toeval


toeval 1.0

gebeurtenis of omstandigheid die vooraf niet voorzien, gewild of te berekenen was; onvoorziene gebeurtenis of omstandigheid

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een toeval…

is een gebeurtenis

  • [Intentionaliteit] was niet voorzien, gepland of gewild

    Algemene voorbeelden


    Je moet je leven zo plezierig mogelijk maken, want elk moment kan het toeval je einde brengen.

    http://home.hetnet.nl/~herakleitos/Ethiek/Epikouros/Epikouros%20filosofie.htm

    "Ik sta daar alleen met mijn gitaar, maar ik heb een cassette meelopen waarop, afgewisseld met stilte, een paar geluidsfragmenten staan. Dat kan een blaaspartij van een Russische folk-plaat zijn of het intro van Magical Mystery Tour. Die fragmenten komen volkomen onverwacht voor het publiek, maar ook voor mijzelf, door de speakers. Soms schrik ik me dood want dan moet ik meteen mijn ritme aanpassen. Maar meestal komen mensen me achteraf vertellen dat ik het zo knap getimed had. Toeval is natuurlijk alleen toeval als je er niet op rekent. Dus je kunt het geen 'methode' noemen."

    NRC,

    Kwekers fokken nu met een topstier, maar de kwaliteit van de nakomelingen hangt af van de moederdieren en van het toeval: niemand weet op voorhand welke helft van de eigenschappen van de stier in het kalf terechtkomt, en hoe die gaan interageren met de al even willekeurig gekozen helft van de koe.

    De Standaard,

    De aankoopkoersen lagen (binnen de bandbreedte) gemiddeld slechts zo'n 35 procent af van de hoogste koers op de betreffende handelsdag. De verkoopkoersen waren gemiddeld 68 procent lager dan de hoogste koersen op die dag. De kans dat toeval hier een rol speelt, is volgens de onderzoekers 0,01 procent. Is hier sprake van inhouse matching?

    NRC,

    Combinatiemogelijkheden


    met adjectief ervoor


    • een dom toeval
    • een gelukkig toeval
    • een merkwaardig toeval
    • een mooi toeval
    • een ongelukkig toeval
    • een vreemd toeval
    • een wonderlijk toeval
    • dom toeval
    • puur toeval
    • stom toeval
    • zuiver toeval

    Betekende dit dat de dood van Bert verder reikte dan een dom toeval?

    Een burgerlijke vakantie in het zuiden, Piet Sterckx,

    Als we later door een of ander wonderlijk toeval nog eens die smaak proeven, die geur ruiken, blijken de oude associaties nog intact en leiden ze ons moeiteloos naar vroege herinneringen.

    Waarom het leven sneller gaat als je ouder wordt, Douwe Draaisma,

    Toch is het puur toeval dat de speurders naar de daders leidde.

    De Standaard,

    Geregeld loop je tijdens het surfen door stom toeval tegen dingen aan die misschien voor jou niet zo interessant zijn, maar wel voor iemand die je kent.

    http://www.xs4all.nl/~gbdesign/home/fr_home.htm

    Dat Dechavanne de tweede reeks had gewonnen met 10,4 seconden voorsprong op Defourny, mag als zuiver toeval worden beschouwd.

    De Standaard,

    in voorzetselgroep


    • iets aan het toeval overlaten
    • aan het toeval te wijten zijn

    Met gepaste trots is ons verteld dat ditmaal niets aan het toeval wordt overgelaten.

    Proloog; Uitje; Vakantiebelevenissen; Helm, Ep Meijer,

    We moeten namelijk zeker zijn dat de gevonden verbanden niet aan het toeval te wijten zijn, maar op een echte correlatie wijzen.

    http://home.planetinternet.be/~sintlod8/oost_timor/oost_timor_inleiding.htm

    met substantief ervoor


    • een dosis toeval
    • een behoorlijke dosis toeval
    • een grote dosis toeval

    Een dosis toeval komt me echter nooit ongelegen en een samenloop van omstandigheden is bij mijn weten de enige manier om iets te maken van je leven.

    Herinneringen aan moeder aarde, Johan Tykens,

    Veel informatie is wel aanwezig, maar kan alleen gevonden worden met een grote dosis toeval (Internet), is niet expliciet beschikbaar (databases van bedrijven) of alleen toegankelijk voor mensenogen na de inzet van forse rekencapaciteit (astronomische, meteorologische en aardobservatiegegevens).

    http://www.stt.nl/stt2/projecten/projecten.htm

    met dat-zin


    Het is geen toeval dat dictaturen, of deze nu links of rechts van aard zijn, altijd beginnen met het vervalsen van de geschiedenis.

    NRC,

    'Was het toeval dat ze voor de gelegenheid een kort rokje had aangetrokken en een bloesje waarvan de stof zo dun was dat een geoefend oog het merk van haar bh van het labeltje kon aflezen?'

    De vijfde macht, Pieter Aspe,

    met onbepaald voornaamwoord


    • allemaal toeval
    • geen toeval

    'Het ontstaan van de mens was maar een toevallige gebeurtenis in de evolutie. Voor intelligentie, zelfbewustzijn, taal en technologie geldt misschien hetzelfde.' 'Allemaal toeval? Dat lijkt me wel heel stug. De evolutie zorgt er toch voor dat de beste eigenschappen de meeste kans krijgen, en dat alles in de loop van de tijd alleen maar beter en slimmer wordt?'

    http://www.govertschilling.nl/boeken/zijn_wij_alleen_in_het_heelal/hoofdstuk1.htm,

    Synchroon gebeuren er dingen die we niet voor mogelijk houden. Dat kan geen toeval zijn, denken we dan. We zijn beesten die betekenis willen geven. Maar er is geen betekenis. Het is toeval. Stom toeval. Eén van die miljoenen details had maar anders hoeven te zijn en ik was niet Finn Jacobs maar Octave Dupont geweest.

    Morgenster, Jaap Scholten,

    met ander, nevengeschikt substantief


    • toeval en noodzaak

    In 1968 ontwikkelt hij het motief van de tweeling. Sindsdien signeert hij zijn werk met Alighiero Boetti. Hij zoekt het paradoxale der kunst op in tegenstellingen als orde en wanorde, rede en gevoel, toeval en noodzaak, verschil en gelijkenis.

    De Standaard,

    Over toeval en noodzaak vinden we bij de sofisten weinig of niets. Deze grote thema's vormden ook geen stof voor hen: de mens was maat van alle dingen, en dat schijnt te impliceren dat zulke zaken als god en toeval voor ons onkenbaar zijn.

    http://users.skynet.be/bs661306/peter/doc/hpv00r03-467.htm

    Vaste verbindingen


    bij toeval; door toeval; per toeval

    1. toevallig

      Synoniem: toevallig

      Twee weken daarvoor had hij haar bij toeval ontmoet in de winkel van haar ouders, waar hij borduurgaren kocht als cadeau voor zijn moeder.

      Blauwbaard, Pauline Slot,

      Een niet gering aantal Nederlands geadopteerden kwam zelf pas op latere leeftijd, door toeval of zelfs onbedoeld, achter de feiten van hun eigen herkomst.

      http://home-3.worldonline.nl/~mobius/index.html#Vragen

      De bandleden ontmoetten elkaar in 1992 per toeval op een rondvaartboot tussen Schoonhoven en Rotterdam.

      Meppeler Courant,

    blind toeval

    1. puur toeval; iets wat men absoluut niet kon voorzien

      Er is de ('schuldige') geschiedenis die de personages vormt, en die om keuzes en plaatsbepaling vraagt - zij bepaalt onze bestemming. En er is het blinde toeval, dat maakt dat we, om met Gumps eigen woorden te spreken, 'veertjes op de wind' zijn. Ofschoon deze paradox op het eind van de film wordt benoemd is mij niet helemaal duidelijk geworden wat de film er mee wil.

      NRC,

    het toeval wil dat ...

    1. het is toeval dat ...

      Het toeval wil dat deze allerbeste vrienden ook hun buren zijn.

      Alle verhalen, Kristien Hemmerechts,

      Het toeval wil dat hij Walter ontmoet in een bar.

      De Standaard,

    Woordfamilie


    Als deel van een afleiding


    Als deel van een afleiding


    Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


    Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


    toeval 2.0

    epileptische aanval als gevolg van storingen in de elektrische activiteit in de hersenen, die gepaard gaat met bewustzijnsstoornissen en stuiptrekkingen of verkramping van spieren; stuip; insult; convulsie

    Betekenisbetrekking


    specialisering
    Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

    Semagram (extra betekenisinformatie)


    Een toeval…

    is een aandoening

    • [Verloop] is een plotselinge en tijdelijke aanval; gaat na enige tijd vanzelf over
    • [Behandeling of bewerking] kan behandeld worden met anti-epileptica, geneesmiddelen die de aanvallen onderdrukken
    • [Lichaamsdeel] is een aandoening van de hersenen
    • [Oorzaak, reden of aanleiding] wordt veroorzaakt door storingen in de elektrische activiteit van de hersenen als gevolg van een neurologische ziekte, bijvoorbeeld epilepsie (vallende ziekte), of als gevolg van hersenletsel door trauma, een hersentumor, of vergiftiging of onthouding van een verslavende stof
    • [Symptoom] gaat gepaard met bewustzijnsstoornissen of bewustzijnsverlies, al of niet met neervallen en stuiptrekkingen of verkramping van de spieren

    Algemene voorbeelden


    Epilepsie. Staat bekend als 'vallende ziekte'. Hersenziekte die zich kenmerkt door aanvallen van ongecontroleerde overmatige activiteit van bepaalde delen van de hersenen, waardoor toevallen kunnen ontstaan. Deze kunnen zich voordoen in diverse vormen, zoals spiertrekkingen of als kortdurende bewustzijnsdalingen zonder spiertrekkingen.

    http://www.spreekuurthuis.nl/trefwoorden.html?action==E

    Combinatiemogelijkheden


    als object bij een werkwoord


    • een toeval krijgen

    Het hematoom dat binnen het hoofd plaats inneemt ten koste van de hersenen, geeft klachten van hoofdpijn en misselijkheid, soms met braken. Gaat de aandoening verder, dan kan de patiënt verlammingen van een arm of een been gaan vertonen, of hij kan spraakstoornissen krijgen waardoor hij niet meer kan zeggen wat hij eigenlijk wil zeggen (afasie). Ook kan hij stuipen of toevallen krijgen met schokken van armen en benen.

    http://www.nvvn.org/

    Woordfamilie


    Als deel van een afleiding


    Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


    toeval 2.1

    aanval die lijkt op een epileptische aanval, waarbij men buiten zichzelf raakt of bewusteloos neervalt als gevolg van extreem overspannen zenuwen; zenuwtoeval

    Betekenisbetrekking


    generalisering
    Betrokken betekenissen 2.0 : 2.1

    Combinatiemogelijkheden


    als object bij een werkwoord


    • een toeval krijgen
    • bijna een toeval krijgen
    • zowat een toeval krijgen

    Tante Yvonne kreeg bijna een toeval. Ze had zitten praten, in een hoek, en ze wist niet waar haar man was gebleven. "Hij ligt misschien in de boomgaard," zei iemand. "Hij zag er daar straks al niet te best uit..."

    Kermis, Gaston Durnez,

    Toen ze merkte dat haar mascara dreigde af te geven op haar blouse, gebruikte ze een punt van het tafellaken. Dat deed ze vroeger ook al, dacht Katrien. Ze had nooit een zakdoek bij zich. Op een keer snoot ze haar neus in een gordijn. Ma kreeg bijna een toeval.

    Het goddelijke monster, Tom Lanoye,

    'k Dacht: "Ochot, als die mij gaat zien, die gaat nen toeval krijgen."

    Sierens & Co, Arne Sierens,

    Ik was het eerste meisje dat met een lange broek op school kwam, de nonnen kregen zowat een toeval en weer werd ik naar huis gestuurd.

    http://www.seniorplaza.nl/Steel1.htm

    Woordfamilie


    Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen