wortel


wortel 1.0

afbeelding

Bron: International Institute of Tropical Agriculture
( CC BY-NC 2.0 )

zich gewoonlijk onder de grond bevindend onderste gedeelte van een plant, boom of struik, waarmee deze water en voedingsstoffen uit de bodem opneemt en waarmee deze is bevestigd in die voedingsbodem

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een wortel…

is een plantendeel; is een deel; is een zaak

  • [Vorm] is min of meer langwerpig en aan de bovenzijde breder dan aan de onderzijde; kan ook knolvormig zijn of een andere vorm hebben
  • [Deel] heeft wortelharen die voor de eigenlijke opname van water en minerale voedingsstoffen zorgen
  • [Geheel] is een deel van een gewas, bijvoorbeeld een plant, boom of struik; maakt deel uit van het wortelgestel
  • [Functie] dient voor het opnemen van water en voedsel uit de bodem
  • [Plaats] groeit meestal onder de grond, soms boven de grond op stammen of takken, of in het water
  • [Richting] groeit meestal naar beneden, in de richting van de zwaartekracht
  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is een hoofdwortel, een bijwortel of zijwortel; is soms eetbaar

Algemene voorbeelden


In de natuur groeit een bonte verzameling bomen en planten met bladeren, vruchten en wortels die na consumptie onze waarneming kunnen veranderen.

http://www.fss.uu.nl/cvo/exerp.htm

Zorg daarna voor voldoende begietingen zodat de meststof binnen het bereik van de wortels komt en de planten voldoende vocht ter beschikking krijgen.

De Standaard,

Paardenstaarten bezitten ondergronds een netwerk van "wortels", die zich steeds weer vertakken en waarop zich nieuwe rizomen vormen, die nieuwe stengels produceren.

De Standaard,

Het liefst eten kangoeroes gras en boombladeren, maar ze lusten ook wel wortels, schors, botten, vruchten en topjes van heidestruiken.

De Standaard,

De wortels van een orchidee zijn echte luchtwortels. In de natuur groeien ze dan ook niet in de grond, maar op boomstammen en takken.

Meppeler Courant,

Koriander (ketoembar) vormt met djahé (gemberwortel) djinten (komijn), koenjit en laos de vijf basiskruiden voor vele gerechten uit de oosterse keuken. De zaden, de bladeren en de wortels worden allemaal gebruikt en alles heeft zijn eigen smaak.

http://www.hollandsepot.dordt.nl/producten/producten.htm

Combinatiemogelijkheden


als subject bij een werkwoord


  • afsterven
  • groeien

De aardbei groeit het liefst op een wat zure grond, maar ook op neutrale grond lukt het prima. Op natte grond is het moeilijker. In deze grond zit weinig zuurstof, waardoor de wortels afsterven.

http://www.milieuvriendelijktuinieren.nl/nieuwsbr/2003_2.htm,

Door te weinig zuurstof zullen de wortels slecht groeien en voedsel opnemen.

http://www.wijnbouw.nl/

als object bij een werkwoord


  • de wortels blootleggen
  • de wortels uitgraven
  • wortel schieten
  • wortels krijgen

De prachtige zilverden van de buurman heeft zijn wortels stiekem uitgestrekt tot in uw erf, hetgeen enige opwaartse druk heeft teweeggebracht. U overweegt de tegels tijdelijk te verwijderen, de wortels met de spade bloot te leggen en vervolgens de bijl ter hand te nemen. U realiseert zich echter plots dat daarmede wellicht ook de bijl aan de wortel van goed nabuurschap wordt gelegd.

http://www.professorvanmourik.nl/column.php?column=24

Hoe kan ik het boompje uit mijn beschrijving het beste verwijderen uit mijn tuin? [...]. Met een zaag of kettingzaag, de boom (in stukken) inkorten tot op de grond en in handzame delen afvoeren. Rondom zo goed en diep mogelijk de wortels uitgraven (border eerst afdekken) en met de kettingzaag zo diep mogelijk afzagen.

http://www.goeievraag.nl/vraag/huis-tuin/doe-het-zelf/boompje-beschrijving-verwijderen-tuin.290692

Planten die wortel moeten schieten, hetzij na het uitzaaien, hetzij na het planten, vinden in de fijn verkruimelde bodem, die weinig weerstand biedt, ideale omstandigheden.

http://www.wolf-garten.nl/public_nl/gartenjahr/garten01.hbs

Bomen in de storm krijgen sterke wortels.

http://www.bovendonk-opleidingen.nl/dl/Lezing%20Jan%20Snijders.pdf,

met adjectief ervoor


  • een eetbare wortel
  • diepe wortels
  • dikke wortels
  • dunne wortels
  • fijne wortels
  • knoestige wortels
  • knolvormige wortels
  • stevige wortels

Knolselder is de verdikte eetbare wortel van de selderplant met een lichtpaarse tot witte of gele kleur.

http://www.reo.be/ndl/index.htm

De wortelstelsels van bomen en struiken zijn zeer omvangrijk en reiken dieper dan die van grassen en kruiden. Daarnaast zijn de wortelstelsels zeer gevarieerd en bestaan uit zowel dikke als dunne wortels.

http://www.waterland.net/taw/welcome.htm

Jan Anams sloeg een pot stuk. Er stak een dot fijne wortels uit - de plant had alle aarde opgebruikt.

Weerloos, Jan Siebelink,

De bodemstructuur wordt verbeterd door gewassen met diepe wortels af te wisselen met gewassen met wortels die niet diep in de grond dringen.

http://www.ecoline.org/verde/publicaties/stopdeplaag/index.shtml

Een kleine afgeplatte heuvel in de donkergroene schaduw van een paar eeuwenoude door melkachtige korstmossen overwoekerde woudreuzen die er met een vlechtwerk van knoestige wortels in gegrondvest staan.

De kus, Jan Wolkers,

In het wild vormt engelwortel maar weinig knolvormige wortels, terwijl hij bij kweken onder de wortelstok talrijke 1 cm dikke wortels ontwikkelt.

http://www.argo.be/scholen/geonatuur/kruiden/kruiden-engelwortel.html,

De krentestruik die snel groeit, stevige wortels heeft en bestand is tegen de koude, moest daar op de berghellingen de smeltende sneeuw in het voorjaar vasthouden en zodoende het lawinegevaar keren.

Meppeler Courant,

met adjectivisch voltooid deelwoord


  • gedroogde wortels

Zelfs gedroogde wortels van gras en struiken gaan op het vuur.

NRC,

met voorzetselgroep


  • de wortel van
  • de wortels van
  • wortels in de aarde
  • wortels in de grond
  • wortels in de lucht
  • wortels in het water

De wortels van planten gaan op zoek naar hun voedselbron, water.

Meppeler Courant,

De wortels van de bomen daar drukken de bestrating weg.

Meppeler Courant,

Hij blaast uit op een wortel van een oude eik.

Kras, Peter Terrin,

Tegelijk voel ik me een boom met diepe wortels in de aarde en hoge takken die grijpen naar licht en lucht.

Alle verhalen, Kristien Hemmerechts,

Dit mogelijke probleem kan volgens hem verholpen worden door de ontwikkeling van de "aeroponie", een techniek waarbij de wortels van de plant in de lucht hangen onder een beschermend doek.

De Standaard,

Hydro-techniek is dan ook geen onnatuurlijk gebeuren. De grond wordt meestal vervangen door grind, een natuurlijk product. Het idee dat hydroplanten volledig met hun wortels in het water staan - een van de meest voorkomende doodsoorzaken bij hydrocultuur - is dan ook fout. Alleen een gedeelte ervan komt met het water in aanraking, om het nodige voedsel en vocht tot zich te kunnen nemen.

De Standaard,

in voorzetselgroep


  • met wortel
  • zonder wortel
  • met wortel en al plukken
  • met wortel en al uitroeien
  • met wortel en al verwijderen
  • met wortel en tak uitroeien
  • met wortel en tak verwijderen

Zoals ieder jaar ben ik weer ongeveer de laatste die nog een kerstboom moet kopen. De keuze is bijna geslonken tot zero, vooral omdat ik persé een boom met wortel wil.

Die kleine dingen, Helene Hemelaers,

Na enkele weken huisarrest beginnen onze kerstsparren naalden te verliezen. Hoe warmer en droger de omgeving, hoe erger. Bomen zonder wortel en zonder de mogelijkheid tot vochtopname verliezen het snelst hun stekelig blad.

De Standaard,

Henri gaf de foto een plaats voor een raam aan het water. Lin zette er een glas met bloemen naast, bloemen die ze met wortel en al in het riet had geplukt, en vlak ernaast legde ze haar boeken.

Hokwerda's kind, Oek de Jong,

Naast de iepenspint verspreidt zich ook het bacterievuur in Meppel. Deze ziekte constateert men in meidoorns en perebomen, die vooral in de bloeitijd vatbaar zijn. Indien deze gewassen besmet zijn, hoeven ze echter niet met wortel en al uitgeroeid te worden. Als ze onderaan de stam worden gekapt, schieten zij het volgend jaar nieuwe loten.

Meppeler Courant,

Met een ploeg kunnen aanzienlijk grotere oppervlaktes bewerkt worden, maar dan moeten wel eerst alle bomen en struiken met wortel en al verwijderd zijn.

http://www.nciucn.nl/nederlands/publicaties/tijdschrift/droge_gebieden/veehouderij.htm

Heeft u ook zo'n last van muur, vroegeling en zevenblad in de tuin? Tijdens dit weekend laten we u de (kiem)planten van deze notoire onkruiden zien, zodat u ze in eigen tuin tijdig kunt herkennen en met wortel en tak kunt uitroeien!

http://www.bio.uu.nl/botgard/

met bezittelijk voornaamwoord


  • zijn wortels

"Dus," zei de olifant, "kan ik dwars door de eik heen lopen." Hij nam een aanloop en liep in volle vaart tegen de eik op. De eik trilde tot in zijn wortels. Versuft lag de olifant aan zijn voet.

NRC,

met ander, nevengeschikt substantief


  • wortels en knollen

Aardvlooien vreten gaatjes in de onderste bladeren van vooral jonge planten. Ze vreten ook gangetjes in wortels en knollen.

http://www.detuingids.be/pages/list.asp?cat=2,

Vaste verbindingen


Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


wortel 2.0

afbeelding

Bron: Kander
( Publiek domein )

eetbare, oranje wortel; peen; ook: plant waarvan de peen de wortel is (Daucus carota L.)
In het meervoud ook in toepassing op in stukjes gesneden en bereide wortelen.

Betekenisbetrekking


specialisering
Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een wortel…

is een plantendeel; is een groente; is voedsel

      Hoofdsemagram: peen


      Algemene voorbeelden


      De derde avond belde hij Eveline op, met de vraag of ze de komende middag verse groenten kon brengen, aubergines en wortelen, meer bepaald.

      Blanco, Peter Terrin,

      Ook voor Zwarte Piet zit er nooit een pak in de zak, hij mag ze er alleen uithalen. Alleen het paard krijgt soms een wortel of een bakje water.

      NRC,

      Schorseneren willen wel eens vroegtijdig in bloei schieten. In tegenstelling met wortelen hoeft dit bij de schorseneren geen ramp te zijn.

      De Standaard,

      Laat iedere 20 cm een peentje staan, zo hebben ze ruimte, licht en voedsel genoeg. Je ziet aan het loof als de wortels groot genoeg zijn om te rooien.

      http://www.ping.be/~pin29174/newpage1.htm

      De associaties groenten-fruit en ziekte zijn het sterkst voor longkanker, darmkanker en maagkanker. Er blijkt weinig of geen verband te bestaan tussen groenten- en fruitconsumptie en borst- en prostaatkanker, die eerder met de hormoonhuishouding in verband worden gebracht. In afnemende volgorde worden de sterkste associaties gevonden voor rauwe en verse groenten, sla, wortelen, bladgroenten, koolsoorten en uien.

      http://www.vig.be/doc/voeding/VO_evw_kanker.html

      Combinatiemogelijkheden


      als object bij een werkwoord


      • een wortel eten
      • wortelen eten
      • wortels eten
      • wortels raspen
      • wortels schrapen
      • wortels schrappen

      Je probeert je aan de afgesproken maaltijden te houden, maar tussendoor sterf je van de honger of heb je ongelooflijk zin naar iets lekkers. Als je dan niet steeds een wortel wil eten, kies dan iets uit onze tussendoor-tabel.

      http://perswww.kuleuven.ac.be/~pb110320/vermageren/dieet.htm#welk dieet moet ik nu volgen,

      M'n ma zei altijd: "Heb je al ooit een konijn met een bril gezien?" Waarmee ze bedoelde: "Heb je al ooit iets of iemand gezien met slechtere ogen, die wortelen gegeten heeft?"

      http://www.ping.be/~pin29174/newpage1.htm

      Ze ging niet naar het graf van een heilige om couscous en rauwe wortels te eten.

      De langverwachte, Abdelkader Benali,

      Meestal komt één van de excursies eerder terug om [...] te helpen met aardappels schillen, wortels te raspen, en op andere manieren te helpen met het eten.

      http://www.jnm.nl/

      Daar schraap ik opnieuw de wortels en hak de uien tot pulp.

      Alle verhalen, Manon Uphoff,

      'Je was laat thuis,' zei zijn moeder, die krachtiger dan ooit de wortels stond te schrappen die ze die avond zouden eten: hardroze, poepgaar en met een heerlijk glazig sausje.

      Een weekend in Oostende, Willem Brakman,

      met adjectief ervoor


      • een dikke wortel
      • een lekkere wortel
      • een oranje wortel
      • een rauwe wortel
      • rauwe wortels

      Maak alles gereed voor de cavia: eventueel oude kranten in de kooi, zaagsel op de oude kranten, nachthokje in de kooi zetten [...], een bakje met hardvoer en vitamine C korrels vullen en in de kooi zetten, een lekkere dikke wortel in de kooi leggen, wat groente in de kooi leggen die niet snel slap wordt, bijvoorbeeld een bloemkoolstronk.

      http://www.degrotecavia.nl/checklist.html

      Ten slotte de winterpeen, die zo mag blijven heten omdat de consumptie van de grote oranje wortel nog altijd een winterse aangelegenheid is.

      NRC,

      Heeft ze vanavond vis bij de peen? Of knabbelt ze dankzij mij op een rauwe wortel.

      http://www.examedia.nl/columnx/modules/news/print.php?storyid=643,

      Ze ging niet naar het graf van een heilige om couscous en rauwe wortels te eten.

      De langverwachte, Abdelkader Benali,

      met adjectivisch voltooid deelwoord


      • gekookte wortelen
      • geraspte wortelen

      Zijn dieet van gekookte wortelen komt hem de strot uit, maar het ijs dat een tafelbuurvrouw hem aanbiedt smelt onder zijn smachtende ogen: genot staat voor hem gelijk aan zonde.

      NRC,

      Hoe vaak heb ik niet met een gezichtsmasker van geraspte wortelen en appels gelegen, mijn hoofdhuid en haar met allerlei soorten zure melkprodukten ingesmeerd en met eigengemaakte eishampoo gewassen, of met een aftreksel van kamille of brandnetels gespoeld.

      NRC,

      met substantief ervoor


      • 300 gram wortels

      Voor 6 tot 8 personen: 1 kilo hertenstoofvlees [...], 100 gram bleekselderij, dun gesneden, gekruide bloem, 2,5 deciliter bouillon, bouquet garni [...], 300 gram wortels, geschild en in grote stukken gesneden, circa 1 deciliter crème fraîche, 4 eetlepels aalbessengelei. Snijd het vlees in blokken van circa 5 centimeter en doe ze in een schaal.

      NRC,

      met ander, nevengeschikt substantief


      • aardappelen, wortelen en uien
      • prei, wortelen en selderij
      • wortelen, bieten, rapen, radijs en uien
      • wortel en prei

      Ik kieperde bijvoorbeeld de hele hutsepot door de gelagzaal, zodat de aardappelen, wortelen en uien op de muren, tafeltjes en ook op de kliënten kleefden.

      De stoelendans, Paul Koeck,

      De geur van een namiddag in de tuin. Prei, wortelen en selderij.

      Tango/tangage of de onbeweeglijke reis, Jean-Marie Piemme,

      Zo onderscheiden we: blad- en stengelplanten, zoals andijvie, sla, spinazie; knol- en wortelgewassen, zoals wortelen, bieten, rapen, radijs en uien; vlinderbloemigen of peulvruchten, zoals erwten en alle boonsoorten; vrucht- en zaadgewassen, zoals bijvoorbeeld aardbeien en tenslotte de groep van de koolsoorten.

      De Standaard,

      In pan olie verhitten en wortel en prei circa 3 minuten bakken.

      http://members1.chello.nl/~g.dubois/linzen-01.html,

      Vaste verbindingen


      Woordfamilie


      Als deel van een afleiding


      Als deel van een afleiding


      Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


      Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


      wortel 2.1

      het vlees van een wortel of van wortels; wortel als stofnaam of verzamelnaam

      Betekenisbetrekking


      metonymie
      Betrokken betekenissen 2.0 : 2.1

      Semagram (extra betekenisinformatie)


      Wortel…

      is groente; is voedsel

          Combinatiemogelijkheden


          met adjectivisch voltooid deelwoord


          • gekookte wortel
          • geraspte wortel

          Toch zijn de vitamines uit gekookte wortel beter opneembaar dan uit rauwe wortel.

          Dringende vragen, Anne van de Goor,

          Belegsuggestie: boter, oude kaas, geraspte wortel en tuinkers.

          http://www.brood.net/gesc_00.cfm

          met substantief ervoor


          • 150 gram wortel
          • schijfjes wortel
          • stukjes wortel

          Marinade: ¼ liter rode wijn, 1 deciliter cognac, 1 grote tak verse tijm, 1 laurierblad, 150 gram wortel, in plakken gesneden, 200 gram ui, in plakken gesneden [...], 200 gram rijpe tomaten, ontveld, ontzaad en gehakt, circa 3 deciliter bouillon. Doe alle ingrediënten voor de marinade in een grote glazen kom.

          NRC,

          Deze saucissons zijn het best te omschrijven als hondendrollen, liggend in een gele of bruine derrie die voor saus moet doorgaan. Eromheen vinden we twee plakjes tomaat, een paar schijfjes wortel en een beetje couscous.

          Zadelpijn en ander damesleed, Liza van Sambeek,

          Pas nadat ze flink geoefend hadden met het doorslikken van stukjes wortel van ongeveer 7 gram, hadden ze het erop gewaagd: tientallen bolletjes met cocaïne doorslikken om de drug ongezien Nederland binnen te smokkelen.

          De Limburger,

          wortel 3.0

          onderste deel van een tand, haar enz., waarmee deze vastzit

          Betekenisbetrekking


          metafoor
          Betrokken betekenissen 1.0 : 3.0

          Semagram (extra betekenisinformatie)


          Een wortel…

          is een deel

          • [Plaats] is het onderste deel; is het deel waarmee iets vastzit
          • [Object betroffen] is het onderste deel van een tand, kies, haar, enz.; is het deel waarmee een hand of voet e.d. vastzit aan een ander lichaamsdeel

            Algemene voorbeelden


            Het tandbederf manifesteert zich bij ouderen vooral op de wortels, bij jongeren wordt het glazuur aangetast.

            NRC,

            Als een groot deel van de kroon en ook een deel van de wortel is afgebroken kan de tand niet altijd worden hersteld.

            http://www.kaakchirurg.nl/pub/,

            Combinatiemogelijkheden


            met voorzetselgroep


            • de wortel van een kies
            • de wortel van een tand
            • de wortels van de haren
            • de wortel van de hand
            • de wortel van de nagel
            • de wortel van de tong
            • de wortel van de voet

            'De wortel van uw kies is ontstoken,' zei ik, 'u moet maandag even naar een echte tandarts, maar ik zal u eerste hulp bieden.'

            Gstaad 95-98, Marek van der Jagt,

            Ook bepaalde tandheelkundige afwijkingen, zoals wortelresorptie (het 'oplossen' van de wortels van tanden en kiezen), kunnen dankzij röntgenfoto's aan het licht komen.

            http://www.beugel.nl/index.html

            Ze had krulspelden in haar haren gedraaid, die zo strak gespannen stonden dat haar hoofdhuid aan de wortels van de haren telkens een millimeter omhooggetrokken werd.

            Walvis, Tom Naegels,

            Leg het dier op zijn zijde, op een harde ondergrond. Strek de voorpoten zo ver mogelijk naar voor. Plaats de wortel van de hand vlak achter het schouderblad, ongeveer 5 cm boven het borstbeen. Druk met krachtige stoten op de borstwand. 15 stoten in 30 seconden. Controleer na 2 minuten of het hart zelfstandig werkt.

            http://www.dogsfriendly.be/mijnforum/index.php?topic=733.0

            Dwangnagel. Het woord zegt het eigenlijk al: het is een extra nagelstukje dat aan de zijkant van de nagel meegroeit [...]. Behandeling: probeer nooit zelf het stukje er uit te trekken. Hiermee beschadig je de wortel van de nagel en wordt het probleem alleen maar erger.

            http://www.voetverzorging.nl/

            Door de spanning van het moment spoorde Flix' tong in de oude groef. 'Mevrouw... Tera heeft op school d'r achterwerk laten zien.' Of had de verspreking dieper oorzaak? Werd hij bij de wortel van de tong gestuurd? Of nog meer naar beneden, waar het leer sneed? 'Voorwerk...!'

            De tandeloze tijd. Dl. 1: Vallende ouders, A.F.Th. van der Heijden,

            Metatarsus: gedeelte van de voet, dat zich tussen de tenen en wortel van de voet bevindt, middenvoet.

            http://www.dokterdokter.nl/index.php/overzicht/encyclopedie/voet/5

            in voorzetselgroep


            • met wortel en al uit iets trekken

            Plukken: Het verwijderen van "dood" haar door het met wortel en al uit de huid te trekken. Dit kan alleen als de vacht "rijp" is, dwz. het dode haar laat vrij makkelijk los en is pijnloos te verwijderen met vingers of plukmes.

            http://www.dumuchi.nl/studio.htm

            Tot Dana's grote spijt genazen haar wratten. Op een dag pulkte ze eraan en trok ze er één met wortel en al uit haar voet.

            Walvis, Tom Naegels,

            Vaste verbindingen


            Woordfamilie


            Als deel van een afleiding


            Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


            Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


            wortel 4.0

            datgene waaruit iets ontstaat, groeit of voortkomt; afkomst; oorsprong; roots

            Betekenisbetrekking


            metafoor
            Betrokken betekenissen 1.0 : 4.0

            Algemene voorbeelden


            Sorman: "Het electoraat is als stilstaand water. Maar bij elke verkiezingen komt de oude verdeling weer tot leven. Dat heeft te maken met de Franse intellectuele en politieke cultuur die moeilijk te definiëren is. Het heeft te maken met onze afkomst als immigranten, onze wortels.

            NRC,

            George Weah heeft naast een Liberiaans een Frans paspoort, maar hij is en blijft Liberiaan. Frankrijk zegt hem niets. Volgend jaar speelt hij misschien voor Milan, Italië is ook goed. Tijdens zijn terugkeer in Monrovia werd hij nog eens aan zijn wortels herinnert.

            NRC,

            De steeds terugkerende fragiele (manisch-depressieve?) mentale toestand bijvoorbeeld, door Woolf en haar omgeving nogal bot en in onze ogen ten onrechte als "krankzinnigheid" omschreven, heeft meer wortels dan de - al dan niet vermeende - incestueuze handelingen van haar halfbroers.

            De Standaard,

            Met hun jongste cd Kokko doen de Karelische Finnen een gooi naar een bredere, lees Amerikaanse markt, via eigen songs die met hun rock-ritmiek aanleunen bij de mainstream, iets verder weg van hun wortels.

            De Standaard,

            We zijn één Amerika [...]. Met die zin verwees Bob Dole indirekt naar zijn wortels: zijn jeugd in het dorpje Russell, in de landbouwstaat Kansas, waar hij op 22 juli 1923 geboren werd. "Een nederig plekje, waar iedereen iedereen kent, waar families nog elke zondag ter kerke gaan, en waar de gemeenschap niet tweemaal nadenkt om een buur in nood bij te staan. Die wortels hebben mijn visie voor Amerika's toekomst gevormd", prezenteert Dole zichzelf op Internet.

            De Standaard,

            Combinatiemogelijkheden


            als object bij een werkwoord


            • zijn wortels ontdekken
            • zijn wortels verliezen
            • zijn wortels vinden
            • zijn wortels zoeken
            • wortel schieten

            Om onze eigen wortels te ontdekken is het van belang om kennis te nemen van de levende traditie van de Vedische astrologie.

            http://www.dirah.demon.nl/indast.htm

            Het is niet goed je wortels te verliezen, maar tradities moeten in de eerste plaats openstaan.

            De Standaard,

            Het Hindoeïsme zoals we het nu kennen heeft zich voornamelijk gedurende de eerste duizend jaar van onze jaartelling ontwikkeld. Ze vindt haar wortels echter in de 2500 jaar oudere Indiase beschaving.

            http://www.ping.be/~sintlod/explorian/godsdienst/wereldgodsdienst4.htm,

            Omdat de meesten van ons toch hun wortels in eigen grond moeten zoeken, beperken we ons tot genealogie in België en de Benelux.

            http://users.skynet.be/sky60754/genealbe/genealalgclickx.htm,

            Tijdens een bezoek aan Praag benadrukte de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Warren Christopher, dat de Navo vasthoudt aan de opname van Oost- en Centraaleuropese landen, ondanks Russische stappen om de plannen te doen ontsporen [...]. "Het is van cruciaal belang dat Rusland zijn plaats in het nieuwe Europa inneemt", zei hij. "Nergens is het belangrijker dat democratie wortel schiet."

            De Standaard,

            Hij besefte op het einde van zijn leven ook wel dat de ideeën waarvoor hij stond nergens echt wortel hadden geschoten.

            De Standaard,

            met adjectief ervoor


            • Afrikaanse wortels
            • christelijke wortels
            • diepe wortels
            • filosofische wortels
            • historische wortels
            • joodse wortels
            • stevige wortels

            Perkussionist-superster Carlinhos Brown demonstreert de Afrikaanse wortels van de Braziliaanse muziek op een serie exotische perkussie-instrumenten.

            De Standaard,

            Christelijke wortels vindt Hoet van belang, maar hij wil geen propagandist worden van het christendom. Hij wil, door de kunst geïnspireerd, de politiek dynamiek bezorgen.

            NRC,

            Kant schreef in de achttiende eeuw al een aantal verhandelingen over het wereldburgerschap en de oudste filosofische wortels van wereldburgerschap gaan terug tot de Stoa. Als alle mensen redelijke wezens zijn, schreef Marcus Aurelius in de tweede eeuw, dan is er ook één universele wet en zijn alle mensen medeburgers.

            http://www.nyenrode.nl/download/lectures/jeurissen.pdf,

            Het begrip 'soevereiniteit' heeft diepe historische wortels. Door de eeuwen heen zijn aan dit begrip verschillende betekenissen, tinten en tonen toegekend afhankelijk van de context en de doelstellingen van hen die het begrip gebruikten.

            http://www.law.uu.nl/sim/publ/flinterman/,

            Wij hebben het voorrecht, getuige en deelnemer te zijn van een veranderingsproces dat zijn weerga niet heeft in de geschiedenis van het Christendom: de herwaardering van de joodse wortels van de christelijke traditie.

            http://www.xs4all.nl/~folkerts/open.html

            Opgezet als een universeel communicatiemiddel, is het Esperanto een van de grootste functionerende projecten van de emancipatie van mensen; een project om het ieder mens mogelijk te maken als individu deel te nemen aan de menselijke gemeenschap, met stevige wortels in zijn lokale culturele en taalkundige identiteit, maar zonder er door beperkt te worden.

            http://www.esperanto.be/fel/nl/,

            met voorzetselgroep


            • de wortels van
            • zijn wortels in

            Echte vrede uitbouwen is een langdurig proces. Het begint bij de wortels van de samenleving.

            De Standaard,

            De ervaringen die hij in Spanje tijdens de burgeroorlog opdeed, maakten van George Orwell een overtuigd socialist én anti-communist. In die ervaringen liggen de wortels van de belangrijkste thema's van zijn latere werk. Animal Farm en 1984 drukken zijn afkeer uit van het Russisch communisme, en waarschuwen voor totalitaire tendensen die overal kunnen opduiken.

            http://users.skynet.be/streven/Archief/inhoud2000.htm,

            Tegelijkertijd behoorde Bennink tot de pioniers van een nieuw soort Europese geïmproviseerde muziek die weg evolueerde van haar wortels in de jazz.

            http://www.desingel.be/persondetailview.orb?prs_id=3000,

            in voorzetselgroep


            • naar zijn wortels
            • naar de wortels van

            Als het museum daaraan voldoet, wordt het een spiegel van de stad en een bron voor zoveel mogelijk inwoners op de zoektocht naar hun wortels en hun identiteit.

            http://museumaandestroom.antwerpen.be/html/essay.htm

            Na een leven vol Sovjet-wetenschap keert ze terug naar haar wortels in de woestijn van Turkmenistan.

            Nederlands Dagblad,

            Iemand die zijn land aan alle kanten ziet verdwijnen, gaat op zoek naar de wortels van zijn bestaan. En als je, zoals ik, bent opgegroeid in België, blijf je je Belg voelen.

            NRC,

            met bezittelijk voornaamwoord


            • zijn wortels

            Alles wat gemaakt wordt, heeft zijn wortels in wat al bestaat.

            De tweede geschiedenis, Loes Wouterson,

            Vaste verbindingen


            Woordfamilie


            Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


            Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


            wortel 5.0

            (taal en taalkunde)

            gereconstrueerde grondvorm van een woord, die nooit een zelfstandig bestaan gehad heeft, maar die gevormd wordt om in de taalvergelijking en etymologie de verwantschap van woorden in verschillende talen aan te duiden

            Betekenisbetrekking


            metafoor
            Betrokken betekenissen 1.0 : 5.0

            Semagram (extra betekenisinformatie)


            Een wortel…

            is een woordvorm

            • [Functie] toont de verwantschap tussen woorden in verschillende talen
            • [Vervaardiging] is gereconstrueerd op basis van vergelijking van verwante woorden in verschillende talen; heeft als zodanig geen zelfstandig bestaan gehad
            • [Betrokkene] wordt gereconstrueerd door historisch taalkundigen en etymologen
            • [Gebied] wordt gebruikt in de etymologie, de historische taalkunde en de vergelijkende taalwetenschap

            Algemene voorbeelden


            Een andere Germaanse wortel voor 'wilg' is pgm. *sal(V)h-, waaruit mnd. sal(e)wīde 'waterwilg'; ohd. salaha 'id.' (nhd. in Salweide); oe. sealh, salig 'wilg' (ne. sallow); on. selja 'waterwilg' (nzw. sälg). Het is verwant met de Latijnse boomnaam salix 'wilg' < Proto-Italisch *salik- en met Oudiers sail, Welsh helyg < Proto-Keltisch *salik-. Mogelijk is dit een leenwoord uit een voor-Indo-Europese taal in West-Europa.

            http://etymologiebank.nl/trefwoord/wilg

            Combinatiemogelijkheden


            met adjectief ervoor


            • een Oergermaanse wortel
            • een Oer-Indo-Europese wortel

            In feite sprak men in de 19de-eeuwse etymologie niet graag over betekenis. Men concentreerde zich op de geschiedenis van de woordvormen, door klankwetten gerelateerd aan vormen in soms ver verwijderde verwante talen. Hoe verder terug in het verleden, hoe beter. Een woord waarvoor niet minstens een oer-Germaanse vorm gereconstrueerd kon worden, liever nog een oer-Indo-europese wortel, was nauwelijks interessant.

            http://www.snvt.hum.uva.nl/Taalunieversum/nem/artikel.php?style=taal=TK360198.html=titel_TK360198.html=15#

            Woordfamilie


            Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


            wortel 6.0

            (wiskunde)

            uit een gegeven getal te berekenen grootheid, die een bepaald aantal malen met zichzelf vermenigvuldigd dit getal oplevert
            De wortel van een getal wordt vaak weergegeven door het wortelteken √ met daarbij dit gegeven getal; het aantal malen dat de wortel met zichzelf vermenigvuldigd moet worden om dit getal op te leveren is gelijk aan 2 of wordt aangegeven door de zogenaamde wortelexponent. Dikwijls in de verbinding de wortel van of uit (een getal).

            Semagram (extra betekenisinformatie)


            Een wortel…

            is een grootheid

            • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is een uit een gegeven getal te berekenen grootheid, die een bepaald aantal malen met zichzelf vermenigvuldigd dit getal oplevert
            • [Voorbeeld of specimen] is bijvoorbeeld een vierkantswortel of derdemachtswortel

              Algemene voorbeelden


              Subdomein: Reken/wiskundige vaardigheden. De kandidaat kan basisrekenvaardigheden uitvoeren: • een (grafische) rekenmachine gebruiken; • rekenen met verhoudingen, procenten, machten, wortels; • de oppervlakte berekenen van een driehoek, cirkel en bol; • het volume berekenen van een cilinder en een bol; • absolute waarde.

              http://digimap.slo.nl/vakinhoudensamenhang/00002/wiskunde_nodig_voor_natuurkunde.doc/

              De wortel uit een getal is per definitie positief. √ 100 = +10.

              http://www.vervoortboeken.nl/pdf/toeg_wisk_2009/Rvragen_hfdst2_2009.pdf,

              Vaste verbindingen


              Woordfamilie


              Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


              Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen