salamander 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een salamander…
is een amfibie; is een dier
- [Afmeting] wordt, afhankelijk van de soort waartoe hij behoort, gemiddeld tussen de 5 en 15 cm lang, maar wordt als reuzensalamander wel 150 tot 180 cm lang
- [Geluid] piept of sist; maakt een piepend of sissend geluid
- [Kleur] komt in Nederland en België in de natuur voor in donkere kleuren, met een gekleurde buik, maar er zijn ook soorten die heel lichte of felle kleuren of felgekleurde vlekken hebben
- [Bouw] is gewerveld; heeft vier poten
- [Deel] heeft een relatief lange staart, die hij gebruikt bij het zwemmen, en een lange, plakkerige tong waarmee hij voedsel zijn bek in trekt
- [Voortplanting] legt eieren of is eierlevendbarend en kan zich mogelijk ook ongeslachtelijk voortplanten
- [Plaats] leeft in vochtige gebieden, in holen, rotsspleten of onder stenen, of in zoet water in beken, sloten en vijvers
- [Woongebied] komt verspreid over de wereld voor, voornamelijk in Noord-Amerika en Zuid-Amerika, Azië, en in Europa vrijwel overal behalve in het noorden
- [Leeftijd] kan, afhankelijk van de soort, tot 50 jaar oud worden, maar wordt gemiddeld 5 tot 10 jaar oud
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is qua levenswijze onder te verdelen in drie groepen: de landsalamanders die het water in principe niet betreden, de watersalamanders die gedurende een deel van het jaar in het water te vinden zijn en de volledig aquatische soorten, zoals de mudpuppy
- [Gedrag] is een vleeseter; ademt via de huid, die altijd vochtig moet blijven
- [Gelijkenis] lijkt op een hagedis
- [Onderscheid of tegenstelling] heeft, in tegenstelling tot een hagedis, geen schubbenhuid en is gevoelig voor uitdroging
- [Verscheidenheid] komt voor in ongeveer 700 soorten
| Rijk | Animalia; Dieren |
|---|---|
| Stam | Chordata; Chordadieren |
| Klasse | Amphibia; Amfibieën |
| Orde | Caudata; Salamanders |
Algemene voorbeelden
De Gulp meandert fraai door het landschap met aan weerszijden oeroude wilgen. Op de informatieborden van Staatsbosbeheer staat te lezen dat onder meer de ijsvogel, de gele kwikstaart en de salamander er hun domicilie hebben.
De kamsalamander is behoorlijk zeldzaam, maar wint weer aan terrein. In Drenthe wordt het diertje als 'bedreigd' aangemerkt, maar in heel Nederland zelfs als 'ernstig bedreigd'. Deze salamander wordt zo'n achttien centimeter groot, de paartijd begint eind maart en het vrouwtje zet in de periode april/juni de eieren af.
Er zijn tegenwoordig nog zo'n 2000 soorten amfibieën, die worden onderverdeeld in drie groepen: de kikkers en padden, de wormsalamanders en de salamanders. De laatste groep is het interessantst, omdat salamanders het meest lijken op de amfibieën die miljoenen jaren geleden leefden.
Als hagedissen, salamanders, krokodillen zwemmen doen ze dat voornamelijk door zijwaarts golvende bewegingen van de staart, de ledematen worden tegen het lichaam gedrukt.
In tegenstelling tot kikkers en padden hebben alle salamanders een staart, die ze als voortstuwingsmiddel gebruiken bij het zwemmen. Nog een kenmerk van salamanders is de lange, plakkerige tong, die ze gebruiken om voedsel te bevochtigen en in hun bek te brengen.
De in het water levende salamanders leggen honderden eitjes in het water, waar uiteindelijk larven uitkomen.
Over het algemeen worden salamanders 5-15 cm lang. Uitzonderingen zijn soorten als de Japanse reuzensalamander, die 1,5 meter lang kan worden en 40 kg kan wegen.
Net als reptielen zijn salamanders koudbloedig. Ze hebben een vochtige huid en verlangen over het algemeen een vochtige leefomgeving. Bijna alle volwassen salamanders hebben vier poten. De soorten die alleen in het water leven, hebben daarentegen geen achterpoten. De meeste salamanders hebben longen en kunnen lucht inademen. In tegenstelling tot kikkers en padden hebben alle salamanders een staart, die ze als voortstuwingsmiddel gebruiken bij het zwemmen.
Salamanders voelen zich doorgaans goed thuis in koele, vochtige gebieden, waar ze een plekje zoeken in holen of rotsspleten, onder stenen en boomstronken, in rivieren, stroompjes of moerassen. Ze jagen meestal 's nachts.
Dat lagere dieren het vermogen tot regeneratie bezitten, is bekend. Regenwormen of salamanders zijn in staat verloren organen of ledematen opnieuw te vormen.
Salamanders zijn carnivoren en leven vooral van kleine, ongewervelde dieren als insecten, slakken en wormen.
Tijdens de zomer is er in een sloot veel te ontdekken: salamanders, vissen, kokerjuffers en waterspinnen.
Er zijn maar weinig vogels die ik liever niet in mijn tuin zie en een daarvan is de reiger. Deze vogel heeft het namelijk altijd voorzien op het leven in mijn vijver, zoals de salamanders, kikkers en vissen.
Hoewel salamanders zoetwaterdieren zijn, kan de Mexicaanse tijgersalamander ook in een zoutwateromgeving leven.
De meeste soorten komen voor in Noord- en Centraal Amerika, maar er kunnen ook salamanders worden aangetroffen in Europa, West-Azië en Noordwest-Afrika.
Een van de vreemdste salamanders is de axolotl, een Azteeks woord voor 'dienaar van het water'. Net als Peter Pan volgroeit hij niet. Dit is een prachtig voorbeeld van neotenie: een geslachtsrijp volwassen dier behoudt larvale kenmerken.
Combinatiemogelijkheden
als object bij een werkwoord
- salamanders vangen
Als schooljongen struint hij al gauw de wijde omgeving af om te vissen, salamanders te vangen en op te gaan in een vertrouwd jongensuniversum waar hij heer en meester is.
met adjectief ervoor
- adulte salamanders
- volwassen salamanders
Tijdens de visseninventarisatie zijn belangrijke aanvullende waarnemingen gedaan van amfibieënlarven en adulte salamanders. De determinatie van vissen en amfibieën(larven) vond plaats in het veld.
Bijna alle volwassen salamanders hebben vier poten. De soorten die alleen in het water leven, hebben daarentegen geen achterpoten.
- een blinde salamander
- longloze salamanders
De olm werd vanwege de afwijkende anatomie al door Darwin aangehaald in zijn boek On the origin of species. Hij schaart de olm onder de wrecks of ancient life, vrij vertaald één van de overblijfsels van het oerleven. Deze blinde salamander leeft in grotten langs de kustlijn van de Balkan.
Enkele salamanders zijn typische grotbewoners. Dat geldt bijvoorbeeld voor longloze salamanders als de blinde grottensalamander van het Ozark Plateau in Missouri en de blinde salamander van Texas. De laatste leeft in ondergrondse waterlopen en brengt daar zijn hele leven door. Net zoals andere in grotten levende salamanders is hij bleekroze tot wit van kleur.
- een zeldzame salamander
Hierbij is vastgesteld dat een grote populatie alpenwatersalamander voorkomt, deels binnen het gebied, maar vooral in de sloot langs de snelweg. Dit is een goed teken, landelijk gezien is dit een zeldzame salamander.
in voorzetselgroep
- kijken naar de salamanders
- turen naar de salamanders
In een weide hadden ze bij een plas als kinderen een hele tijd op hun hurken gezeten en naar de salamanders gekeken.
Een vader lag met zijn kleine zoon plat op zijn buik op een brugje in het heldere water tussen waterpest, aarvederkruid en drijvend fonteinkruid te turen naar de salamanders.
met ander, nevengeschikt substantief
- kikkers en salamanders
- padden en salamanders
- salamanders en hagedissen
- salamanders, padden en kikkers
Op weg naar de hokken passeerden we de ronde zwempoel. Er dreven bladeren en het wemelde van de kikkers en salamanders.
En omdat de krater een diepte heeft van zeker twee meter staat er bijna altijd water in. Reeën, damherten en tal van vogels laven zich daar. En amfibieën zoals kikkers en salamanders leven zelfs in die put.
De meander werd uitgediept en schoongemaakt, waardoor er weer stromend water in kan komen. Gehoopt wordt, dat hierdoor weer kikkers, padden en salamanders in het water zullen komen.
In de vijvers en ook in de tuin zijn veel dieren uitgezet, o.a. ringslangen, kikkers, hazelwormen, diverse vissoorten, salamanders en hagedissen.
In februari voelen de amfibieën de lente kriebelen. Ze ontwaken uit hun winterslaap en trekken naar poelen, waar ze voor het nageslacht zorgen. Jammer genoeg sneuvelen onder autobanden jaarlijks honderden salamanders, padden en kikkers.
Vaste verbindingen
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
salamander 1.1
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 1.1 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een salamander…
is een voorstelling
Algemene voorbeelden
Verschillende steden zoals Cognac (vuur, branden) in het departement Charente gebruiken de salamander in hun wapenschild.
De voorstelling van het Aards Paradijs met zijn verschillende dieren: pelikaan, salamander, eekhorentje, slang, huisjesslak en kikker.
salamander 2.0
(verouderend)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een salamander…
is een toestel; is een gebruiksvoorwerp
- [Materiaal] werd doorgaans gemaakt van gietijzer
- [Herkomst of oorsprong] werd oorspronkelijk vervaardigd in Frankrijk
Algemene voorbeelden
Ook stookten we wel anthraciet. Salamander en potkachel stonden dan rood.
Het was avond, rond half acht. De salamander had een paar uur zacht gebrand op wat houtblokken, maar nu was hij weer koud.
Ze trok een stoel naar de kachel, pakte de hamer van de tafel, klom op de stoel en begon op de biels te slaan in de hoop dat deze een eindje dieper in de salamander zou zakken. Maar hoe ze ook ramde, het end hout zakte geen millimeter.
Woordfamilie
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
salamander 3.0
Bron:
www.acosta.eu
(
CC BY-SA 3.0
)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een salamander…
is een toestel
- [Functie] verwarmt een gerecht van bovenaf
- [Plaats] wordt gebruikt in de keuken
Combinatiemogelijkheden
in voorzetselgroep
- onder de salamander gratineren
- onder de salamander plaatsen
Warm de artisjokbodems in hun eigen vocht. Zet nu de artisjokbodems in een beboterde vuurvaste schaal, leg er asperges overheen en geef er mousselinesaus over. Gratineer nu zeer voorzichtig onder de salamander.
De gare koteletjes op een bakplaat leggen, de binnenkant naar boven. Leg hierop een stukje kaas ter grootte van een eierlepeltje. Onder de grill of salamander plaatsen tot de kaas begint te smelten.
salamander 4.0
(wetenschap; onderwijs en opvoeding; (vooral) in België)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een salamander…
is een ritueel
Algemene voorbeelden
Wie naar een cantus gaat, heeft natuurlijk een codex bij (tenzij je alle liedjesteksten uit het hoofd kent natuurlijk), maar vooraleer het ' Io vivat ' aan te heffen en te starten met salamanders of ad fundums, leg je het beste eerst een goede bodem. Een stevige zak friet, een grote pita, sardienen in olie,… met een ' vet bodemke ' stel je de komst van de mannetjeskat langer uit, maar het effect zal daarom niet minder zijn.
Woordfamilie
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
salamander 4.1
(wetenschap; onderwijs en opvoeding)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een salamander…
is een heildronk
Algemene voorbeelden
De Salamander is een heildronk iets of iemand ter ere, en geen strafdronk of een wedstrijd in sneldrinken. Het is het hoogste studentikoos eerbewijs dat een lid van de corona, ook een afwezig persoon, aan de clubtafel te beurt kan vallen. Wanneer de Praeses een Salamander aankondigt, worden de glazen leeggedronken en opnieuw gevuld [...]. Het ritueel verschilt in Vlaanderen van studentenstad tot studentenstad en dan nog hebben vele clubs een eigen traditie om een Salamander aan te kondigen.