verouderingsziekte

Waarom functioneren cellen en weefsels afwijkend op latere leeftijd? En hoe ontstaan verouderingsziekten zoals kanker en Alzheimer? Deze vragen staan centraal binnen ERIBA (European Research Institute for the Biology of Ageing) in Groningen.

Hoewel het merendeel (zo niet alle) van de ziekten zich ook voordoen bij jonge(re) mensen neemt het aantal mensen die met deze ziekten te maken heeft significant toe naarmate men ouder is, vandaar de naam ouderdomsziekten of verouderingsziekten. Denk aan kanker, dementie, suikerziekte, hart- en vaatziekten, osteoporose, staar, hoge bloeddruk et cetera. Door middel van goede en gezonde voeding is het mogelijk om de kans te verminderen om deze verouderingsziekten te krijgen.

De laatste jaren stapelt het bewijs zich op dat het mogelijk is de veroudering van weefsels en hele proefdieren te vertragen en soms zelfs wat terug te draaien. Bijvoorbeeld door oude, 'senescente' cellen met medicijnen gericht te doden, of door weefsels kunstmatig uit te hongeren, een truc waardoor cellen weer fit worden. Zo hoopt men ouderdomsziektes tegen te houden, zegt moleculair bioloog Wilbert Vermeij van het Erasmus MC in Rotterdam. 'Als je iets kunt doen tegen veroudering in het algemeen, rem je ook verouderingsziektes.'

"Zoals antibiotica en vaccins een halve eeuw geleden de wereld verlosten van allerlei infectieziekten, zo zullen deze cellen de huidige chronische verouderingsziekten uitroeien, zoals kanker, alzheimer en hartaandoeningen. Wij zijn nu al in staat om dierlijke gekloneerde stamcellen uit te laten groeien tot grote stukken bot, kloppende hartcellen en schalen vol zenuwcellen, waarmee je de ziekte van Parkinson zou kunnen behandelen."

We zijn momenteel nog sterfelijk. En vaak ziek. We worden voortdurend geplaagd door aandoeningen zoals verkoudheden of de griep, en door verouderingsziektes zoals hartziekten, kanker en alzheimer. Ondanks onze kennis kunnen de meeste ziektes niet genezen worden.

Als je een oudere cel als uitgangsmateriaal neemt en die gaat klonen, zoals bij de zogeheten kerntransplantatietechniek mogelijk is, is het denkbaar dat de klok van de kloon niet op nul staat bij het begin van zijn of haar leven en er dus een verhoogde kans is op verouderingsziekten.

In De voedselzandloper wordt uitgelegd hoe tal van voedingsmiddelen het risico kunnen verminderen op verouderingsziektes, zoals hart- en vaatziektes, dementie, osteoporose of diabetes. Er komt aan bod hoe bepaalde voedingsstoffen tevens uiterlijke tekenen van veroudering kunnen beïnvloeden, van rimpelvorming van de huid tot het verminderen van de spiermassa bij het ouder worden.

Een telomeer komt niet voor bij prokaryoten met een ringvormig chromosoom. Oude cellen hebben chromosomen met een korter telomeer dan jonge cellen. Een uitzondering hierop werd echter in 2003 ontdekt bij het vaal stormvogeltje, waarbij de telomeren bij het ouder worden van de vogel juist in lengte toenemen. Kortere telomeerlengte is geassocieerd met een hoger risico op hart- en vaatziekten en verouderingsziekten in het algemeen, maar het is nog onduidelijk of dit een oorzakelijk verband is.

Zijn remedie tegen verouderingsziekten presenteert Olde Rikkert als een spel, waarbij je bijvoorbeeld microlevens van dertig minuten kunt winnen. Of verliezen. Rook je veel? Dan verlies je negen microlevens per dag, en als je een vrouw bent tien. Dat wil zeggen: je gaat vijf uur per etmaal sneller je dood tegemoet. Eet je genoeg groenten en fruit? Vier microlevens erbij.

Uit onderzoek blijkt dat 80% van het risico op een hartaanval en 90% van het risico op diabetes is te wijten aan een ongezonde levensstijl, waarin voeding een belangrijke rol speelt. Aangezien 86% van de gezondheidsuitgaven in het westen uitgaan naar de behandeling van verouderingsziektes zijn we ook vanuit economisch perspectief gebaat bij preventie van deze ziektes.

Ellen Nollen (Verouderingsbiologie, UMCG) doet onderzoek naar de biologische oorzaken van verouderingsziekten als Alzheimer, Parkinson en Huntington.

Er is [...] steeds meer aandacht voor het stoppen van verouderingsziektes (als kanker, diabetes en nierziekten) met preventieve geneeskunde.

Mensen worden sinds 1850 steeds ouder, onder meer door veel betere hygiëne en de ontdekking van antibiotica. Inmiddels is kindersterfte zo sterk gedaald, dat de winst volgens De Haan nu vooral is te halen bij het tegengaan van verouderingsziektes. Waarbij cellen een grote rol spelen.

"Veroudering is de drijvende oorzaak achter tientallen verouderingsziektes die het westen plagen, zoals hart- en vaatziekten, alzheimer en osteoporose. Toch gaat er amper geld naar onderzoek naar veroudering."

Een telomeer komt niet voor bij prokaryoten met een ringvormig chromosoom. Oude cellen hebben chromosomen met een korter telomeer dan jonge cellen. Een uitzondering hierop werd echter in 2003 ontdekt bij het vaal stormvogeltje, waarbij de telomeren bij het ouder worden van de vogel juist in lengte toenemen. Kortere telomeerlengte is geassocieerd met een hoger risico op hart- en vaatziekten en verouderingsziekten in het algemeen, maar het is nog onduidelijk of dit een oorzakelijk verband is.

Hoewel het merendeel (zo niet alle) van de ziekten zich ook voordoen bij jonge(re) mensen neemt het aantal mensen die met deze ziekten te maken heeft significant toe naarmate men ouder is, vandaar de naam ouderdomsziekten of verouderingsziekten. Denk aan kanker, dementie, suikerziekte, hart- en vaatziekten, osteoporose, staar, hoge bloeddruk et cetera. Door middel van goede en gezonde voeding is het mogelijk om de kans te verminderen om deze verouderingsziekten te krijgen.

Verouderingsziekten verlopen vaak zeer snel. Het kan afschuwelijke symptomen verwekken.

De onderzoekers hebben het DNA deoxyribonucleic acid van muizen zo veranderd dat ze dezelfde verouderingsziekten krijgen als bij mensen voorkomen. De ziektes ontstaan door een gebrek in het DNA-reparatiesysteem. Bij mensen veroorzaakt dit defect aandoeningen als progeria, Cockayne syndroom en trichothiodystrofie, waarbij patiënten, vooral kinderen, zeer snel verouderen en overlijden als ze gemiddeld 12 jaar zijn. Ook groeien deze kinderen nauwelijks waardoor ouders de neiging hebben om ze juist extra eten te geven.

Progeria is een zeldzame, autosomale dominante verouderingsziekte die wordt veroorzaakt door een mutatie in het LMNA-gen. De klassieke vorm van progeria staat bekend als het syndroom van Hutchinson-Gilford [...]. De naam progeria komt uit het Grieks en betekent: "sneller oud worden".

Rimpels, holle ogen, veel haar over zijn kleine lichaam dat ook nog eens verschrompeld is. Nee, de baby van Biswajit en Parul Patro uit Bangladesh is geen gewone baby. Hij is geboren met progeria, een zeldzame verouderingsziekte.

Muizen met een ernstige verouderingsziekte worden drie keer ouder als ze dertig procent minder eten. Ook zijn ze veel vitaler dan muizen die normale hoeveelheden eten. Dat blijkt uit onderzoek waarover Erasmus MC Erasmus University Medical Center en het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu vandaag samen publiceren in het vooraanstaande wetenschappelijke tijdschrift Nature.

Een stamcel heeft de eeuwige jeugd. Zelfs wanneer hij afkomstig is van iemand met een verouderingsziekte.

Muizen met een ernstige verouderingsziekte worden drie keer ouder als ze dertig procent minder eten. Ook zijn ze veel vitaler dan muizen die normale hoeveelheden eten. Dat blijkt uit onderzoek waarover Erasmus MC Erasmus University Medical Center en het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu vandaag samen publiceren in het vooraanstaande wetenschappelijke tijdschrift Nature.

Een experimenteel medicijn, Lonafarnib, zorgt dat kinderen met de ziekte progeria langer leven. Kinderen met progeria worden heel snel oud en vieren gemiddeld maximaal hun twaalfde verjaardag. Het medicijn zou hen twee jaar extra geven, dat is nu bewezen. De bekende Vlaamse progeriapatiënt Michiel Vanderweert, één van de patiënten die het middel hebben getest, is intussen zelfs al negentien. In 2007 startte Michiel in Amerika met het testen van een medicijn tegen de verouderingsziekte.

Het syndroom van Cockayne is onderdeel van een groep verouderingsziekten, waarbij de patiëntjes versneld verouderen, klein blijven en vaak gevoelig zijn voor licht. Een ander voorbeeld uit die groep is trichothiodystrofie.

In heel Europa zijn er 33 kinderen met de verouderinsgziekte progeria en Bjorn Nabuurs uit Boekel is de enige in Nederland. 'Bjorn, gewoon YOLO', is de naam van de documentaire die over de twaalfjarige jongen is gemaakt. De film is zondagmiddag om 13.10 uur te zien op NPO3 en de trailer van de film staat al online.

Het laatste onderdeel, 'Slot' genaamd, bestaat uit een cursieve alinea over een krantenbericht betreffende het meisje Penny Gleeson White dat overleed aan de gevolgen van de zeldzame verouderingsziekte Syndroom van Cokayne. De vijfjarige 'zag er uit als een vrouw van negentig' en overleed 'aan een gewone kinderziekte, waterpokken, omdat haar oude lichaam er niet meer tegen kon.'

Stamcellen gaan in het laboratorium nieuwe inzichten opleveren om zowel ziekelijke als normale veroudering te bestuderen. Dat zeggen Amerikaanse wetenschappers die stamcellen wisten te kweken van mensen met de verouderingsziekte progeria.

Hoewel de twee verouderingsziektes progeria en het syndroom van Werner veel gelijkenissen vertonen, is er ook een belangrijk verschil. Zo ontwikkelt het syndroom van Werner zich pas op latere leeftijd, namelijk in of zelfs na de puberteit. Progeria is een aangeboren ziekte die zich in het eerste of uiterlijk het tweede levensjaar openbaart.