte schaakstukken of damschijven
            In een enkele combinatie.

            Betekenisbetrekking


            metonymie
            Betrokken betekenissen 1.0 : 6.0

            Semagram (extra betekenisinformatie)


            Het zwart…

            zijn stukken

            • [Kleur] zijn zwarte schaakstukken of zwarte damschijven

              Combinatiemogelijkheden


              in voorzetselgroep


              • met zwart

              Maar liefst vijf van de negen partijen werden met zwart gewonnen.

              Meppeler Courant,

              Bouwe Boschma zou Meppel weer op voorsprong brengen. Hij speelde aan bord 2 met zwart. Zijn tegenstander offerde een stuk voor een mataanval, maar Bouwe liep eruit en kwam een loper + paard + toren tegen een dame voor.

              Meppeler Courant,

              Anand won heel vlug tegen Joesoepovs dubieuze Siësta-variant van het Spaans, en kwam daardoor weer twee punten voor. Gisteren maakte hij met zwart makkelijk remise.

              NRC,

              met ander, nevengeschikt substantief


              • wit of zwart

              Voor de kwartfinale en verder geldt dat de speler volgens ditzelfde kleurschema wit of zwart in de eerste partij toebedeeld krijgt.

              http://home.hetnet.nl/~kipu13/reglinte.html

              zwart 6.1

              (sport en recreatie)

              iemand die met de zwarte stukken speelt bij het schaken, het dammen of het bordspel go

              Betekenisbetrekking


              metonymie
              Betrokken betekenissen 6.0 : 6.1

              Algemene voorbeelden


              De zwarte koning moet altijd pion h7 in de gaten houden [...]. De witte monarch zal waarschijnlijk oprukken naar de damevleugel waar de opmars van de pionnen ondersteund zal gaan worden. Hans zei het al in de uitzending van Omroep Meppel: 'Het publiek had meer kansen op tegenspel gehad als de dames op het bord waren gebleven!' Het ziet er dus somber uit voor zwart.

              Meppeler Courant,

              En gezien de aanvalsmogelijkheden langs de a8-h1 lijn lijkt er sprake te zijn van beslissend voordeel voor zwart.

              Meppeler Courant,

              Een andere mogelijkheid voor zwart is 70...Lc4 71.

              NRC,

              Combinatiemogelijkheden


              in voorzetselgroep


              • een zet van zwart

              'Wat heel veel concentratie vergt is dat als je een bepaalde berekening gemaakt hebt en je tegenstander volgt dat plan, hij doet de zetten die je verwacht had, om dan goed te onthouden op welk moment van die geplande spelgang je je precies bevindt.' Als je aan het nadenken bent zit je vaak met je vingers te bewegen, alsof je zetten uitprobeert in het luchtledige. Wat doe je dan eigenlijk? 'Ik zit vaak zachtjes te tikken tegen de tafelrand, een soort ritme. Elke tik staat voor een zet van zwart en dan weer een zet van wit en zo verder.'

              Waarom het leven sneller gaat als je ouder wordt, Douwe Draaisma,

              zwart 7.0

              mensen met een van nature donkere huidskleur
              In een enkele combinatie.

              Betekenisbetrekking


              metonymie
              Betrokken betekenissen 2.0 : 7.0

              Semagram (extra betekenisinformatie)


              Zwart…

              zijn personen

              • [Uiterlijk] hebben een van nature donkere huidskleur

                Combinatiemogelijkheden


                met ander, nevengeschikt substantief


                • zwart en wit
                • wit en zwart

                De toevloed van vrijgemaakte of vrijgekochte slaven uit het zuiden van het land leidde tot een toename van negatieve beeldvorming van de blanke bevolking over de zwarte. Sommige mensen voelden zich ongemakkelijk bij de nieuwe relatie tussen zwart en wit.

                http://www.africaserver.nl/wozow/tentoonstelling/index.html

                Het 'onverdeeld naar de openbare school' gaat niet meer op, omdat scholen zelf verdeeld zijn in wit en zwart - en in toenemende mate.

                Het Parool,