onthullingsjournalistiek

De onthullingsjournalistiek deinst voor geen enkel taboe meer terug. Het is alsof de media de taak hebben overgenomen van de volksvertegenwoordiging, in bepaalde gevallen zelfs van de onderzoeksrechter. De bevolking krijgt de indruk dat zij tot in bijzonderheden wordt ingelicht over wat er is misgelopen, en waarom.

Onderzoeksjournalistiek is kritische en diepgravende journalistiek. Kritisch wil zeggen dat de journalistiek niet slechts fungeert als doorgeefluik van 'nieuws' dat er al was, maar dat nieuws wordt gemaakt dat er zonder dat journalistiek ingrijpen niet zou zijn geweest. Diepgravend wil zeggen dat substantiële eigen journalistieke inspanning is verricht, hetzij in kwantitatieve zin, hetzij in kwalitatieve zin, hetzij een combinatie daarvan. Hierbinnen onderscheidt de VVOJ drie soorten onderzoeksjournalistiek, die elkaar kunnen overlappen: + schandalen blootleggen (onthullingsjournalistiek ); + toetsing van beleid en functioneren van overheid, bedrijven en andere organisaties; + signaleren van (sociale, economische, politieke, psycho-sociale, financiële enz.) trends.

Nu journalisten het minder moeten opnemen voor bepaalde politieke belangen kunnen zij meer dan voorheen hun politieke waakhondrol vervullen. De meningen blijven hier echter verdeeld want de zogenaamde onthullingsjournalistiek ontaardde meermaals in riooljournalistiek met tal van inbreuken op privacy.

Ook al is iemand een duidelijke lul (m/v) of lijkt hij anderszins nergens naar, toch kan hij zich in de plaatselijke talkshows ongehinderd van zijn beste kant laten zien. In Het menselijk belang daarentegen, sta je als onderwerp per definitie in je blootje, al moet je er niet eens je kleren voor uittrekken. Er weerklinkt niet één stekelige, laat staan oneerbiedige vraag, en toch is het onthullingsjournalistiek, maar dan wel op kousenvoeten. Het onderwerp leidt zijn eigen leven, de cameraman zegt: 'Let maar niet op mij' en lost vervolgens op in het ego van de mens voor de lens, opdat het publieke zelfportret ongenadig, als het ware van binnenuit, zijn beslag zou kunnen krijgen.

Een aantal dag- en weekbladen heeft de onthullingsprojecten ingeruild voor het intensief volgen van maatschappelijke trends of voor meer kwantitatief onderzoek. De onthullingsjournalistiek is ook omstreden in sommige kringen. Eén bron binnen de Vlaamse publieke omroep noemt deze vorm van onderzoek haast onmogelijk. "Onderzoeksjournalistiek is per definitie partij trekken, iets voor het voetlicht halen, aanklagen. Dat staat op gespannen voet met de plicht om onpartijdig te zijn."