smartlap 1.0
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 2.0 : 1.0 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een smartlap…
is een lied
- [Herkomst of oorsprong] komt waarschijnlijk voort uit het straatlied en het marktlied
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] heeft een tekst die vaak een sentimenteel, larmoyant verhaal vertelt; heeft een eenvoudige, goed in het oor liggende melodie; heeft een pakkend, makkelijk meezingbaar refrein
- [Taal] heeft meestal een tekst in de volkstaal, niet in een internationaal gebruikte liedertaal als het Engels
- [Instrument] wordt vaak gebracht met accordeonbegeleiding
- [Waardering] wordt door velen beschouwd als een minderwaardige liedvorm die teert op valse sentimenten en die getuigt van een goedkope smaak
Algemene voorbeelden
De smartlappen van Wally [...] zijn meestal ontroerend of plezant (het 'lach en traan' principe), bevatten een eenvoudige, alledaagse en vooral herkenbare intrige (levensliederen mikken immers vooral op de identificatie, willen bij het publiek emoties losweken), zijn zeer rechtlijnig afgehandeld onder een bondige, duidelijke, thematische titel, die liefst in het refrein zo veel mogelijk herhaald wordt.
Soms krijg ik tranen in de ogen, maar ik moet eerlijk zeggen dat mijn ogen soms ook vochtig worden als ik een operettearia of een smartlap hoor, op televisie een exaltatische processie van vromen en hysterici door grauwe straten zie trekken, een voetballer met een vluchtschot een doelpunt zie scoren, of als uit het niets verborgen herinneringen opduiken.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- een Amsterdamse smartlap
- een Duitse smartlap
- een Hollandse smartlap
- een Nederlandse smartlap
- een Vlaamse smartlap
Ik weet nog steeds niet wat ik het meest zal missen: de (wetenschappelijke) discussies waarvan de uitkomst even onvoorspelbaar was als de ingebrachte argumenten, of zijn goede stem die weerklonk als wij samen een Hollandse smartlap ten gehore brachten.
Jan Rot die zo'n beetje zijn hele leven in de Jordaan heeft gewoond, is onmiskenbaar aangestoken door de Amsterdamse smartlap.
Koos Speenhoff, de schepper van de Nederlandse smartlap of liever van het Nederlandse levenslied, vertelt het verhaal in het liedje 't Broekje van Jantje.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
smartlap 1.1
(pejoratief)
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 1.1 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een smartlap…
is een kunstwerk
Algemene voorbeelden
In 1928 schreef ik zelf een (met opzet zeer tendentieuze) roman van arbeidersleed en gevangenismisère, getiteld De schande [...]. De vertelling is (allicht) ongunstig beoordeeld, maar nog dit jaar gerecenseerd op een voor mij verrassende wijze: enige studenten vonden de intrige wel een beetje 'een smartlap', maar juist de sociale dialogen actueel, en ze hadden, ondanks mijn 'zendingsdrift', het boek geboeid gelezen.
Kaurismäki's gortdroge, tragikomische stijl voorkomt dat de film vol sentimentele verwikkelingen in een slechte smartlap ontaardt.
smartlap 1.2
(pejoratief)
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 1.2 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een smartlap…
is een betoog
Algemene voorbeelden
Die bedankende noot is één van de weinige middelen die je hebt om, zonder in een smartlap te vervallen, je erkentelijkheid uit te drukken tegenover mensen die je steunen, helpen of inspireren.
smartlap 2.0
(verouderend)
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 2.0 : 1.0 |
|---|
Algemene voorbeelden
De orgelman maakte ook graag gebruik van smartlappen. Dat woord kennen we nog steeds in de betekenis van een slecht aflopend levenslied. Vroeger was een smartlap een stuk linnen dat beschilderd was met een soort stripverhaal waarin zoveel mogelijk ellende (moord, brand, etc. ) werd verwerkt. Dat vond het publiek prachtig. Vaak zong de orgelman de bijgeschreven teksten en begeleidde hij zichzelf op zijn orgel.