absoluut 1.0
Algemene voorbeelden
In de onderstaande tabel worden voor de jaren 1996 tot en met 2001 de cijfers in absolute aantallen en – daaronder – in procenten gegeven voor die bestuursorganen bij wie dit criterium in enig jaar ten minste 50 keer is toegepast.
Deze cijfers zijn absoluut en houden geen rekening met de toename van de bevolking.
Combinatiemogelijkheden
met ander, nevengeschikt adjectief
- absolute en relatieve cijfers
- absolute en relatieve frequentie
- in absolute en relatieve zin
Terecht is bijvoorbeeld VVD-Tweede Kamerlid Henk Kamp er meerdere malen op gewezen dat hij te gemakkelijk met absolute en relatieve cijfers strooit wanneer die in zijn politiek betoog te pas komen, zoals bleek bij zijn opmerkingen over allochtone ouderen in de WAO en asielzoekers.
Doelen en/of competenties: Je kunt een steekproef beoordelen; Je kent het onderscheid tussen absolute en relatieve frequentie [...]; Je kunt de centrum- en spreidingsmaten gebruiken om verdelingen te vergelijken.
Binnen het totaal aantal leerlingen is de categorie leerlingen die extra zorg nodig heeft en daarvoor formeel geïndiceerd is, in absolute en relatieve zin toegenomen.
met werkwoord
- absoluut zijn
Deze cijfers zijn absoluut en houden geen rekening met de toename van de bevolking.
Vaste verbindingen
absoluut 2.0
Algemene voorbeelden
Onderwijs is een absolute noodzaak om onze maatschappij te kunnen laten functioneren.
Hier heerst de perfecte rust: alles is stilte en stilte is hier absoluut.
Combinatiemogelijkheden
met substantief
- absolute eenzaamheid
- absolute gehoorzaamheid
- absolute onzin
- absolute prioriteit
- absolute rust
- absolute voorrang
- absolute stilte
- absolute zekerheid
- een absoluut dieptepunt
- een absoluut hoogtepunt
- een absoluut meesterwerk
- een absoluut minimum
- een absoluut record
- een absoluut verbod
- een absolute aanrader
- een absolute beginner
- een absolute must
- een absolute noodzaak
- een absolute topper
- een absolute uitblinker
- een absolute voorwaarde
- het absolute dieptepunt
- het absolute hoogtepunt
- het absolute minimum
Zoals seks en chocolade boven op de bergen van het genot zitten, zo zit mijn cliënt in absolute eenzaamheid op de top van de berg die bedrog heet.
Het cruciale onderscheid tussen fascisme en 'zuiver' populisme is dat het fascisme geweld cultiveert, ongelijkheid verheerlijkt, godsdienst verwerpt en absolute gehoorzaamheid aan de leider verlangt.
Absolute prioriteit is het bereiken van zo veel mogelijk kijkers.
Een maximum van 72 decibel betekent dat er alleen bij absolute stilte op de grond nog wat te horen is.
Saint-Omer heeft genoeg te bieden om een dagje rond te kuieren. Een absolute aanrader is de schitterende kathedraal, alweer toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw.
Haar concert was een absolute topper.
Om kort te gaan: alle teeltmaatregelen die de natuurlijke weerstand van het gewas verhogen krijgen absolute voorrang.
Sinds de vervuiling van de Rijn begin jaren zeventig een absoluut dieptepunt bereikte, is deze rivier aanmerkelijk schoner geworden.
Een verzorgd uiterlijk is voor iedere man een absolute must.
Acht uren slaap waren voor haar het absolute minimum.
Om deze rol naar behoren te kunnen vervullen is persvrijheid en volledige onafhankelijkheid t.o.v. de staat een absolute voorwaarde.
In de match tegen Rotterdam, waarin doelman Hans Baggen de absolute uitblinker bij Geleen was, gaf Geleen de wedstrijd na een 5-2 voorsprong echter nog bijna uit handen.
Men zou kunnen stellen dat totale controle of absolute zekerheid niet bestaat in relaties.
met werkwoord
- absoluut zijn
Hier heerst de perfecte rust: alles is stilte en stilte is hier absoluut.
met adjectief erachter
- absoluut betrouwbaar
- absoluut noodzakelijk
- absoluut onmogelijk
Al het rijdende materieel dat wordt ingezet moet absoluut betrouwbaar zijn en in een perfecte staat van onderhoud.
Het is absoluut noodzakelijk om het karakter van de vijand en van zijn mentaliteit te begrijpen.
Loop ik risico door het geven van bloed besmet te raken met een virus? Nee, dat is absoluut onmogelijk.
met bijwoord
- absoluut niet
Ik ben het hier absoluut niet mee eens.
Vaste verbindingen
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
absoluut 3.0
Algemene voorbeelden
Probeer zo min mogelijk toe te geven aan het vermijden van de angstaanjagende situatie. Moeilijk, absoluut, maar met de juiste begeleiding is er alle reden tot hoop.
Major voegde eraan toe dat hij niet in de politiek was omdat hij absoluut premier wil zijn.
Combinatiemogelijkheden
met werkwoord
- absoluut moeten
- absoluut willen
Op welke details moet ik absoluut letten om te vermijden dat een interventie de mist ingaat?
"Ik heb het gevoel terug dat ik had toen ik Wimbledon won en met het Amerikaanse team de Davis Cup. Dat speciale gevoel absoluut iets te willen. Zoiets kan ik niet forceren. Dat moet recht uit mijn hart komen."
absoluut 4.0
Algemene voorbeelden
De tsaar stond, tot de Russische revolutie in 1917 uitbrak, aan het hoofd van Rusland. Hij had de absolute macht.
Oud-consuls kregen door de Senaat een provincie toegewezen om te besturen. Hun macht was absoluut binnen de provincie. Ze regelden het algemeen bestuur, de financiële aangelegenheden en hadden een uitgebreide militaire macht.
Combinatiemogelijkheden
met substantief
- absoluut gezag
- de absolute macht
- de absolute soevereiniteit
- op absolute wijze
Maar in de zestiende eeuw krijgt het begrip van de soevereiniteit een veel meer specifieke en sterke betekenis. Het staat dan niet zomaar voor hoogste gezag, maar ook voor onbeperkt, absoluut gezag, ofwel gezag dat geen andere grenzen heeft dan het zichzelf stelt.
Dictators zijn alleenheersers die de absolute macht hebben.
De absolute soevereiniteit van de vorst betekende nooit de feitelijke almacht of absolute macht van de vorst. Ook de absolute vorsten moesten terdege rekening houden met allerlei feitelijke factoren, en talloze compromissen sluiten.
Maar de vraag kon niet uitblijven: met welk recht regeert de vorst op absolute wijze over zijn onderdanen?
met werkwoord
- absoluut zijn
Bij hem vindt men alle superlatieven die het vorstelijk absolutisme zo dierbaar waren: de wetgevende soevereiniteit van de vorst is absoluut, onbeperkt, eeuwig, onvoorwaardelijk, één en ondeelbaar, boven alle kritiek en boven alle wetten verheven.
Daar lag dus de taak van de vorst en de staat, daar was zijn macht absoluut.
Vaste verbindingen
Woordfamilie
Overige woordfamilieleden
absoluut 4.1
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 4.0 : 4.1 |
---|
Algemene voorbeelden
Ook de absolute vorsten moesten terdege rekening houden met allerlei feitelijke factoren, en talloze compromissen sluiten. Met moderne maatstaven gemeten was de macht van de absolute vorsten zelfs vrij beperkt. Maar de idee was wel dat, met het oog op de vrijwaring van de vrede, hun macht niet groot genoeg kon zijn. Om die reden hadden zij recht op onbeperkte en onvoorwaardelijke gehoorzaamheid.
Ook in Engeland wilden de vorsten graag absoluut regeren, maar het parlement maakte dit onmogelijk.
Combinatiemogelijkheden
met substantief
- een absolute vorst
- een absoluut vorst
Ook de absolute vorsten moesten terdege rekening houden met allerlei feitelijke factoren, en talloze compromissen sluiten. Met moderne maatstaven gemeten was de macht van de absolute vorsten zelfs vrij beperkt. Maar de idee was wel dat, met het oog op de vrijwaring van de vrede, hun macht niet groot genoeg kon zijn. Om die reden hadden zij recht op onbeperkte en onvoorwaardelijke gehoorzaamheid.
Hoogstens kan men zeggen dat het Nederlandse publiek als geheel enigszins beïnvloed is door een aantal fatsoenlijke gedragsregels die de 'elite' heeft leren cultiveren, een elite van 'regenten' als men wil, maar toch van mensen die zich door een absoluut vorst de wet niet hoefden laten voorschrijven.
met werkwoord
- absoluut regeren
Ook in Engeland wilden de vorsten graag absoluut regeren, maar het parlement maakte dit onmogelijk.
absoluut 5.0
(taal en taalkunde)
Algemene voorbeelden
Argumenten vallen om en treden in staat van overbodigheid. Zoiets deed zich bij mij voor toen ik uit de pen van Frits Abrahams las: "Hier bestond de wereld van Wolfsen en Pans niet, hier werd met grote toewijding genoten" (NRC 27-09-07,26). Voor degene die dit leest temidden van een wereld waarin de brandende actualiteit van het Utrechtse burgemeestersreferendum al niet meer herinnerd wordt zij ter geruststelling opgemerkt dat het mij alleen te doen is om dat absolute gebruik van het werkwoord "genieten".
In de aanvankelijke vertaling wordt etaxato, van het werkwoord tassô, opgevat in de betekenis 'onderricht geven', 'geboden geven'. Die interpretatie is echter onjuist. Het werkwoord tassô wordt (nagenoeg) nooit absoluut gebruikt in deze betekenis.
Combinatiemogelijkheden
met substantief
- absoluut gebruik
Argumenten vallen om en treden in staat van overbodigheid. Zoiets deed zich bij mij voor toen ik uit de pen van Frits Abrahams las: "Hier bestond de wereld van Wolfsen en Pans niet, hier werd met grote toewijding genoten" (NRC 27-09-07,26). Voor degene die dit leest temidden van een wereld waarin de brandende actualiteit van het Utrechtse burgemeestersreferendum al niet meer herinnerd wordt zij ter geruststelling opgemerkt dat het mij alleen te doen is om dat absolute gebruik van het werkwoord "genieten".
Absoluut gebruik. Sommige kunnen absoluut gebruikt worden (= zonder complement). Verliezen neutrale betekenis. Suggereert aanwezigheid in hoge mate. Vb.: Dat pak wéégt, zeg!
Niet-predicerende voegwoordgroep (Hij is groter dan ik) vormt een onderdeel (lid) van een comparatieve uitdrukking, waarvan het eerste lid is groter een comparatief bevat en het tweede lid (dan ik) het semantisch complementerende deel is. (Comparatieven komen in absoluut gebruik ook wel zonder semantisch complement voor).
met werkwoord
- absoluut gebruiken
In de aanvankelijke vertaling wordt etaxato, van het werkwoord tassô, opgevat in de betekenis 'onderricht geven', 'geboden geven'. Die interpretatie is echter onjuist. Het werkwoord tassô wordt (nagenoeg) nooit absoluut gebruikt in deze betekenis.
absoluut 7.0
(Minder gebruikelijk dan abstract.)
Algemene voorbeelden
Rosita vertelt over Moravia, die zei dat kunst absoluut is en met niets te maken heeft. Kunst is alleen zichzelf. Maar Moravia zei ook: 'Dat betekent niet dat ik als kunstenaar werkeloos mag toekijken bij een misstand.'
In de beginjaren van de abstracte kunst, vroeg in de twintigste eeuw, werd als alternatief wel de term absolute kunst gebruikt. Die beklijfde niet, maar op Brancusi en Judd is ze bij uitstek van toepassing.
Combinatiemogelijkheden
met substantief
- absolute film
- absolute kunst
- absolute muziek
Je kunt die betekenis ook leggen in de schoonheid van een absolute film, die zich radicaal, compromisloos en wreed gedraagt tegenover de toeschouwer. Die film biedt nauwelijks een verhaal, minimaal drama en een deprimerende stemming. Het is ook filmkunst die geselt en fleemt, die troost biedt door het feit dat hij bestaat. Vive l'amour is een grote film, een van de belangrijkste van dit seizoen. Meer dan de inhoud, die weinig meer voorstelt dan de constatering dat het steeds moeilijker wordt ergens bij te horen of zelfs maar te weten wie je bent, ontroert de vorm van Vive l'amour, een ijzige observatie van gebaren en geluiden, die zo uit het onderbewustzijn lijken te komen, als in Bergmans De grote stilte of Antonioni's La notte.
In de beginjaren van de abstracte kunst, vroeg in de twintigste eeuw, werd als alternatief wel de term absolute kunst gebruikt. Die beklijfde niet, maar op Brancusi en Judd is ze bij uitstek van toepassing.
Eerst dan duikt het begrip absolute muziek op en wordt de primauteit toegekend aan de zuivere instrumentale muziek, die voorheen als vaag, enkel dienend voor vermaak en dus als tweederangs werd versleten.
met werkwoord
- absoluut zijn
Rosita vertelt over Moravia, die zei dat kunst absoluut is en met niets te maken heeft. Kunst is alleen zichzelf. Maar Moravia zei ook: 'Dat betekent niet dat ik als kunstenaar werkeloos mag toekijken bij een misstand.'