ezel 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een ezel…
is een zoogdier; is een dier
- [Afmeting] heeft een schofthoogte tussen 95 en 140 cm
- [Geluid] balkt, iaat, giegagt; maakt een balkend of iaënd geluid
- [Kleur] heeft een grijze vacht
- [Bouw] is gewerveld; heeft vier poten
- [Deel] heeft een grote kop; heeft lange, opstaande oren
- [Functie] wordt gebruikt als lastdier; wordt gebruikt als rijdier; wordt gebruikt als trekdier
- [Voortplanting] brengt de jongen levend ter wereld
- [Plaats] wordt gehouden in een stal of op een weiland
- [Woongebied] komt voor in Oost-Afrika als Afrikaanse wilde ezel of in Centraal-Azië als Aziatische wilde ezel
- [Leeftijd] kan 40 tot 50 jaar oud worden, maar wordt meestal 20 tot 30 jaar
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] heeft een groot uithoudingsvermogen; heeft de roep dom en koppig te zijn; is in werkelijkheid een intelligent en vooral zeer voorzichtig dier
- [Gedrag] is een planteneter; graast
- [Waardering] wordt als nuttig beschouwd; wordt, vergeleken met een paard, een beetje minachtend bekeken
- [Gelijkenis] lijkt op een paard
- [Onderscheid of tegenstelling] is kleiner dan een paard
Wetenschappelijke naam: Equus africanus (asinus)
Rijk | Animalia; Dieren |
---|---|
Stam | Chordata; Chordadieren |
Klasse | Mammalia; Zoogdieren |
Orde | Perissodactyla; Onevenhoevigen |
Familie | Equidae; Paardachtigen |
Geslacht | Equus |
Soort | Equus africanus (asinus) |
Algemene voorbeelden
Zittend op de ezelsrug dokkerde hij 's ochtends vroeg, wanneer de vissers hun boten het strand op sleepten, het bergpad op. Zonder benen. Zo leek het. Want ze hingen in de grote gevlochten manden, die op de flanken van de ezel waren vastgemaakt.
De weg naar zijn dorp lag als een eindeloze lasso tegen de berghelling geslingerd, de huizen op de aangelegde terrassen leken als door een zaaihand te zijn uitgestrooid, tussen de ijskoude bron en de geïrrigeerde tuintjes liep het traject van de ezels die onder het gewicht van de jerrycans bij elke stap hun poten uit de klei hesen.
Hij kwam soms op zijn ezel tot in Sos del Rey Católico om een levende ziel te zien. De bergweg die Uncastillo en Sos del Rey Católico als een weggeworpen draadje met elkaar verbond, was tweeëntwintig kilometer lang.
De ezel van de buren balkte de longen uit zijn lijf, maar haar ouders, gewend geraakt aan de dieren, sliepen erdoorheen.
Deze nering vervoerde hij op een krakende kar, die getrokken werd door een ezel.
Een doodgewone muisgrijze ezel die toevallig de Heilige Appeltaart van Drempel heeft opgeschrokt.
De ezel balkt ie-aa, ie-aa.
"Ik heb gezegd," schreef A.E. Brehm ooit, "dat men onze brave ezel een domkop noemt en dat men geringschattend spreekt over de hersenwerkzaamheid van de koe, maar vergeleken met de kangoeroe zijn ze allebei wijs, want zelfs een schaap is veel verstandiger dan dit beest."
Zoals iedereen weet zijn ezels ietwat eigenzinnige, maar voorzichtige en verstandige dieren.
Combinatiemogelijkheden
in voorzetselgroep
- op een ezel
Jezus rijdt Jeruzalem binnen op een ezel.
Twee kinderen op een houten zadel op een ezel.
Tie rijdt op een paard, Kalbas op een ezel.
De wijzen uit het Oosten snelden op een paard, op een ezel en op een kameel naar de geboorteplaats van God.
"U hebt bijvoorbeeld niet gehoord dat professor Merly tot meneer Sondag zou gezegd hebben, dat hij een filosofische hoer was en dat hij zoals de middeleeuwse hoeren achterstevoren op een ezel door de stad behoorde te worden rondgereden?"
Vaak werd de bisschop omgekeerd op een ezel gezet en zo, met het hoofd naar de staart, de kerk rondgereden.
met ander, nevengeschikt substantief
- de os en de ezel
- os en ezel
Gaandeweg leerde Harry wat aardrijkskundige namen kennen. Was zijn vader in Spanje waar Sinterklaas vandaan kwam? Of in Bethlehem waar elk jaar het kindeke Jezus werd geboren en wiens stal met os en ezel een aannemelijke trekpleister was.
Hij had er een groothandelsvoorraad van in huis: zowel breekbare als onbreekbare ballen, ondergesneeuwde miniatuurhuisjes, uitklapbare sneeuwlandschappen, stallen in alle maten, meer ossen en ezels dan goed zijn voor 't kindeke, ontelbare ellen slingers, en wat voor brandbaars al niet meer.
Katholieke mensen zetten daarom van oudsher een stalletje met Maria, Jozef en het kindje Jezus neer. De os en de ezel, herders en schapen, engelen en koningen mogen ook meedoen.
voorafgegaan door als
- koppig als een ezel
Haar vader wist dat ze niet alleen mooi was, maar ook intelligent en koppig als een ezel.
Vaste verbindingen
Spreekwoorden
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
- ezelavontuur
- ezelboerderij
- ezeldrijver
- ezelfeest
- ezelgedaante
- ezelgedachte
- ezelhengst
- ezelinstructie
- ezelkar
- ezelkaravaan
- ezelkoning
- ezelkwekerij
- ezellunch
- ezelmerrie
- ezelmetamorfose
- ezelpad
- ezelreservaat
- ezelrijbewijs
- ezelsbank
- ezelsbrug
- ezelsbruggetje
- ezelschilderij
- ezelsdom
- ezelsdracht
- ezelsfeest
- ezelsgebalk
- ezelshoofd
- ezelskaak
- ezelskaakbeen
- ezelskar
- ezelskind
- ezelskinnebak
- ezelskoers
- ezelskoning
- ezelskop
- ezelskorps
- ezelskreet
- ezelsmasker
- ezelsmest
- ezelsmevrouw
- ezelsmuts
- ezelsnummer
- ezelsoor
- ezelspaus
- ezelspinguïn
- ezelspoor
- ezelsrug
- ezelsstal
- ezelsstamp
- ezelsstreek
- ezelstamboek
- ezelsteeg
- ezelsurvivaltocht
- ezelsvel
- ezelsveulen
- ezelswagen
- ezeltocht
- ezelurine
- ezelvlees
- ezelvrouw
- ezelwagen
- ezelzeel
Overige woordfamilieleden
ezel 2.0
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 2.0 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een ezel…
is een persoon
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is koppig of dom of allebei, zoals een ezel
Algemene voorbeelden
Waar heeft de stad en/of de trammaatschappij dergelijke stomme, miserabele ezels van ingenieurs gevonden en vervolgens ook nog eens aangeworven, venten met hersens zo groot en zo zwaar als een pingpongballetje die elke tram komende van het centrum met bestemming station, 1 minuut vertraging wisten te bezorgen?
Want de brief bevat niets anders dan wat flauwekul. Bedanken voor het prettig bezoek. En dat hij goed is thuisgekomen. Ja, anders had hij niet kunnen schrijven, de ezel. En dat hij gelukkig dat artikel heeft teruggevonden. Ingesloten stuurt hij het op. Dat zien wij ook.
Nou zit die arme eigenwijze man wéér met de dochter terwijl er op zijn plaats in Eindhoven een of andere ezel wordt aangesteld die niets van Esmeralda begrijpt en dat lieve meisje uit gaat zitten schelden, terwijl hij zélf te dom is om een vraag een beetje normaal en fatsoenlijk aan haar voor te leggen.
"God, god, god, wat een gestoethaspel. Grote ezels, dat is wat jullie waren, allemaal. Gaan een beetje heen en weer sjouwen met dat lijk." "Wat had er dan moeten gebeuren?" "Binnenhalen natuurlijk," gromde Takes. "Jullie hadden hem zo gauw mogelijk in huis moeten halen." Perplex keek Anton hem aan. Natuurlijk! Het ei van Columbus!
Het is te hopen dat de Vlaamse topondernemers geen 'ezels' zijn, hoewel velen toch de koppigheid met deze andere diersoort delen.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- een achterlijke ezel
- een domme ezel
- een koppige ezel
- een stomme ezel
Mijn ouders zijn koppige ezels. De man of de vrouw die hen van iets zal kunnen overtuigen dat niet eerst bij henzelf is opgekomen, moet nog worden geboren.
Ik blijf er dus bij, mijnheer Bourgeois, dat u de rol vervult van de nuttige idioot. Door uw hoogmoedig afwijzen van de uitgestoken hand van eerst het Vlaams Blok en daarna CDV, speelt ge het spel van paars. Bravo, ge verdient de prijs voor de koppigste ezel van Vlaanderen.
Trouwe kerkgangers zijn mij soms zelfs sympathiek (gereformeerden niet) en ik word woedend als domme ezels zulke mensen ertussen nemen; er zijn maar weinig antikerklui die ik acht (jou en Nietzsche, niet veel meer).
De achterlijke ezel begrijpt niet hoezeer hij, maar gelukkig neemt natuurlijk zelfs de Swapo deze onzin niet au sérieux, hoezeer hij met vuur speelt, gesteld dat men naar hem luisteren zou, quod non, uiteraard.
Hij was gigantisch bij de neus genomen en probeerde nu een scenario te bedenken waarin hij niet als een stomme ezel tevoorschijn zou komen.
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
ezel 3.0
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 3.0 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een ezel…
is een toestel
- [Afmeting] is ongeveer zo hoog als een mens
- [Vorm] heeft de vorm van een smalle schraag op drie of vier poten; bevat een horizontale richel op borsthoogte, waarop een schilderij kan staan; bevat soms ook klemmen om het schilderij vast te zetten
- [Functie] dient om een schilderij dat wordt gemaakt op te plaatsen tijdens het schilderen
- [Gebruiker] wordt gebruikt door kunstschilders
Algemene voorbeelden
Hij tekende, veegde de lijnen uit, begon opnieuw, trok het papier van de ezel, verfrommelde het tot een bal en smeet het de ruimte in.
'Schilders zijn voyeurs,' zeg ik en ga voor het half voltooide schilderij op de ezel staan.
Dan vraagt Ama aan Elizabeth om haar ezel te halen en ons haar schilderij te laten zien.
Combinatiemogelijkheden
in voorzetselgroep
- een schilderij op een ezel
'Als je van voeten tot hoofd een loodlijn neerlaat' – hij wees naar een jongeman – 'en je verbindt de uiteinden van die loodlijn met het verst gelegen punt ter rechterzijde [...] en je doet hetzelfde, maar dan gespiegeld, vanuit het meisje' – dat echter in geheel andere positie dan op het schilderij op de ezel zat [...] – 'waarbij je als verbindingspunt de voet van het standbeen van die jongen neemt en je trekt vervolgens, vanuit de twee meest uit elkaar gelegen hoeken de bissectrice, dan snijden die twee elkaar'.