stalinist

Het valt niet te ontkennen dat de zogenaamde sangh parivar, de gezamelijke hindoepartijen, wèl gelukt is het volk te bereiken. Die gedachte is, voegt Sunil er direct aan toe, het anathema voor de linkse intelligentsia. Iedereen die ook maar een poging doet te begrijpen waarom de BJP in een korte tijd zo groot heeft kunnen worden, wordt door de stalinisten verketterd en gebrandmerkt als een verdorven communalist, het tegenovergestelde van een secularist. Ze zijn bang, zegt Sunil, want de BJP en de nog extremere zusterpartijen RSS en VHP, zijn anti-intellectualistisch tot op het bot.

Van der Vegt zegt meermaals dat Elburg, 'om te epateren', zich een tijdlang stalinist noemde, maar hij geeft daar geen énkele bronverwijzing bij. Wel lezen we, summier, dat Elburg in 1956 niet helemaal gelukkig was met de manier waarop de CPN Stalin nu verguisde; nota bene: Stalin werd destijds niet zomaar als een monster beschouwd, ook niet-communisten uitten zich na de oorlog vaak waarderend over hem.

Stalinisme is de politieke stroming onder Jozef Stalin, de staatsvorm onder hem als leider van de Sovjet-Unie en de persoonlijkheidscultus rond hem. Andere termen worden hier ook voor gebruikt. Zo noemen aanhangers van Stalins politiek zichzelf niet stalinist, maar communist (marxist-leninist), en wordt de staatsvorm door sommige tegenstanders ook wel staatskapitalisme genoemd.

De opvolger van de eeuwige leider van de Franse communisten, Georges Marchais, wordt door vriend en vijand geprezen om zijn effectieve campagne. Marchais, die langer stalinist bleef dan iemand in Moskou van hem verwachtte, trok zich januari 1994 terug.

Intellectuelen zouden bij hun zoeken naar waarheid nog vlugger moeten kunnen reageren op de harde feiten, want ze spreken niet voor een organisatie maar alleen voor zichzelf. Toch houden ze vaak lang vast aan een publiek ingenomen standpunt: Sartre bleef onvergeeflijk lang een stalinist.

In 1950 opteert de PCF voor onvoorwaardelijke steun aan de Sovjet-Unie. Het centrale partijcomité wordt grondig gezuiverd, maar Aragon mag er als beloning voor zijn onderworpenheid zijn intrede doen. De schrijver is dan een pure stalinist geworden.

Waarom koesterden vele Intellectuelen een voorkeur voor het extremisme? Waarom waren zovelen zo lang stalinist? Bernard Pivot meende: "Je zou zeggen dat Intellectuelen un Dieu laïc nodig hebben", een leken-god.

Pas na de bloedige rellen van oktober 1988, toen Algerije de luxe van multipartisme en vrijheid van meningsuiting mocht genieten, keerde hij terug naar zijn oude krant. Maar de communisten splitsten zich, en de liberalen onder hen richtten in 1991 het dagblad Le Matin op, waarbij Mekbel zich direct voegde. Want hij was nooit een stalinist geweest, meer een dromer die van het leven en de vrouwen hield, één van de zachtmoedigste en vriendelijkste mensen die men maar kon ontmoeten.

De N-VA-voorzitter kreeg de afgelopen week wel wat kritiek over zich heen, zo zou hij 'een stalinist' zijn. 'Was dat maar waar. Ik ben een enorme twijfelaar, ik trek mij alles nogal hard aan, waardoor ik moeilijk hard kan zijn tegen iemand. Zij die erbij betrokken zijn, weten dat heel dit verhaal al een jaar aansleept. Als ik een stalinist was, dan had ik een jaar geleden al een nekschot gegeven.'

Toch kan Molenaar er niet omheen dat Bakker lang een doorgewinterd stalinist was. De CPN'er wilde na de Tweede Wereldoorlog van geen kwaad horen over de Sovjet-Unie en de meedogenloze massamoordenaar Jozef Stalin.

"Ninotchka is een persiflage op de Sovjet-Unie, maar zo geestig en raak gemaakt, dat zelfs de meest fanatieke stalinist er plezier aan kan beleven", schreef een recensent over Lubitsch' politieke satire.

Om maar weer in de gratie van de partij te komen, schurkt Aragon tegen alles aan wat uit de Sovjet-Unie komt overwaaien. Dankzij zijn slaafse houding tegenover de PCF wordt 'de dichter van het verzet' de belangrijkste intellectuele stalinist in zijn land. De ex-surrealist steunt de partijcampagne tegen de moderne kunst, hij wordt een enthousiast pleitbezorger van het socialistisch realisme.

IU-leider Julio Anguita heeft Pujol al met Franco vergeleken, overigens nadat Catalaanse politici Anguita "de laatste stalinist" hadden genoemd.

Zelfs als Jospin de socialisten in het land mee krijgt, plus een flink aantal communisten, dan is hij er nog lang niet. Hij heeft een zo mogelijk nog halsbrekender politieke spagaat uit te voeren dan Chirac: Jospin moet de uiterst opstandige stalinisten, trotskisten en groenen op links (samen goed voor 17,3 procent) aan zich binden en tegelijkertijd ver in het politieke centrum charmeren.

Kort na de anjerrevolutie van 1974 bemanden politieke radikalen sleutelposities in de voorlopige regering en in de militaire raad. En toen de oude stalinist Alvaro Cunhal de grenzen van de demokratie verkende, bleek Soares een van de weinigen die het hoofd koel hield.

In 1950 opteert de PCF voor onvoorwaardelijke steun aan de Sovjet-Unie. Het centrale partijcomité wordt grondig gezuiverd, maar Aragon mag er als beloning voor zijn onderworpenheid zijn intrede doen. De schrijver is dan een pure stalinist geworden.

Van zijn afkomst en verleden wist ik niets af. Ik heb hem er nooit naar gevraagd. Maar hij was in ieder geval te jong om een mei '68'er te zijn. Misschien was zijn ouweheer in de jaren vijftig wel een rabiaat stalinist.

Het blad Nova Makedonija schreef dat "Berisha doet wat [de Albanese stalinist] Hoxha nooit durfde: twijfel wekken aan het bestaan van een Macedonische minderheid in Albanië".

Ergo: Roemeens was een Slavische taal. Na deze ontdekking werden in het onderwijs leerplannen veranderd, want de nieuwe waarheid diende de Roemeense jeugd direct te worden bijgebracht. Sterker nog: de Roemeense stalinisten pasten de taal- en spellingsregels aan om hun ontdekking te onderstrepen.

Een bekeerde stalinist. De Joegoslavische dissident Milovan Djilas, die gisteren op 83- jarige leeftijd in Belgrado is overleden, was geen dichter, vrijdenker of natuurkundige. Als critici van het landsbestuur blijven die altijd relatieve buitenstaanders; het regime dat Djilas verwierp kende hij van binnenuit. [...]. Tito's strijdmakker uit de Tweede Wereldoorlog, die samen met hem het partizanen-verzet tegen de Duitse bezetting had geleid en lange tijd zijn vertrouweling was, riep in interviews en tijdschriftartikelen in 1953 en 1954 de communistische partij op om haar greep op de maatschappij losser te maken en vroeg hem een grotere vrijheid van meningsuiting toe te staan. Voor Tito was het duidelijk: Djilas was een nestbevuiler.

Het kon zijn dat Švejks voorbeeld van verzet-zonder-verzet vele Tsjechen had geholpen het bewind van nazi's en stalinisten te doorstaan, maar het was de vraag of zij het hun onderdrukkers daarmee erg lastig hadden gemaakt.

Ik ben in 1937 naar Catalonië gegaan als gast van de anarcho-syndicalisten van de CNT en de FAI. En ik heb daar in mei een drama meegemaakt: een geslaagde poging van stalinisten en rechtse socialisten, met beroepsmilitairen, om de anarcho-syndicalisten uit de politieke leiding te werpen, zowel van het Catalaanse gewest als van de centrale regering.

De Stalinistische leiding in Moskou begon erg verveeld te zijn met de standpunten van de Belgische KP. Ze begonnen een offensief om een meerderheid te krijgen in België. Daartoe nodigden ze ondermeer een aantal leidinggevende figuren uit naar Moskou. Een aantal onder hen werden daar op een paar weken omgevormd van sympathisanten voor de oppositie tot de hevigste verdedigers van de stalinisten.

Het patriarchaat van Constantinopel had in februari de Kerk in Estland onder zijn gezag gesteld met als argument dat die Kerk kort na de Russische revolutie in 1917 op last van de stalinisten onder de jurisdictie van de Russisch-orthodoxe Kerk was gesteld.

Vlak voor zijn overlijden trachtte Stalin de oude garde stalinisten, zoals Vjatsjeslav Molotov, Kliment Vorosjilov en Lavrenti Beria uit de weg te ruimen, doch zijn sterven op 5 maart 1953 voorkwam dat.

Kort na de anjerrevolutie van 1974 bemanden politieke radikalen sleutelposities in de voorlopige regering en in de militaire raad. En toen de oude stalinist Alvaro Cunhal de grenzen van de demokratie verkende, bleek Soares een van de weinigen die het hoofd koel hield.

Die kleinsteedsheid heeft haar eigen bestrijders hier te lande, maar die brengen het, op Slauerhoff na, er niet beter af bij Korzec. Het lange stuk dat hij besteedt aan de onttakeling van de stalinist Joris Ivens is tegelijkertijd een bespotting van de bewondering die in bepaalde vaderlandse kringen bestaat voor 'bevlogenen die zich niet binnen onze grenzen laten vatten'.

Volgens Varennikov zou Zjoeganov twee programma's hebben: een minimum-programma om de kiezers niet af te schrikken en een maximum-programma met alle communistische liefhebberijen dat pas bekend wordt als Zjoeganov veilig in het Kremlin zit. De bewering van Varennikov werd meteen ontkend door de gematigde communistische voormannen. Toch werd het verhaal van de twee programma's min of meer bevestigd door de stalinist Viktor Anpilov, leider van de kleine maar felle Communistische Arbeiderspartij.

Het meest beklemmend was echter de blik van ontzetting waarmee enkele stokoude, verrimpelde schaapherders naar het konvooi staarden, en bleven staren. Na de Italiaanse en Duitse bezetters hadden ze het steentijdsocialisme van de stalinist Enver Hoxha doorstaan.

Hij had genoeg van alle gezigzag, van alle haat en doodslag, van alle hoogmoed van Praag en van zijn antisemitische geschiedenis, van de Russen en het communisme, van stalinisten en hervormers, en ten slotte van zijn Tsjechische afkomst.

De imperialisten konden WO2 slechts stoppen ten koste van enorme vernietigingen, en de horror van Hiroshima en Nagasaki. Maar het feit dat de leiders van de arbeidersbeweging op dat moment (de stalinisten en sociaal-democraten) binnen het kader van het kapitalisme wilden blijven, tegen de revolutionaire en socialistische impuls van de arbeidersklasse in, heeft verhinderd dat de "bevrijdingen" veranderden in revoluties, waardoor we - 60 jaar later - nog altijd in een wereld leven waarin een groot deel van de mensheid onder oorlogen lijdt.

Ik ben in 1937 naar Catalonië gegaan als gast van de anarcho-syndicalisten van de CNT en de FAI. En ik heb daar in mei een drama meegemaakt: een geslaagde poging van stalinisten en rechtse socialisten, met beroepsmilitairen, om de anarcho-syndicalisten uit de politieke leiding te werpen, zowel van het Catalaanse gewest als van de centrale regering.

Zelfs als Jospin de socialisten in het land mee krijgt, plus een flink aantal communisten, dan is hij er nog lang niet. Hij heeft een zo mogelijk nog halsbrekender politieke spagaat uit te voeren dan Chirac: Jospin moet de uiterst opstandige stalinisten, trotskisten en groenen op links (samen goed voor 17,3 procent) aan zich binden en tegelijkertijd ver in het politieke centrum charmeren.

Nepal wordt geen socialistische democratie, omdat het kapitalisme door zowel de stalinisten als maoïsten ondersteunt wordt!

De Russen die de afgelopen maanden de straat op gingen zijn zo divers als de oppositieleiders die hen vanaf de podia toesprak. Het is een allegaartje van liberalen, nationalisten, sociaal-democraten, stalinisten, communisten en groenen.

Het kon zijn dat Švejks voorbeeld van verzet-zonder-verzet vele Tsjechen had geholpen het bewind van nazi's en stalinisten te doorstaan, maar het was de vraag of zij het hun onderdrukkers daarmee erg lastig hadden gemaakt.

De pagina's van het dagblad 'Drapeau Rouge' en het weekblad 'Rode Vaan' werden opengesteld voor de discussie. Bijna dagelijks verschenen artikels van zowel trotskisten als stalinisten.

Ziedend waren de ondernemers uit de energiebranche nadat milieuminister Sigmar Gabriel een van hen een 'economische stalinist' had genoemd. Gabriel hekelde daarmee de gewoonte van de ondernemers om economische argumenten belangrijker te vinden dan ecologische.

De 'stalinisten' van het ministerie van volksgezondheid, voorstanders van centrale sturing, en de 'hayekianen' van Economische Zaken, pleitbezorgers van de vrije markt, vonden elkaar in een pragmatisch akkoord: harde aanpak van de apothekersprijzen en tegelijkertijd meer marktwerking in de medicijnenbranche.