uitroeien


uitroeien 1.0

( Gezegd van personen)
een groep van mensen of een soort van dieren of planten in zijn geheel systematisch ombrengen met als bedoeling dat de groep of de soort in zijn geheel zou ophouden te bestaan; verdelgen

Algemene voorbeelden


Ze begrijpen ook niet, dat de Joden zich zomaar verzetloos lieten uitroeien.

De dronken kanarie, Jan Gerhard Toonder,

De christelijke godsdiensten prijzen dit denkschema aan, van eenvoudige ascese (vasten) tot de zelfopoffering van de martelaar, naar het voorbeeld van de Grote Zelfopofferaar die door Zijn marteldood het grootste Heil heeft verworven. Dit schema betekent in zijn geseculariseerde vorm dat we hier op aarde het kwaad eerst moeten doen toenemen om ons van het kwaad te zuiveren, door in een bloedige terreur alle aristocraten, joden, niet-islamieten, bourgeois en brildragers uit te roeien of zo mogelijk te bekeren.

De geëngageerde dienstweigeraar, J.P. Guépin,

Niet alleen blanken roeiden volkjes uit [...]. In 1835 arriveerden negenhonderd Maorikrijgers afkomstig van het noordelijke eiland van Nieuw Zeeland op de Chathams. Zij bezaten vuurwapens en waren gewend aan oorlogvoering. De Moriori heetten hen welkom en boden aan hun schamele bezittingen met hen te delen. De Maori bedankten en roeiden de Moriori uit.

http://www.meervrijheid.nl/index.html?mreilandbewoner.htm,

Soortgelijke fouten zijn gemaakt bij het streven de malariamug uit te roeien: de malariaparasiet heeft genen ontwikkeld die resistent zijn tegen allerlei geneesmiddelen.

NRC,

De genetische veredeling heeft als gevolg dat boeren die een veldje herbicide-resistent koolzaad besproeien, zich geen zorgen meer moeten maken over hun oogstopbrengst. Ze roeien alleen het onkruid op het veld uit, zonder het gewas zelf te treffen.

De Standaard,

Woordfamilie


Als deel van een afleiding


uitroeien 2.0

( Gezegd van gebeurtenissen en toestanden)
veroorzaken dat een soort geheel of in grote aantallen uitsterft; doen uitsterven

Algemene voorbeelden


Maak kennis met de dieren die vanaf zo'n 65 miljoen jaar geleden - na de grote komeetinslag die de dinosauriërs uitroeide - de aarde bevolkten.

http://www.artis.nl/main.php?pagina=paginas/t/geologisch/walkingwithbeasts.html

Ooit roeide een malariaplaag de helft van de bevolking van hoofdstad Port Louis uit.

De Standaard,

Overexploitatie leidt tot het uitroeien van soorten die nooit meer terug zullen komen en tot verpaupering van mensen die van hun exploitatie afhankelijk zijn mits benutting op een verstandige manier gebeurt.

NRC,

Woordfamilie


Als deel van een afleiding


uitroeien 3.0

een ziekte geheel uit de wereld doen verdwijnen door intense bestrijding van de oorzaken; een ziekte elimineren

Algemene voorbeelden


De beroering bij de bevolking, het politiek getouwtrek rond de crisis en het onvermogen om in tien jaar tijd de epidemie uit te roeien, zette het Europees Parlement ertoe aan een onderzoekscommissie in te stellen naar de aanpak van het dossier.

De Standaard,

De Europese landen verbinden de versoepeling van het exportverbod aan de maatregelen die de Britten zullen nemen om BSE volledig uit te roeien.

De Standaard,

Eerder al waren de pokken wereldwijd uitgeroeid.

http://www.khbo.be/~lodew/OntwikkelingshulpProductiviteit.htm,

De belangrijkste reden om vast te houden aan het non-vaccinatiebeleid zijn de lagere kosten - "dat is gunstig voor de belastingbetaler" - en de exportbelangen van miljarden guldens per jaar. Bovendien spreekt de gedachte om ziektes uit te roeien mij aan.

Reformatorisch Dagblad,

Woordfamilie


Als deel van een afleiding


uitroeien 4.0

( Gezegd van personen)
een gebruik, een opvatting, een toestand geheel doen verdwijnen door er hard en intens tegen op te treden

Algemene voorbeelden


De fagot is een muziekinstrument met een aristocratische inborst en een harmonieuze, donkerbruine klank. [...]. Zo geaffecteerd soms, dat het de lachlust opwekt. En dat is tegelijkertijd de ingegroeide ergernis van de fagottist(e). Want het plechtstatige karakter van het instrument wordt door componisten hatelijk vaak misbruikt om er iemand anders belachelijk mee te maken. De bespelers van de fagot lijden in stilte onder dat niet uit te roeien muzikale stereotiep.

http://www.xs4all.nl/~lelarge/ov/fagottist.htm

President Bush heeft bij een herdenkingsbijeenkomst bij het Pentagon in Washington plechtig beloofd het terrorisme uit te roeien 'met elk wapen uit het Amerikaanse arsenaal'.

Algemeen Dagblad,

De regering heeft al jaren geprobeerd om de armoede uit te roeien met behulp van de bureaucratie.

NRC,

Maar uiteindelijk blijkt dat de weerbarstige creativiteit van de gewone mensen het altijd haalt van de planologen. Iedereen maakt op zijn eigen wijze gebruik van de stad; iedereen wandelt op een andere manier door dezelfde stad; in zekere zin creëert iedereen zijn eigen wereld. Of neem het voorbeeld van de arbeidsomstandigheden: door de eeuwen heen zie je dat controle en organisatie altijd strenger worden, wat uiteindelijk zelfs uitmondt in Fordisme en Taylorisme. Maar toch slaagt men er nooit volledig in de historisch gegroeide arbeiderscultuur uit te roeien.

De Standaard,

Vaste verbindingen


iets met wortel en tak uitroeien

  1. maken dat iets grondig en onherroepelijk verdwijnt

    Intussen is het duidelijk dat deze poging om het Tamil-probleem met wortel en tak uit te roeien, niet vrij van risico's is.

    De Standaard,

    We willen dat Remkes snel goede en harde maatregelen neemt om dit met wortel en tak uit te roeien. Eerdmans hekelt het dat miljarden zijn gepompt in de 'softe' integratieprojecten, terwijl dat volgens hem geen effect heeft gehad.

    ANP,

Woordfamilie


Als deel van een afleiding