slaafgeborene

Het maakte vroeger nogal wat uit of een slaaf in slavernij geboren was of tot slaaf gemaakt was, zowel wettelijk als schijnbaar psychologisch. Oude Romeinen konden aan iemands gedrag aflezen of die persoon in vrijheid geboren was of in slavernij, claimden ze. Een slaafgemaakte had een andere "geest" dan een slaafgeborene, dacht men. Een slaafgeborene kon vrijgelaten worden en was dan een vrijgelatene, die nog steeds niet alle burgererechten had.

Wat een goed nummer van Letter & Geest over de slavernij (18 november). Het gaat niet alleen over zwarten maar ook over bruinen, niet alleen over Nederlanders maar ook over Arabieren, niet alleen over het verleden maar ook over vandaag. Opvallend is dat in sommige artikelen het woord 'slaven' is vervangen door 'slaafgemaakten'. Dit doet mij denken aan het oude strijdlied, de Internationale: 'ontwaakt, verworpenen der aarde, slaafgeborenen ontwaakt, ontwaakt'. Maar ja, dat ging allereerst over blanke arbeiders.

Ze willen niet, omdat ze meesteressen werden in het aborteren. Moet't deze levensboycot interpreteren als een slavenopstand? Moet't dan toch staan zwiepen met de zweep? Er is om gevraagd, tenslotte. Is't geen slaafgeborene, dan heeft't geluk in alle vrijheid te mogen creperen in een wereld die bol staat van de miserie.

Er bestaat een onderscheid tussen 'slaafgemaakten' en 'slaafgeborenen'. Dat staat tenminste in de Van Dale, maar eerlijk gezegd heb ik het woord 'slaafgeborene' nog nooit gehoord. Eliza zou dus eigenlijk een 'slaafgeborene' zijn. Dat lijkt helder. Maar het is erg lastig om dat onderscheid steeds te moeten maken, al was het maar omdat je het in veel contexten domweg niet weet. Daarom gebruiken we voor het gemak 'slaafgemaakten' voor alle soorten 'slaven' in deze context, zeg maar voor alle Toms en Chloe's en Eliza's, of ze nu daadwerkelijk tot slaaf zijn gemaakt of zijn geboren uit zulken.