ader 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een ader…
is een buis; is een lichaamsdeel; is een deel
- [Uiterlijk] is een vliezige buis; is hol
- [Geheel] maakt deel uit van de bloedsomloop van mensen en vele dieren
- [Functie] dient voor het transport van bloed
- [Werking of functionering] voert bloed van het hart naar de organen of van de organen naar het hart
- [Stoffelijke inhoud] bevat bloed
Algemene voorbeelden
Ze keek naar haar arm en wist dat daarbinnen aders, zenuwen en lymfevaten liepen, precies zoals leidingen in de muren van een huis, precies zoals nerven in de bladeren van een appelboom.
Toch, wie het over (fysieke) naaktheid heeft, bedoelt de hoes van het lichaam, niet de aderen, organen en spieren – want die vormen onze identiteit niet – en niet het gezicht, het hoofd, omdat dat is aangekleed door ogen, neus en mond.
Bijna alle landschildpadden hebben een hoog gebold rugpantser (carapax) terwijl moerasschildpadden en zoetwater- en zeeschildpadden een laag gebold of plat pantser hebben [...]. Door het hele pantser lopen zenuwen en aderen en dat wil zeggen dat een pantser pijn kan doen en kan bloeden als het dier zich verwondt.
De dood klom via zijn tenen, langs zijn aders, over zijn knieën naar boven en legde snel zijn tong lam.
Ziehier de twee mogelijkheden van mijn cliënt: is hij een varken dat zich gillend en krijsend naar de slachtbank laat slepen, of rent hij vooruit, om als eerste bij zijn beul te zijn, zodat het mes dat zijn aderen zal doorklieven tenminste niet zo bot is?
Hij was een stel samengebalde oppervlakten; darmen, aders, longen, onder het buitenste oppervlak van zijn huid.
Combinatiemogelijkheden
als subject bij een werkwoord
- dichtslibben
- knappen
- kronkelen
- verharden
- verkalken
- vernauwen
Lucie had de moed niet hem erop te wijzen dat hij zijn dochter de dood injoeg door haar zo vol te proppen. Haar hart zou het vandaag of morgen begeven, haar aders zouden dichtslibben.
'Wat is er, jongen?' vroeg hij, zijn mond bij het oor van Caatselaar, 'zit je te hyperventileren? Niet doen, hoor. Anders knappen er misschien aders in je hersens en moet ik je onder mijn moestuintje begraven.
Ze zag dat ze zich had vergist en dat er in het dikke sterke haar aan zijn slapen witte strepen zaten en ernaast in zijn huid kon je een ader zien kronkelen met knobbels erin, helemaal blauw, alsof het daar vreselijk koud was.
Doordat LDL-cholesterol zich in de vaatwand ophoopt, geeft dit aanleiding tot aderverkalking. M.a.w. de aders vernauwen en verharden.
Simon, ik moet van Sharon pilletjes slikken omdat ze denkt dat mijn aders aan het verkalken zijn.
Hij zegt dat hij drinkt om het effect van de nicotine te neutraliseren. Door het roken zouden zijn aders vernauwen, en door de alcohol zouden ze dan weer uitzetten.
met adjectief ervoor
- blauwe aderen
- blauwe aders
- paarse aderen
- paarse aders
- rode aderen
- rode aders
- een dikke ader
Langs mijn benen lopen blauwe aders.
Tegen haar witte blote benen kruipen paarse aderen op als wingerd in de winter; haar voeten zijn begroeid met knobbels, gelig eelt en verkalkte nagels.
In de periode na zijn dood kreeg hijzelf de neiging excessief te drinken. Is dat dan missen? Mist hij een gele grijze baard? Halve bruine tanden? Rode aders in ogen?
Dan ziet ze Thijs. Hoe de dikke ader bij zijn slaap heftig klopt.
met adjectivisch voltooid deelwoord
- een gezwollen ader
- een opgezwollen ader
Margreet de Caluwé is zo kwaad, dat er een gezwollen ader klopt op haar voorhoofd.
Het mooiste citaat is van Franks oude onderwijzer Ton van Erp die een aardig portret geeft van een geboren zanger: 'In de klas zong hij altijd uit volle borst, heel hard. Hij liep dan rood aan. Als hij met dat blonde koppie omhoog ging, zag je dat hij van die opgezwollen aderen had.'
met adjectivisch tegenwoordig deelwoord
- een dichtslibbende ader
- een kloppende ader
Ik ga daar niet over, net zo min als over de bloeddruk en de longschade en de langzaam dichtslibbende aderen.
Op de punt van het bureau zit Niek geïntrigeerd naar de kloppende ader te kijken.
met voorzetselgroep
- een ader in iemands hals
- de aderen op iemands benen
- de aderen op iemands handen
- de aders op iemands benen
- de aders op iemands handen
De ader in zijn hals klopt.
Ik zag blauwe aderen op haar benen die zich als rivieren vertakten in steeds kleinere stromen.
Haar knokkels trokken wit weg en de aders op haar hand kleurden purper.
in voorzetselgroep
- het bloed klopt in iemands aderen
- het bloed klopt in iemands aders
- het bloed kolkt door iemands aderen
- het bloed kolkt door iemands aders
- het bloed stroomt door iemands aderen
- het bloed stroomt door iemands aders
Hij had beslist een vrouw nodig. Toen hij in bed lag groeide dat besef uit tot een gevoel van wellust; het bloed klopte in zijn aderen en zijn lid werd stijf.
Buiten het bloed dat door zijn aders kolkt, het gerommel in zijn maag, zijn piepende longen en zijn versnelde hartslag, hoort hij niets.
Harvey heeft ontdekt dat ons bloed door onze aderen stroomt dankzij het onophoudelijke werk van het hart, onze pomp.
Ik voelde het bloed door mijn aders stromen en bedacht dat Harvey eigenlijk maar op iets zeer voor de hand liggends had gewezen.
Vaste verbindingen
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
ader 1.1
(gezondheid, geneeskunde en zorg; specialistisch)
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 1.1 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een ader…
is een bloedvat; is een lichaamsdeel; is een deel
- [Afmeting] is doorgaans wijder dan een slagader
- [Uiterlijk] heeft minder dikke wanden dan een slagader, omdat de druk op de wanden lager is doordat het bloed minder snel stroomt dan in een slagader
- [Deel] bevat kleppen die ervoor zorgen dat het bloed niet de verkeerde kant op stroomt
- [Geheel] maakt deel uit van het veneuze systeem dat samen met het arteriële systeem (de slagaders) de bloedsomloop vormt
- [Functie] zorgt voor de terugvoer van het bloed naar het hart
- [Plaats] ligt aan de oppervlakte van het lichaam of iets dieper
- [Stoffelijke inhoud] bevat, met uitzondering van de longader, zuurstofarm bloed
Algemene voorbeelden
Een ader of vene is een bloedvat dat zorgt voor de terugvoer van het bloed naar het hart. Het bloed stroomt hier rustiger dan in een slagader en onder lage druk. (Aders zijn wijder dan arteriën van dezelfde vertakkingsgeneratie, en er zijn er ook vaak meer van).
Sommige chirurgen nemen in plaats van een ader uit het dijbeen liever een stuk slagader uit de borst om de omleidingen bij het hart mee aan te leggen.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- diepe aderen
- dieper gelegen aderen
- oppervlakkige aderen
Trombose kan voorkomen in oppervlakkige aderen, maar óók in de dieper gelegen aderen.
In de benen (en in de armen) komt een dubbel stelsel van aderen voor; de oppervlakkige aderen, direct onder de huid en de diepe aderen, tussen de spieren gelegen. Zij voeren het bloed terug naar het hart.
met ander, nevengeschikt substantief
- aders en slagaders
- een slagader of ader
De camera detecteert infrarode straling of "warmtestraling" [...]. De camera is bruikbaar bij hartchirurgie omdat het bloed dat door de aders en slagaders in de buurt van het hart stroomt een hogere temperatuur heeft dan de weefsels er rond.
Een beroerte of een "hersenaanval" is een ziekte van de bloedvaten. Een slagader of een ader geraakt verstopt en daardoor kunnen de hersenen niet meer voorzien worden van de nodige zuurstof en andere voedingsmiddelen.
Vaste verbindingen
ader 1.2
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 1.2 |
---|
Algemene voorbeelden
Ik nipte van de wijn. Al na het eerste glas vulde vloeibaar goud mijn aderen en werd alles eenvoudig.
Combinatiemogelijkheden
in voorzetselgroep
- door iemands aderen stromen
- in iemands aderen
- in de aderen van iemand
- tot in iemands fijnste aders
De hoop op vrede stroomt deze bijzondere dagen door zijn aderen.
Nadat hij in zijn eerste levensuren een gevaarlijke koorts had overleefd, die hem als een serpent de hals verstrengelde, was iedereen ervan overtuigd dat hij onverslaanbaar was voor alles wat zich in het kwade en korte leven (stenen die plotseling op je vallen als je over een smal pad langs een bergwand loopt tot een listige zonnestesteek zich in je aderen nestelt, je op de knieën dwingt en uiteindelijk je lichaam in ravage achterlaat door je hele ziel mee te nemen) op je kon werpen.
Zo speelt de hopeloosheid met je, tot de hoop verveeld weer op komt dagen en haar zoete gif opnieuw in de aderen van de mens spuit.
Pas toen alle voorbereidingen gedaan waren en ze ook de kleding binnenstebuiten had aangetrokken, ging Pandora diep in gedachten terug in de tijd en voelde ze iets van het oude gevoel van genot door haar aderen stromen.
Paul Eluard begreep hoe de oorlog de mens tot in zijn fijnste aders kon vergiftigen.
- Nederlands bloed in de aderen hebben
- Spaans bloed in de aderen hebben
"Jouw paps is geen echte Nederlander. Hij woont al zo lang in België. En bovendien heb je me verteld dat zijn moeder, zijn grootmoeder en zo verder allen uit België kwamen. Zou die nog één pint Nederlands bloed in de aderen hebben?"
Akkoord, een aantal van ons hebben nog een dot frivool Spaans bloed in de aderen en er waren tijden dat die lichtzinnige Fransen het hier voor het zeggen hadden.
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
ader 2.0
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 2.0 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een ader…
is een doorgang
- [Afmeting] is nauw; is smal
- [Object betroffen] is een doorgang in de aardkorst
- [Stoffelijke inhoud] is een doorgang waaruit water uit de bodem opwelt
- [Gelijkenis] vervoert net als een bloedvat vocht
Algemene voorbeelden
Brak water dat uit de zee en het zwin door geheimzinnige onderaardse aderen kwam aanstromen.
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
ader 3.0
(geologie en geofysica)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een ader…
is een laag
- [Afmeting] is lang en smal
- [Plaats] is een laag in de aardkorst; bevindt zich in gesteente
- [Stoffelijke inhoud] is vaak rijk aan ertsen
- [Gelijkenis] is smal en kronkelend als een bloedvat
Algemene voorbeelden
Brazilië's grootste staatsonderneming vindt ader met minimaal 60 miljard fr. aan glinsterend goud.
Aders of schuine banken van witte calciet, gele coulées van moonmilch (soms wel 30 m lang) contrasteren met de donkere rots.
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
ader 4.0
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 4.0 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een ader…
is een verbinding
- [Plaats] is een verbinding of weg in een landschap
- [Waardering] is een belangrijke weg of verbinding
- [Gelijkenis] is net als een bloedvat van belang voor het voortbestaan van iets
Algemene voorbeelden
"Over de Romeinse heirbanen reisden niet alleen kooplui of soldaten", zegt Guy Vanspauwen van de Regionale VVV Haspengouw. "Langs deze aders werd ook het christendom over de streek verspreid."
Sinds de industriële revolutie is de Hollandsche IJssel vooral een werkrivier geweest, waardoor de rivier zich de afgelopen eeuw heeft ontwikkeld als een ader waarlangs de stedelijke activiteiten doordringen in het Groene Hart.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- een belangrijke ader
- een grote ader
- een industriële ader
De Duitsers blokkeerden zondagavond tegen de verwachting van de Nederlandse politie in, ook de grensovergang op de autosnelweg A1, ter hoogte van Oldenzaal (De Lutte). De politie had gehoopt deze belangrijke ader in het verkeer tussen West-Europa, Scandinavië en Midden-Europa, open te kunnen houden.
Nochtans kan het vrij simpel: neem het verkeer van de grote aders weg en verspreid het over andere kanalen.
Ook in ons land verschilt men van mening over de belangrijkste functie van de Maas. Vlamingen en Brusselaars halen er hun drinkwater uit. Voor de Walen vormt de waterloop dan weer een zeer belangrijke industriële ader.
Vaste verbindingen
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
ader 5.0
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 5.0 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een ader…
is een streep; is een figuur
- [Vorm] is dun en kronkelend
- [Object betroffen] komt voor in steen, hout, enz.
- [Gelijkenis] is dun en kronkelend als een bloedvat
Algemene voorbeelden
Door vreemde mannen werd zij op een berrie de trap afgedragen: voor de eerste keer trok zij de deur van haar appartement niet zelf achter zich dicht; voor de laatste keer zag zij, maar vanuit een vreemd perspektief, links en rechts van zich de hoge witte, met grijze vlekken en aders gemarmerde muren van de gang.
Het gesteente is als marmer met gekleurde aderen, en de zandstenen rotsen van okergeel en loodgrijs gaan over in roodbruin en roodzwart.
Sommigen trachten de gebreken van hout (knoest, aders) af en toe uit te spelen, zoals voor fineerwerk, meubelwerk of in de beeldhouwkunst.
Schimmelkaas met blauwe aderen die verbrokkelde als je erin sneed.
Het plafond was een gigantische koepel van kleurige glasmozaïek met loden aders, die boven het dak van de eerste etage uitstak en zo de kroon op het prachtige bouwwerk, dat de villa was, vormde.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als deel van een afleiding
ader 6.0
(techniek en technologie)
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 6.0 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een ader…
is een draad; is een voorwerp
- [Geheel] is een draad in een kabel
- [Functie] dient voor het transport van stroom
- [Container] is omgeven met isolerend materiaal
- [Gelijkenis] zorgt net als een bloedvat voor het transport van iets
Algemene voorbeelden
Het isolatiemateriaal van de afzonderlijke aders mag niet zijn beschadigd.
Sluit bij een snoerverbinding met slechts 1 plugje de losse aders aan de andere kant van het draad aan een stekker of op een ander toestel. Het is belangrijk om te weten of u meer dan alleen de twee middelste aders moeten aansluiten en hoe. Bekijk dit door het openen van de telefoonstekker of het telefoontoestel.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als deel van een samenstellende afleiding
ader 7.0
(dieren; biologie)
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 7.0 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een ader…
is een vertakking
- [Afmeting] is een fijne vertakking
- [Object betroffen] is een vertakking van een bladnerf; komt voor op bladeren van planten
- [Gelijkenis] lijkt op een bloedvat
Algemene voorbeelden
De fijnste nerven, vertakkingen van de zijnerven, heten aderen (vena). Bij een netvormig geaderd hand- of vinnervig blad zijn de aderen opvallend duidelijk.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
ader 8.0
(biologie)
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 8.0 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een ader…
is een vertakking
- [Object betroffen] is een vertakking van het chitinegeraamte van een insectenvleugel
- [Gelijkenis] lijkt op een bloedvat
Algemene voorbeelden
Bijna altijd zijn aan het lichaam van een insect drie delen te onderscheiden: de kop, het borststuk, waaraan de poten en meestal 2 paar vleugels vastzitten, en het achterlijf. Kop en achterlijf zijn in segmenten gedeeld. De tekening en het patroon van de aders op de vleugels zijn vaak van belang om de soort te herkennen.