schacht


schacht 1.0

meestal verticale kokervormige holte die in een gebouw of een andere constructie is gemaakt voor uiteenlopende doeleinden, vooral voor het transport van zaken zoals een lift of afval in een hoog gebouw; soms ook: niet-verticale koker, zoals de boring voor de aanleg van een tunnel

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een schacht…

is een holte

  • [Afmeting] is diep
  • [Attribuut] is in vele gevallen op de verschillende verdiepingen voorzien van toegangsdeuren of deurtjes
  • [Functie] dient voor verticaal transport van zaken of personen; dient bijvoorbeeld als koker voor een lift of voor het storten van afval naar de centrale verzamelplaats in een gebouw met verschillende verdiepingen; kan ook dienen voor verlichting of verluchting in een hoog gebouw of voor de afvoer van gassen naar boven; is soms een toestel dat dient om projectielen te lanceren
  • [Plaats] bevindt zich in een gebouw of een vergelijkbare constructie

Algemene voorbeelden


De restauratie van het fort Pampus is voorzien volgens de restauratievisie die het bestuur heeft geformuleerd [...]. Het silhouet krijgt wel weer de oude contouren door nieuwe koepels op de plaats van de verdwenen geschutskoepels; de westelijke koepel wordt een panoramische uitkijkpost (te bereiken via een herstelde binnentrap) en de oostkoepel dient als waterdichte overkapping van de schacht eronder.

http://www.crewstart.com/PampusPost/jaarverslag2000/jaarverslag2000.html,

Een vrouw is in een liftschacht bij haar flat gevallen. Zij had haar sleutels in de schacht laten vallen, waarop de huismeester de lift had vastgezet om de sleutels op te halen. De vrouw hield tegelijkertijd de deuren open. Toen zij een stapje naar voren zette, viel ze in de schacht.

http://www.liftinstituut.nl/Ongevallen/ongevallen.htm

Het kunststofafval wordt niet opgenomen in het ruwijzer, maar wordt omgezet in een gasfractie die de hoogoven bovenaan de schacht verlaat.

http://www.emis.vito.be/AFSS/fiches/Technieken/hoogovens.pdf,

Het eerste dat mij in deze grote kamer opviel, was het licht, zoals dit van bovenaf naar binnen stroomde: - in het plafond, boven het bed, was een tot het dak reikende schacht, afgedekt met een glazen koepel van ongeveer een à anderhalve meter in het vierkant, waardoorheen men recht in de hemel keek.

Winterlicht. Een vergeetboek, Jeroen Brouwers,

Raketmodellen bij de entree bereiden de bezoekers voor op het ruimte-avontuur dat hen staat te wachten. Honderd meter hoger staat in een schacht de Space Tower klaar. Na het sluiten van de deur moeten het lawaai van motoren, flikkerende lichtjes, rookeffecten tussen cabine en schacht en schuddende bankjes het idee geven dat je het eerste stuk omhoog een raketstart meemaakt.

NRC,

Er is een plan voor een centrale afvalverwerkingsinstallatie, het - uiteraard gescheiden - afval kan via een schacht in huis op de juiste plek aan de rand van het dorp terechtkomen.

Brabants Dagblad,

Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als deel van een samenstellende afleiding


schacht 2.0

diepe, kokervormige uitgraving die toegang geeft tot de ondergrondse gangen van een mijn

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een schacht…

is een holte

  • [Afmeting] kan honderden meters diep zijn; is naar verhouding smal
  • [Dimensie] loopt loodrecht verticaal
  • [Vorm] is kokervormig
  • [Attribuut] bevat een lift om de mijnwerkers naar boven en beneden te vervoeren en om de delfstof naar de oppervlakte te brengen
  • [Functie] dient om de verschillende mijngangen met de oppervlakte te verbinden
  • [Vervaardiging] is uitgegraven door de mijnwerkers

Algemene voorbeelden


Om steenkool te delven werden twee schachten gegraven. In Blegny reikten deze schachten tot een diepte van 800 meter, waarvan nu slecht nog 100 meter toegankelijk is. De rest van de mijn staat onder water en is vooral populair bij diepwater-duikers.

http://www-pe.wbmt.tudelft.nl/ev/steg4a.html#redactioneel,

Wel werkloze mijnwerkers, wel gepensioneerde mijnwerkers, maar geen kompels meer die dagelijks de schacht ingaan.

NRC,

Een groep van 445 mijnwerkers wist dinsdag na het uitbreken van de brand op het laatste nippertje met liften te ontsnappen uit de circa 200 meter diepe schacht.

NRC,

De Rammelsberg zit vol schachten van een oude zilvermijn, waar nu vooral looderts uit gehaald wordt.

Het onvermogen, Giovanni Peirs,

Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


schacht 2.1

veelal geheel ondergrondse plaats waaruit delfstoffen als ertsen, steenkool en edelgesteente in ruwe, vaste vorm worden opgegraven; mijn

Betekenisbetrekking


metonymie
Betrokken betekenissen 2.0 : 2.1

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een schacht…

is een bedrijf

      Hoofdsemagram: mijn


      Algemene voorbeelden


      Al in 1989 bracht een serie stakingen - de eerste van die omvang in de Sovjet-Unie - het bewind van Michail Gorbatsjov aan het wankelen. Maar Moskou heeft weinig gedaan om onrendabele schachten te moderniseren of te sluiten. Er zijn plannen om voor het jaar 2000 ongeveer tachtig mijnen te sluiten, maar alternatieve werkgelegenheid voor de mijnwerkers is nauwelijks voorhanden.

      NRC,

      schacht 3.0

      diepe, kokervormige holte van natuurlijke oorsprong in de bodem, zoals bijvoorbeeld een krater

      Semagram (extra betekenisinformatie)


      Een schacht…

      is een holte

      • [Afmeting] is diep en smal
      • [Dimensie] loopt verticaal
      • [Ontstaan] is ontstaan door natuurlijke werking, zoals door erosie of vulkanische verschijnselen

        Algemene voorbeelden


        Dan wederom een korte smalle meander en dan... het niets! Een mistige donkere schacht waarin een fijn watervalletje viel. Onpeilbaar diep.

        http://users.skynet.be/sky75112/avalonnl/av04.htm

        De Vesuvius die met zijn fraai profiel de baai van Napels opluistert, is een tijdbom. De prop van gestold magma in zijn schacht houdt de druk voorlopig op de ketel, maar op een dag springt hij eraf.

        De Standaard,

        Woordfamilie


        Als deel van een afleiding


        Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


        Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


        schacht 4.0

        dunne koker, vaak uitgespaard in de wanden van een gebouw of een machine, die bestemd is voor het doorvoeren van elektrische leidingen, een waterleiding e.d.; koker voor leidingen

        Semagram (extra betekenisinformatie)


        Een schacht…

        is een holte

        • [Afmeting] is lang en dun
        • [Vorm] is kokervormig
        • [Functie] dient voor de doorgang van allerhande leidingen, zoals die voor elektriciteit, water en gas in een gebouw of een machine, zoals een motor
        • [Plaats] is meestal ingewerkt in of vastgehecht aan de wanden van een gebouw of een andere constructie
        • [Stand] kan horizontaal of verticaal lopen

        Algemene voorbeelden


        Leidingkokers (schachten) zijn de kanalen waarmee diverse installaties op de units binnen een gebouw worden aangesloten. De afmetingen van die leidingkokers hangt af van de omvang en de hoeveelheid leidingen die er doorheen moeten lopen. Leidingkokers kunnen zowel verticaal als horizontaal door een gebouw lopen.

        http://homepage.tudelft.nl/f2n51/06_Ordening%20van%20Leidingen2.pdf

        Bij meterruimten, die niet in een lijn boven elkaar zijn geplaatst, worden de verticale aansluitleidingen door een apart gelegen schacht gevoerd die door horizontale kokers met de meterruimte is verbonden. De aansluitleidingen moeten vanuit de schacht horizontaal via de kokers in de meterruimten worden gevoerd.

        http://www.google.nl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=web&cd=38&ved=0CGgQFjAHOB4&url=http%3A%2F%2Fhbo-kennisbank.uvt.nl%2Fcgi%2Fav%2Fshow.cgi%3Ffid%3D909&ei=5y7-UrXFJ5Cf7gau_YCIBA&usg=AFQjCNFkSGcaSgwlLklFfPEOCWziDIvwyA

        De verlengkabel voor het aileronservo ligt reeds in een schacht, de servo's voor de spoilers behoeven geen verlenging.

        http://home.worldonline.nl/~kwiklink/kranich.pdf,

        Met de Telex-koppeling kan zelfs op afstand en op elke gewenste plek op de modelbaan ontkoppeld worden. Met de Märklin-kortkoppeling kunnen de wagens bijna net zo kort als in het grootbedrijf gekoppeld worden. Bij vele modellen steekt de koppelingskop in een genormaliseerde schacht.

        http://www.marklin.nl/H0/H0-systeem.html

        Woordfamilie


        Als deel van een afleiding


        Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


        schacht 5.0

        (wetenschap; biologie)

        tunnelvormig weefsel dat een zenuw, een pees of een haarwortel omhult; omhulsel van zenuwen, pezen of haarwortels

        Semagram (extra betekenisinformatie)


        Een schacht…

        is een omhulsel

        • [Vorm] is tunnelvormig
        • [Materiaal] bestaat uit weefsel
        • [Functie] dient ter bescherming
        • [Plaats] omhult een zenuw, een pees of een haarwortel

        Algemene voorbeelden


        De onderzoekers denken dat MS begint als een virus, die rustende T-lymfocyten activeert die in klein aantal voortdurend door ons lichaam circuleren. Eenmaal geactiveerd zullen enkele van deze T-lymfocyten de voor witte bloedcellen ondoordringbare bloed-hersenbarrière passeren. Daar aangekomen vallen de T-cellen ± op het virusopppervlak gelijkende peptiden in de schacht rond de zenuwcellen aan.

        NRC,

        Ik voelde m'n lichaam echt aftakelen na de bevalling; Toen DL ± 5,5 maand was kreeg ik last van m'n polsen/duimaanhechting (de schacht van de pees die ontstoken was), en ook m'n vingerkootjes kreeg ik wat last van.

        http://www.dragen-en-voeden.nl/forum/viewtopic.php?f=27&t=31633&start=15

        Woordfamilie


        Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


        schacht 6.0

        onderdeel van sommige gebruiksvoorwerpen of wapens dat dient om het voorwerp vast te nemen of vast te hechten, zoals bijvoorbeeld de stok van een rijzweep, de opstaande stok waaraan de vloeien van een anker vastzitten, het heft van een mes, de handgreep van een wapenstok of de stang waarmee een slijpstift in de machine vastzit

        Semagram (extra betekenisinformatie)


        Een schacht…

        is een onderdeel

        • [Vorm] heeft de vorm van een stok, een staaf of een stang
        • [Geheel] behoort tot uiteenlopende gebruiksvoorwerpen en wapens zoals een mes, een wapenstok, een rijzweep, een anker of een slijpstift
        • [Functie] dient als handvat of als middel om het voorwerp aan iets vast te maken

          Algemene voorbeelden


          'Zo en niet anders wil ik het hebben,' blafte Eduards vader dan en sloeg driftig met de schacht van zijn rijzweep tegen zijn dij.

          Het overspelige gras, Louis Ferron,

          Britany ankers. Sterk en voordelig anker, met gesmede schacht en grote vloeien [...]. Om mogelijke vervuiling te voorkomen heeft het Britany anker geen groot ankerkruis en teneinde vastlopen door steentjes onmogelijk te maken heeft het anker een schachtscharnierpunt zonder opening. De hoogwaardig stalen schacht is uit een stuk gesmeed en is bestand tegen een sterke laterale trekkracht.

          http://www.georgekniest.nl/default.asp?/navigation.asp?ACTION=GRP=0Z0P0505

          Diamant slijpstift cilinder Ø 1,8 mm. Gelijkmatige diamantbezetting. Profielkoppen en schachten van roestvrij edelstaal. Voor het slijpen, graveren en ciseleren van staal, kunststof, keramiek en porcelein.

          http://www.kruis.nl/micromot-accessoires/

          "Ik had een mes in mijn hand zonder kling, met alleen een schacht".

          NRC,

          Rond het hart van de stad lag een zwartblauwe, ondoordringbare muur van gehelmde agenten. Toen ik dichterbij kwam, keken ze argwanend naar mijn ijzeren hakken en bewogen hun vuisten op en neer over de schacht van hun knuppel.

          De dagen van chaos, Peter Verhelst,

          Woordfamilie


          Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


          Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


          schacht 7.0

          middelste gedeelte van een voorwerp dat lang en relatief dun is, en niet zelden ook over de hele lengte hol, en dat aan de beide uiteinden een andere vorm heeft dan in dat middengedeelte, zoals een kandelaar, een zuil, het deel van een pijl tussen de pijlpunt en de bevedering of een spaak van een wiel

          Semagram (extra betekenisinformatie)


          Een schacht…

          is een deel

          • [Vorm] is lang en smal
          • [Geheel] maakt deel uit van sommige lange en smalle voorwerpen
          • [Plaats] bevindt zich in het midden van het voorwerp, tussen de twee uiteinden die een andere vorm hebben
          • [Voorbeeld of specimen] is bijvoorbeeld het gedeelte van een zuil tussen basement en kapiteel, het gedeelte van een pijl tussen pijlpunt en bevedering, het stuk van een kandelaar tussen de voet en de kaarsenhouder of het rechte gedeelte van een wielspaak

          Algemene voorbeelden


          Gij zult een kandelaar van louter goud maken, het voetstuk zowel als de schacht.

          Hier ben ik, Donald Niedekker,

          De zuilen zijn van beneden naar boven opgebouwd uit een basement, een schacht en een kapiteel. De schacht kan uit één stuk bestaan (monoliet) of uit verschillende trommels. De verticale gleuven die over de zuilen lopen, worden cannelures genoemd.

          http://www.museumkennis.nl/lp.rmo/museumkennis/i000549.html

          Ten einde het roteren van de spaak te voorkomen wordt in veel gevallen de eerste kop zodanig aan de naaf gekoppeld dat dit de rotatie van de spaak blokkeert, er kan echter ongewenste vervorming of torsie van de schacht van de spaak optreden ten gevolge van het moment tijdens het spannen van de spaak. Ten einde deze vervorming of torsie te voorkomen tijdens het opschroeven van de nippel op de schacht van de spaak en in de situatie waarbij er geen blokkering van de rotatie van de spaak in de naaf plaatsvindt, kan de spaak in een schroefsleutel of een vergelijkbaar klemgereedschap geklemd worden.

          http://epatras.economie.fgov.be/DisplayText?id=/ExtraData/NL/2196/261598.txt

          Beide pijlen waren gebroken en Marcus had kunnen aantonen dat de jager voor zijn dood had geprobeerd de pijlen te slopen, met de bedoeling van de twee kapotte exemplaren één goede pijl te maken door de beste pijlpunt aan de beste schacht te bevestigen.

          Het licht van vroeger dagen, Arthur C. Clarke & Stephen Baxter,

          Bij een spaak spreekt men over: de schacht, de schroefdraad, de buiging, de neklengte en de kop.

          http://www.jankooij.nl/

          Woordfamilie


          Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


          schacht 8.0

          middelste gedeelte van sommige lichaamsdelen die lang en relatief dun zijn, en niet zelden ook hol, en die aan de beide uiteinden een andere vorm hebben dan in dat middengedeelte, met name sommige botten, de penis en de clitoris

          Semagram (extra betekenisinformatie)


          Een schacht…

          is een deel

          • [Geheel] behoort tot sommige lichaamsdelen, met name sommige botten, de penis en de clitoris
          • [Plaats] bevindt zich tussen de twee uiteinden van het lichaamsdeel; is in het geval van een bot het rechte stuk tussen beide gewrichtskoppen; is bij de penis en de clitoris het gedeelte achter de eikel of de glans dat bedekt is door de voorhuid

            Algemene voorbeelden


            De hals van het dijbeen is het schuine stuk bot dat de schacht van het dijbeen met de kop verbindt.

            NRC,

            Teder neemt zij afscheid, haar mond fluistert langs de opgerichte schacht, haar handpalm sluit zich om zijn ballen, teder, teder.

            Het meesterstuk, Anna Enquist,

            De penis bestaat uit verschillende delen: schacht, eikel, corona, urinebuis, toompje en voorhuid.

            http://home.wish.net/~jipschijndel/

            Net zoals een penis heeft de clitoris verschillende delen, de voorhuid, de schacht en de glans (eikel). De schacht is een recht stuk en bestaat uit hetzelfde sponsachtige weefsel als de penis en daardoor kan de clitoris bij seksuele prikkeling stijver worden en iets overeind gaan staan, precies zoals de penis maar dan veel kleiner.

            http://home.wish.net/~jipschijndel/

            Woordfamilie


            Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


            schacht 9.0

            deel van laars, schoen of kous dat de enkel en een stuk van het been daarboven omgeeft

            Semagram (extra betekenisinformatie)


            Een schacht…

            is een deel van een voorwerp

            • [Geheel] maakt deel uit van een laars of een schoen
            • [Plaats] is het deel dat de enkels en de onderkant van het been bedekt

              Algemene voorbeelden


              Voor hun vertrek had zij haar espadrilles verwisseld voor hoge, bruinrode laarzen met een wijde schacht, die te groot was voor haar smalle benen.

              Avonturen op Ibiza, Theo Kars,

              Als ze de ronde deed over het terrein sloeg ze steeds tegen de schachten van haar laarzen, hoorde je het zwiepende leer, kon je haar al van verre ruiken, want ze dreef in de parfum.

              De Hunnen. Dl. 3: Vrede, Jan Cremer,

              De laarzen, die nog naar de looierij roken, zette ik in de slaapkamer naast het bed neer, ordentelijk naast elkaar. Omdat de slappe schachten telkens omvielen, vulde ik ze op met badhanddoeken, een strijkdeken en nog wat andere spullen die ik in de linnenkast vond.

              Op toernee met Leopold Sondag, Ward Ruyslinck,

              Woordfamilie


              Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


              Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


              schacht 10.0

              hard, dun, benig en hol middendeel van de veren van vogels dat vastzit in de huid en vanwaaruit de vertakking in baarden of zijtakken vertrekt; hoofdas en middendeel van een vogelveer

              Semagram (extra betekenisinformatie)


              Een schacht…

              is een lichaamsdeel

              • [Bouw] is een holle buis
              • [Materiaal] bestaat net zoals lichaamsbeharing uit keratine
              • [Geheel] maakt deel uit van een veer
              • [Functie] is de plaats vanwaaruit de fijne vertakkingen van de veer, de zogenaamde baard, vertrekken
              • [Plaats] bevindt zich in het midden van de veer
              • [Bezitter of eigenaar] behoort toe aan vogels

              Algemene voorbeelden


              Gelig dons voelt ze op de kop en stoppels waar de veren nog niet uit de schachten zijn gebroken.

              Vertezucht, Jef Aerts,

              De drie laatste types van veren zijn gelijkaardig wat hun bouwpatroon betreft. Ze zijn met de spoel ingeplant in een huidzakje, de veerfollikel. De spoel (calamus) is het holle, onderste gedeelte van de schacht (de 'hoofdas' van de veer). Aan weerskanten van de schacht bevindt zich de vlag, die bestaat uit baarden, zijtakken van de schacht.

              http://users.skynet.be/vogelvlucht/

              Hij haalde weer een tandenstoker te voorschijn, de schuin afgesneden schacht van een ganzepluim, en boorde verwoed een nieuwe voorraad bederfbare etensresten aan.

              Het beleg van Brussel, Frans Verleyen,

              Woordfamilie


              Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


              schacht 11.0

              voorhuid van sommige mannelijke dieren, vooral van een reu of van een hengst

              Semagram (extra betekenisinformatie)


              Een schacht…

              is een lichaamsdeel

              • [Soort] is een voorhuid van een mannelijk zoogdier
              • [Toepassingsgebied of bereik] komt onder die naam voor bij reuen en hengsten

                Algemene voorbeelden


                De hond spartelt verschrikkelijk. Zijn penis steekt uit de schacht, puntig. Er komt een snurkend geluid uit zijn keel.

                De open plek; Verwoesting, Willem Janssen Steenberg,

                'Pijp die hond,' zei Camiel en keek me strak aan. Ik voelde zijn pik onder mijn hand harder worden. Camiel riep de hond op bed. Ik schoof het roze geslacht uit de bruinbehaarde schacht en nam het in mijn mond.

                Wat kijk je zorgelijk, schatje, Hermine Landvreugd,

                Vooral in de zomer zie je bij een hengst of ruin weleens droge velletjes aan zijn penis hangen. Wacht tot het paard uitschacht (dat wil zeggen dat hij zijn penis uit de schacht/koker laat komen) en spuit er dan wat baby-olie op. Dit maakt de huid weer zacht en soepel.

                http://www.paardentips.com/kk_100019.html

                Woordfamilie


                Als deel van een afleiding


                schacht 12.0

                (wetenschap; onderwijs en opvoeding; (vooral) in België)

                student die zijn studie maar net aangevangen heeft, in de regel tot bij de ontgroening, de zogenaamde schachtendoop

                Semagram (extra betekenisinformatie)


                Een schacht…

                is een persoon

                • [Soort] is een student
                • [Tijd] bevindt zich in de periode waarin hij zijn studie nog maar net aangevangen heeft
                • [Behandeling of bewerking] wordt vaak wat hooghartig bejegend door de ouderejaars; wordt in sommige kringen onderworpen aan een "schachtendoop" en eerst daarna als volwaardig beschouwd

                  Algemene voorbeelden


                  Schachtenmeester: hij/zij is verantwoordelijk voor de schachten dat jaar. De schachten worden zo opgevoed tot volwaardige studenten (soort meester-slaaf verhouding).

                  http://users.tijd.com/delink/,

                  Natuurlijk hebben de schachten die gedoopt zijn volgend jaar de kans om de nieuwe schachten zelf te laten dopen.

                  http://users.tijd.com/delink/,

                  Woordfamilie


                  Als deel van een afleiding


                  Als deel van een afleiding


                  Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


                  schacht 13.0

                  (politiek en bestuur; oorlogvoering en defensie; (vooral) in België)

                  militair die net in dienst is en die daardoor gewoonlijk het voorwerp is van spot en plagerijen door oudere militairen

                  Semagram (extra betekenisinformatie)


                  Een schacht…

                  is een persoon

                  • [Tijd] is nog maar net in dienst
                  • [Toestand algemeen] staat bloot aan de spot en de plagerijen van de oudere militairen
                  • [Behandeling of bewerking] moet om door de ouderen als volwaardig te worden beschouwd, eerst door hun worden "gedoopt"

                    Algemene voorbeelden


                    'En we zijn van de klas en we drinken bier met emmertjes, terwijl die arme schachten aan 't patatten jassen zijn...!'

                    Een lichtgevoelige jongen, Walter van den Broeck,

                    De 6de compagnie - die van het 'Hôtel de la Mer' - had eens reisvaardig gestaan, doch werd op 't laatste ogenblik afgecommandeerd. Het 'peloton spécial' zou worden uiteengerukt; enkelen moesten naar een onderofficieren- of officierenschool, de anderen zouden worden verspreid om als korporaals de nieuwe schachten te drillen.

                    http://www.dbnl.org/tekst/simo012eerv01_01/simo012eerv01_01_0004.php,

                    Woordfamilie


                    Als deel van een afleiding


                    Als deel van een afleiding


                    Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen