ros/ROS


A - paard

ros 1.0

(poëtisch/literair; archaïsch)

paard, met name een vurig, dapper rijpaard

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een ros…

is een zoogdier; is een dier

      Hoofdsemagram: paard


      Wetenschappelijke naam: Equus caballus

      Rijk Animalia; Dieren
      Stam Chordata; Chordadieren
      Klasse Mammalia; Zoogdieren
      Orde Perissodactyla; Onevenhoevigen
      Familie Equidae; Paardachtigen
      Geslacht Equus
      Soort Equus caballus

      Algemene voorbeelden


      Het was alsof er op een bepaalde vroege morgen op een hoorn geblazen werd en dan was het jachtseizoen weer geopend; op een snuivend ros ging hij op het wild af.

      NRC,

      Bij normale temperaturen let geen reiziger dan ook op dit remmen. Maar nu waren wij allen alert als paardrijders die de billen van hun ros voelen samentrekken.

      ...honderd. Ik kom, Piet Grijs,

      Voorafgegaan door de schallende trompetters, zwart met zilver, rij na rij, krijgshaftig, rectop, met het duizendvoudige hoefgekletter van vurige rossen!

      De dronken kanarie, Jan Gerhard Toonder,

      Combinatiemogelijkheden


      met adjectief ervoor


      • zo'n oud ros
      • mijn oude ros

      Zozo, zei hij, en waarom hebt u geen klacht ingediend wegens diefstal? Het was al zo'n oud ros, antwoordde ik. De voorlaatste keer dat ik op de pedalen trapte, schoot ik door mijn zadel.

      De wekker, André Janssens,

      Ach, ik hou gewoon het meest van mijn oude ros, met de versnellingspalletjes nog tussen mijn benen.

      Zadelpijn en ander damesleed, Liza van Sambeek,

      Vaste verbindingen


      Woordfamilie


      Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


      Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


      ros 1.1

      voorstelling van een ros, door middel van een beeld, een symbool etc.

      Betekenisbetrekking


      metonymie
      Betrokken betekenissen 1.0 : 1.1

      Semagram (extra betekenisinformatie)


      Een ros…

      is een voorstelling

          Algemene voorbeelden


          In Duitsland komt het ros op de vlag van de deelstaten Noordrijn-Westfalen (oorspronkelijk op de vlag van Westfalen) en Nedersaksen voor, maar ook op tientallen stads- en gemeentewapens zoals die van Herford en Schortens.

          De ontwortelmachine, Frans A.M. van Gorkum,

          De vlag van Twente beeldt een steigerend wit ros af op een rode achtergrond. De vlag (ontworpen door J.J. van Deinse) geeft het zogenoemde Saksenros (Duits: Sachsenross) weer, en vertoont grote overeenkomst met de vlag van Nedersaksen en de vlag van Noordrijn-Westfalen, twee deelstaten in Duitsland, de vlag van het Britse Graafschap Kent en veel andere Engelse en Duitse gemeentes en steden met een (Angel-)Saksische oorsprong.

          https://nl.wikipedia.org/wiki/Vlag_van_Twente

          Vaste verbindingen


          ros 2.0

          boosaardige vrouw; feeks

          Betekenisbetrekking


          metafoor
          Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

          Algemene voorbeelden


          Bovendien heeft Spek een kind, waar hij geheel van weg is. 'Het verblijft bij mijn eerste teef. Die ros heeft mij wat ingelaten!' beweert hij onomwonden, terwijl zijn doorgesneden kop verder wegschrompelt achter zijn lelijke snor.

          De verdwazing, Andreas Roels,

          Terwijl hij samen met zijn vrouw aan tafel zit, in een geluidloze keuken, merkt zij koud op: 'zijn wij wel getrouwd?'. Verslagen legt Guignard vork en mes neer. Paf! Zijn trek in eten is direkt over. Het voedsel verstijft in zijn mond. Verbaasd kijkt hij haar aan. Vreemd dat hij daar niet eerder aan gedacht had. In al die jaren zijn zij onbekenden voor elkaar gebleven. Raar! De ros eet onbewogen verder!

          De verdwazing, Andreas Roels,

          B - rosbief

          ros 1.0

          ((vooral) in Nederland)

          dun gesneden rosbief als broodbeleg; rosbief
          Vrijwel uitsluitend in de combinatie een broodje ros.

          Semagram (extra betekenisinformatie)


          Ros…

          is vlees; is een stof

              Combinatiemogelijkheden


              met substantief ervoor


              • een broodje ros

              In de keuken, tussen de broodjes ros en de frikadellen, werd er wel eens geplaagd en gestoeid.

              NRC,

              C - roodachtige kleur

              ros 1.0

              kleur tussen rood en geel, al of niet met bijmenging van bruin; roodachtige kleur
              Vaak in toepassing op een haarkleur of vachtkleur, maar ook wel in toepassing op de kleur van andere zaken.

              Semagram (extra betekenisinformatie)


              Ros…

              is een kleur; is een eigenschap

              • [Kleur] is roodachtig; is een kleur tussen rood en geel, al of niet met bijmenging van bruin
              • [Voorbeeld of specimen] is al naar gelang van de overheersing van een van de kleuren roodbruin of bruinrood, roodgeel of geelrood, bruingeel of geelbruin enz.

                Algemene voorbeelden


                Een lapjeskat heeft grote vlekken op de vacht in de kleuren wit, zwart en ros.

                http://www.kattenplaza.nl/5_feiten_over_katten

                Het behang moest eraf want de muren wou ze liever geschilderd zien in de kleuren ros en paars.

                http://nostesoro.nl/pages/onze%20kinderen.htm

                Woordfamilie


                Als deel van een afleiding


                Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


                ros 2.0

                ( Gezegd van het haar van personen, de vacht van dieren, de gloed van vlammen, het schijnsel van licht, enz.)
                van een kleur tussen rood en geel, al of niet met bijmenging van bruin; roodachtig

                Combinatiemogelijkheden


                met substantief


                • een rosse gloed
                • een rosse schijn

                De straat kreeg een rosse gloed in de opkomende zon.

                De vrouw die alles had, Kees van Beijnum,

                De houtblokken in de haard knetterden, het vuur wierp een rosse schijn over de vloer.

                De stenen toren, Jo Claes,

                • ros haar
                • een rosse baard
                • rosse vlekken

                'Er is ros haar en ros haar,' zegt mijn moeder. 'Er is oranjeros, blondros, bruinros, koperros, roodros. Theo's moeder behoorde tot de laatste groep. Roodros.'

                Alle verhalen, Kristien Hemmerechts,

                Hij begon te schrijven omdat hij ros haar had en sproeten en door aanbeden bakvissen werd bespot, zei hij eens aan Fernand Auwera.

                Ik ga altijd uit de weg voor een andere ezel, Jos de Man,

                Hij wreef zijn vuile handen schoon in zijn rosse baard.

                Sterk water, Marijke Libert,

                Kleintjes van die gekke zwarte poes met rosse vlekken die net een brilletje droeg.

                Matrimony, Micheline De Ridder,

                Vaste verbindingen


                Woordfamilie


                Als deel van een afleiding


                Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


                Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


                ros 2.1

                ( Gezegd van personen en dieren.)
                met ros haar of een rosse vacht

                Betekenisbetrekking


                metonymie
                Betrokken betekenissen 2.0 : 2.1

                Algemene voorbeelden


                Op straat zei papa gedempt: 'hebt ge die rosse meneer goed bezien die naast Peter zat en die de hele tijd won?' dat is meneer Tierenteyn. Ge zoudt het niet zeggen aan zijn figuur en aan zijn stom bakkes, maar hij is van de geheime diensten.

                Het verdriet van België, Hugo Claus,

                Achter mij, op de brede vensterbank, ligt gewoonlijk de luie, rosse kater te zonnen, maar nu is er geen zon, de regen klettert hard tegen de ruiten.

                De groene jager, Roger Pieters,

                'Kunnen wij u helpen?'. Het boletenhoofd van een rosse verkoopster dook op van achter een collectie alpiene accessoires.

                Een studie in houdbaarheid, Harold Polis,

                Ze hebben een grote, rosse loebas van een hond, die bijna uitsluitend uit gele, grimmige tanden bestaat.

                Verbannen in het vaderland, Karel Jonckheere,

                Vaste verbindingen


                rosse mier

                1. ( (vooral) gesproken taal)
                  rode mier (Formica rufa)

                  Synoniem: rode bosmier; rode mier

                  Semagram (extra betekenisinformatie)


                  Een rosse mier…

                  is een mier; is een insect; is een dier

                      Terwijl de man vertelt, zie ik een grote rosse mier over zijn rimpelig nekvel kruipen.

                      http://www.wereldwijd.be/archief/ww298-42.html,

                    ros 2.2

                    waar veel prostitutie is, hetgeen herkenbaar is aan de gloed van het rode sfeerlicht van de bordelen

                    Combinatiemogelijkheden


                    met substantief


                    • een rosse buurt
                    • een rosse straat
                    • een rosse wijk
                    • het rosse havenkwartier
                    • het rosse leven
                    • het rosse wereldje

                    Het gebeurt dikwijls dat vrouwen die in een rosse buurt wonen lastig gevallen worden door 'klanten'.

                    http://www.sap-pos.org/rood/2002/april/prostitutie.htm,

                    Ze hadden gisteravond door het rosse havenkwartier gelopen, en Bolle had het nodig gevonden zijn voyeurisme achter zijn zogenaamde belangstelling als maatschappelijk werker te verstoppen, terwijl hij er van stijfheid toch al moeilijk bij liep.

                    De baan van gaan en gissen, Bruno Bartels,

                    In De hoeren heerst de poëzie. Angst en walging voel je, deernis en droefenis. Die Italianen van het rosse leven komen heel dichtbij.

                    NRC,

                    Moeilijk te beschrijven wat hij voelde in zo'n rosse straat.

                    De verpletterende werkelijkheid en andere verhalen, J.M.A. Biesheuvel,

                    Hij kende het rosse wereldje als geen ander.

                    De Cock en de moord op melodie, Appie Baantjer,

                    Vaste verbindingen


                    D - return on sales

                    ROS 1.0

                    (business, economie en financiën)

                    return on sales; bedrijfsresultaat in procenten van de omzet

                    Algemene voorbeelden


                    In de sector moet 25 procent 'return on sales' (ROS), dus zuivere winst, behaald worden.

                    http://www.villamedia.nl/n/nvj/vak/2001nov20onderdruk.shtm,