dweil


dweil 1.0

vochtabsorberende lap om de vloer mee schoon te maken

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een dweil…

is een schoonmaakattribuut

  • [Gevoelsindruk] is vaak ruwig, omdat dat goed schoonmaakt
  • [Kleur] kan allerlei kleuren hebben, maar is vaak witgrijs
  • [Omvang concreet] is een stuk groter dan een vaatdoek, maar kleiner dan een douchehanddoek
  • [Vorm] is rechthoekig of vierkant en wordt vaak opgedraaid tot een langwerpig soort rol
  • [Materiaal] is van een vochtopnemende stof, bijvoorbeeld katoen (molton) of microvezel
  • [Functie] dient om de vloer mee schoon te maken
  • [Ongewone of afwijkende eigenschap of hoedanigheid] neemt vocht goed op; absorbeert goed
  • [Behandeling of bewerking] wordt na gebruik gedroogd of gewassen en gedroogd
  • [Gebruikswijze] wordt in een emmer met sop gedaan en uitgewrongen, zodat ermee over de vloer met schoonmaakmiddel gewreven kan worden of wordt droog gebruikt om er direct geknoeide vloeistof (koffie, nat vuil van schoenen, urine, etc.) mee op te vegen
  • [Middel] wordt vaak samen met een emmer (met sop) gebruikt en wordt soms om een borstel, bezem of lange stok gebonden om de vloer te schrobben

Algemene voorbeelden


In het aanrechtkastje heeft Niek een dweil gevonden, die hij nu met zijn schoen door de koffieplassen duwt.

Dossier vrouwenhandel, Ed van Eeden,

In de gangen van het schoolgebouw drupt het smeltwater van de laarzen op de dweilen die de zusters daartoe onder de radiatoren hebben uitgespreid.

Alle verhalen, Kristien Hemmerechts,

Combinatiemogelijkheden


als subject bij een werkwoord


  • te drogen hangen

Over het wasbord hangt een dweil te drogen.

De kus, Jan Wolkers,

als object bij een werkwoord


  • een dweil over de vloer halen

Ze stond een halfuur later op dan Tom, at een appel en een mandarijn, dronk een glas water, nam stof af, haalde een dweil over de vloer, verzamelde lege enveloppen, oude kranten en uitnodigingen voor bijeenkomsten die al hadden plaatsgevonden, deed het oud papier in een plastic tas en zette die op de overloop, douchte en liet dit volgen door een paar rek- en strekoefeningen.

Mensen met een hobby, Désanne van Brederode,

  • een dweil te drogen hangen
  • een dweil uitwringen
  • een dweil uitspoelen

Ze keek naar de centrale verwarming aan de keukenmuur, waar ze de dweil te drogen had gehangen.

http://www.yvonnelankamp.nl/Channeling-Rose-Online.php

Plaats de emmer op een stoel of keukentrapje om de dweil uit te wringen.

http://www.chiropractie.nl/

Byttebier wrong de dweil uit.

Het verdriet van België, Hugo Claus,

Ze spoelt de dweil in de emmer uit, wil hem uitwringen, als ze plotseling denkt: Ik moet naar mijn zus.

Alle verhalen, Kristien Hemmerechts,

Spoel de vuile dweil uit in schoon warm water en wring hem uit.

http://www.multivloer.com/

met adjectief ervoor


  • een natte dweil
  • natte dweilen
  • een vochtige dweil

"Gewoon elke dag het stof en de kattenharen wegvegen met een droge doek is voldoende," zegt ze. "Eens per week ga ik er eens over met een natte dweil - maar ook weer niet te nat: vocht is niet goed voor laminaat."

http://www.gva.be/dossiers/-p/pasen/schoonmaak.asp,

'Heb ik daar mijn hele leven voor geploeterd?' brieste mijn moeder, kwam overeind en gaf mij een daverende slag met de natte dweil waarmee ze de vloer aan het doen was.

De Hunnen. Dl. 3: Vrede, Jan Cremer,

Daarna volgde een periode op kamers, waarvan het dieptepunt de tijd was van de afvalemmer op toerbeurt, de natte dweilen over het linoleum, het zuinig zijn met gas, zuinig met water en een dermatoloog die zich onophoudelijk de lange handen schrobde, daarbij argwanend zijn roze vingernagels bestudeerde om dan lang zijn gezicht in de gangspiegel te bekijken.

Gesprekken in huizen aan zee, Willem Brakman,

Duizendpoten en oorwormen kruipen graag in een vochtige dweil die daarna kan buiten kan uitgeschud worden zodat de beestjes daar hun nuttig werk kunnen verder zetten.

http://www.ecoline.org/verde/publicaties/stopdeplaag/index.shtml

  • een schone dweil
  • een vieze dweil
  • een vuile dweil

Voor de badkamer gebruik ik een dweilstok met een schone dweil er om heen.

https://omaweetraad.nl/diversen/badkamer

Zoals een vieze dweil doordrenkt is van smerig water, zo is deze verrukkelijke wereld doordrenkt van illusies.

Gstaad 95-98, Marek van der Jagt,

Spoel de vuile dweil uit in schoon warm water en wring hem uit.

http://www.multivloer.com/

met adjectivisch voltooid deelwoord


  • een van urine doordrenkte dweil
  • een doordrenkte dweil

Een plassende peuter in de gang, vervolgens een van urine doordrenkte dweil, hup gelijk maar de hele gang verder dweilen en de dweil weer in de hoek van de wc.

http://maartenlinda.blogspot.nl/2005/10/6-okt-10-okt-songpan-jiuzhaigou.html,

Wat met het bloed in de gang? Had hij het opgedweild en de dweil meegenomen? Was de doordrenkte dweil zijn oorlogsbuit?

https://books.google.nl/books?id=rcF4AAAAQBAJ&pg=PT34&lpg=PT34&dq=%22doordrenkte+dweil%22&source=bl&ots=d6V1-v5Dbd&sig=Qkjm7_Rk57abjoDYhit63ZmCxSI&hl=nl&sa=X&ved=0CCMQ6AEwAWoVChMI7tiPtIjyyAIVBNUUCh2Uagl3#v=onepage&q=%22doordrenkte%20dweil%22&f=false,

  • een uitgewrongen dweil

Vervolgens zowel alle opgeloste polish als de stripper van de vloer opnemen met een steeds in schoon warm water uitgespoelde en uitgewrongen dweil.

http://www.multivloer.com/

Zij had niets anders bij zich dan een uitgewrongen dweil en een emmer.

Zonsopgangen boven zee, Jeroen Brouwers,

met voorzetselgroep


Voorzetsel: met

  • de emmer met de dweil
  • een schrobber met dweil

De gangkast is in het huis achtergebleven, maar de stofzuiger, de schoonmaakmiddelen, de emmer met de dweil en de twee bezems vormen buiten nog steeds een onberispelijk carré.

Buiten is het maandag, J. Bernlef,

Ik duwde mijn neus tegen het glas en zag een schrobber met dweil staan.

Nette mensen in een nieuwe tijd, Hans van der Kamp,

in voorzetselgroep


  • met een dweil in haar handen

De jongste heeft haar samen met haar man naar het ziekenhuis gebracht en staat nu met de dweil in haar handen te denken: Ik moet naar mijn zus.

Alle verhalen, Kristien Hemmerechts,

  • ruiken naar dweilen
  • ruiken naar oude dweilen

Hij duwde een deur open en wierp de man die om hulp schreeuwde achterwaarts een halfdonker kamertje in, waar het naar emmers en dweilen rook.

Verborgen schade, Aster Berkhof,

Per klas werd je vanaf de speelplaats door de massieve eikehouten deur naar binnen gemarcheerd, de naar groene zeep geurende trappen op en de klas in, waar het naar krijt en oude dweilen rook en 's winters naar natte kleren en briketten.

Hersenschimmen, J. Bernlef,

met ander, nevengeschikt substantief


  • dweilen en bezems
  • dweilen en zwabbers
  • afwasborstel, dweil of vaatdoek
  • een bezem en een dweil
  • borstel, dweil en emmers
  • een emmer en dweil
  • emmers en dweilen

Gebruik ook schoon materiaal: een schone afwasborstel, dweil of vaatdoek.

http://www.voedingscentrum.nl/

Wij driehonderdvijftig gulden betalen en zij ons een bezem en een dweil in onze poten drukken.

Annie Berber en het verdriet van een tedere crimineel, Yvonne Keuls,

's Anderendaags had ik een halfuur werk om met borstel, dweil en emmers water het mierengif te verwijderen.

De Standaard,

Een emmer en dweil zijn veel efficiënter dan de beste stofzuiger en ook goedkoper.

http://www.astma-en-allergiekoepel.be/astma/index.html

Hij duwde een deur open en wierp de man die om hulp schreeuwde achterwaarts een halfdonker kamertje in, waar het naar emmers en dweilen rook.

Verborgen schade, Aster Berkhof,

Ik zoek de emmer en dweil, maar Veerle duwt me een flipper met droge doek in de handen.

http://www.gva.be/dossiers/-p/pasen/schoonmaak.asp,

Hij zag Anna gewapend met dweilen en bezems aan het hoofd van haar stormtroepen de school binnenmarcheren.

Donderdagmiddag. Halfvier, Kristien Hemmerechts,

Uit het berghok onder de trap diepte ze dweilen en zwabbers op, en schuurbezems met rossige, militaire snorren.

Marcel, Erwin Mortier,

voorafgegaan door als


  • als dweilen
  • als natte dweilen

Iemand wandelt door de gang met een tiental Spaanse en Catalaanse dagbladen en sportkranten die als dweilen over zijn arm hangen, terwijl hij 'Les Toréadors' uit Carmen van Bizet fluit.

Costa del Crimen, Stan Lauryssens,

Als het de hele zomer regent en de petunia's er bij mijn buurman als paars gelakte dweilen bij hangen, vertonen ze in mijn border nog alle pracht.

Weerloos, Jan Siebelink,

Besmeurd met modder en met doorweekte tulbanden die als natte dweilen om hun hoofd hangen, keren honderden Talibaan terug van een sneeuwrijke, kille dag aan het front in de bergen rondom Kabul.

NRC,

Vaste verbindingen


Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


dweil 2.0

iemand met een slechte conditie; iemand die zwak of ziek is

Betekenisbetrekking


metafoor
Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een dweil…

is een persoon

  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] voelt zich ziek of zwak
  • [Geslacht] is een man of een vrouw

    Algemene voorbeelden


    In plaats van dat ik goed uitrustte, werd ik steeds moeier. Terug op het werk zette dit patroon zich voort. Overdag vol energie, maar thuis was ik een dweil.

    Intermediair,

    Niet hyperventileren. Rustige buikademhaling, in door de neus, uit door de mond. Wat ben ik voor een dweil?

    Morgenster, Jaap Scholten,

    Combinatiemogelijkheden


    met adjectief ervoor


    • een slappe dweil

    Zo zo, ze is ziek, de slappe dweil.

    Uitgeverij Guggenheimer, Herman Brusselmans,

    Woordfamilie


    Als deel van een afleiding


    dweil 3.0

    (pejoratief)

    iemand die slap optreedt; iemand die niet op krachtige wijze handelt

    Betekenisbetrekking


    metafoor
    Betrokken betekenissen 1.0 : 3.0

    Semagram (extra betekenisinformatie)


    Een dweil…

    is een persoon

    • [Geslacht] is een man of een vrouw
    • [Waardering] wordt als slap en slecht gezien en benoemd
    • [Voorstellingswijze] is oorspronkelijk op basis van de oude betekenis van dweilen 'dronken over straat zwerven' verbonden met het idee van iemand die te veel drinkt (zuiplap)

      Algemene voorbeelden


      Mijn moeder had wel eens tegen me gezegd: 'Je vader is een dweil, een dweil die denkt dat hij Heine is.'

      http://www.trouw.nl/tr/nl/4512/Cultuur/article/detail/2731100/1994/05/20/Je-vader-is-een-dweil-een-dweil-die-denkt-dat-hij-Heine-is.dhtml,

      En van dat soort dweilen stikt het Vlaamse wereldje dus. Gebrek aan kloten, dat is wat er in Vlaanderen heerst.

      Uitgeverij Guggenheimer, Herman Brusselmans,

      Sidderend vervolg je je gang door het warenhuis. Sommige kopers – zie je – zijn de uitputting nabij [...]. 'Dweil die je d'r bent!' klinkt het ineens. Voor je verschijnt een man in [...]. Hij duwt je een stapel furby's in de handen. 'Zijn ze dolblij mee,' roept hij. 'Dat wordt gegarandeerd zingen bij de haard. Nu doorlopen, tuthola! Er zijn er nog meer die moeten kopen. Ongekende prijzenslag! Kopen tot je leeg bent.'

      Hij zegt dat ik niet dansen kan, Manon Uphoff,

      Combinatiemogelijkheden


      met adjectief ervoor


      • een domme dweil
      • een natte dweil
      • een slappe dweil

      Ze draaide heel hard aan je oren en schold Auke vaak uit voor domme natte dweil.

      http://www.schrijverzoektillustrator.nl/Auke%20Herrema.html

      Een nieuw type is de slappe dweil, de opportunist die alles aan elkaar praat en met een blijde glimlach zijn carrière voortzet.

      http://members.chello.nl/e.hoekstra8/Sato.htm

      met voorzetselgroep


      Voorzetsel: van

      • een dweil van een vent

      'Ik wil alleen maar zeggen: wat voor een dweil van een vent moet je zijn om je door zo'n wegwerpwijf als Isabelle A te laten koeioneren?'

      Uitgeverij Guggenheimer, Herman Brusselmans,

      overig


      • wat een dweil
      • wat voor een dweil

      De appel valt niet ver van de boom en zijn vader is een enorme provocerende lul. Wat een dweil was dat op de Belgische TV tijdens het WK.

      http://www.powned.tv/nieuws/media/2015/04/hans_kraay_in_de_wacht_bij_sbs.html,

      En Marlèneke had besloten om op het allerlaatste moment toch niet mee te gaan, omdat ze een reisje naar Parijs samen met "prullenvent" Jean-Louis Michel boven Gert prefereerde. Wat een dweil.

      http://wijkijkennetflix.nl/nieuwe-afleveringen-van-samson-en-gert/,

      Op een avond zat mijn vader de krant te lezen. Mijn moeder kwam binnen met een pan spaghetti. Die pan spaghetti kieperde ze toen leeg, zo boven zijn krant. Die hele pan. 'Waarom deed je dat nou?' vroeg ik. 'Ik wilde alleen maar laten zien wat je vader voor een dweil is,' zei ze. Mijn vader bleef gewoon zitten, met die spaghetti op zijn krant. Hij zei: 'De wereld is gek geworden, de wereld is knettergek geworden.'

      http://www.trouw.nl/tr/nl/4512/Cultuur/article/detail/2731100/1994/05/20/Je-vader-is-een-dweil-een-dweil-die-denkt-dat-hij-Heine-is.dhtml

      Vaste verbindingen


      Woordfamilie


      Als deel van een afleiding


      dweil 4.0

      (transport, verkeer en reizen; informeel; neologisme. Dit woord zou een afleiding van dweilen in de betekenis 'slingeren' kunnen zijn.)

      voertuig met een slechte wegligging

      Betekenisbetrekking


      metafoor
      Betrokken betekenissen 1.0 : 4.0

      Semagram (extra betekenisinformatie)


      Een dweil…

      is een voertuig; is een vervoermiddel

      • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] ligt onstabiel op de weg en vraagt daardoor om veel bijsturing tegen slingeren, zeker in de bochten
      • [Beweging] 'dweilt' over de weg; slingert, zoals een dweil over de vloer beweegt

        Combinatiemogelijkheden


        met voorzetselgroep


        Voorzetsel: in

        • een dweil in de bochten
        • geen dweil in de bochten

        Met z'n 1600 kilo verwacht je wellicht Amerikaanse praktijken tijdens het rijden – supersnel rechtuit, maar een dweil in bochten.

        http://loveatfirstdrive.nl/rijtest/jaguar-f-type-convertible-2013/,

        Op de lange afstand is het een prima metgezel, met het typische Volkswagen-comfort. Dat wil zeggen: niet te hard, maar ook geen dweil in de bochten.

        http://www.autoweek.nl/autotest/2597/skoda-citigo-10-75pk-greentech-ambition,

        overig


        • wat een dweil

        Als u Europese auto's gewend bent, zult u zich een hoedje schrikken als u voor het eerst met een HHR de bocht om gaat. Dan komt plots het Amerikaanse karakter van deze auto weer in al z'n glorie bovendrijven. Wat een dweil is deze Chevrolet. Dat is te danken aan het te weke onderstel. Een lange doordraaier vergt continue stuurcorrecties en deze auto op de ingezette koers houden is een hele toer.

        http://www.autoweek.nl/autotest/1978/chevrolet-hhr-24-lt,

        Woordfamilie


        Als deel van een afleiding


        Overige woordfamilieleden


        Etymologie


        Aard herkomst inheems woord
        Vroegste datering 2008

        dweil 5.0

        (sport en recreatie; (vooral) in Nederland; neologisme)

        periode waarin de schaatsbaan gedweild wordt; pauze waarin er met een dweilmachine over het ijs gereden wordt om het ijs weer goed glad te maken; dweilpauze

        Semagram (extra betekenisinformatie)


        Een dweil…

        is een periode

            Algemene voorbeelden


            Naar schaatsen kijken was niet meer dan de tijd doorkomen. Het duurde en het duurde maar. Rondje na rondje, start na start, dweil na dweil. Er kwam geen einde aan.

            http://vorige.nrc.nl/sport/article1741748.ece,

            Combinatiemogelijkheden


            in voorzetselgroep


            • in de dweil

            Later op de avond, in de dweil van de 5.000 meter, werd er voor Joeskov nog wel het goede volkslied gespeeld.

            http://nos.nl/artikel/2019151-verkeerd-volkslied-klinkt-voor-joeskov.html,

            We passeren 'Rondje 32' en gaan in de dweil naar de 'Koek en Zopie'!

            http://www.ijsvrienden.nl/IJsvriendenzaken_bestanden/ijsdweilpauze%20in%20Haarlem.htm

            • na de dweil

            Annouk van der Weijden schaatst in het achtste paar, meteen na de dweil, tegen de Duitse Bente Kraus.

            http://www.ad.nl/ad/nl/14428/Olympische-Winterspelen/article/detail/3593309/2014/02/09/Wust-op-3-km-de-te-kloppen-vrouw.dhtml,

            Bart Swings neemt het zaterdag in de 1.500 meter op de Olympische Winterspelen in Sochi in de veertiende rit (vierde na de dweil) op de buitenbaan op tegen de Rus Ivan Skobrev.

            http://www.nieuwsblad.be/sportwereld/cnt/dmf20140214_041,

            • tijdens de dweil

            Het mankement ontstond in de dweilpauze vlak na de finish. Daar verloor de poetsmachine te veel water, dat met alle spoed handmatig van de baan werd gehaald. Tijdens de dweil vlak voor de race gebeurde hetzelfde in de eerste buitenbocht bij de andere machine.

            http://www.telegraaf.nl/telesport/vancouver2010/schaatsen_os2010/20778919/__DWEILCHAOS_BIJ_500_METER__.html,

            Net als Bart Veldkamp is het de 38-jarige De Jong een doorn in het oog dat het langebaanschaatsen steeds sterieler wordt. Het moet mee met de tijd: een sneller programma met kortere nummers en het liefst dansende cheerleaders tijdens de dweil.

            http://www.telegraaf.nl/telesport/schaatsen/23717804/__Statement_Bob_de_Jong_op__10___.html,

            Aan de zijkant van de ijsbaan vind je een gezellig, overdekt en verwarmd winterterras waar je na het schaatsen of tijdens de 'dweil' kunt genieten van puur Hollandse koek en zopie.

            http://hotels.ac.nl/event/goudse-ijsbaan,

            Etymologie


            Aard herkomst inheems woord
            Vroegste datering 2006