A - bolgewas
ui 1.0
Bron:
Colin
(
CC BY-SA 3.0
)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een ui…
is een bol; is een groente; is voedsel
- [Geur] heeft een scherpe, indringende geur
- [Kleur] is bruingeel of rood aan de buitenkant; is wit of geelwit aan de binnenkant
- [Smaak] smaakt pittig
- [Uiterlijk] heeft een papierachtige buitenste rok over een gelaagde kern
- [Vorm] is min of meer rond of ovaal en aan de bovenkant iets spits toelopend
- [Deel] bestaat uit laagjes die rokken genoemd worden
- [Functie] wordt gebruikt als groente of als smaakmaker
- [Behandeling of bewerking] wordt in stukjes, snippers of ringen gesneden; wordt gestoofd, gebakken, gefrituurd of rauw verwerkt
- [Gebruikswijze] wordt koud of warm gebruikt als groente, garnituur of als smaakmaker; wordt vaak gebruikt in stoofschotels en in salades
- [Werking of functionering] kan bij het snijden de ogen doen tranen door zijn scherpe geur
Algemene voorbeelden
De dokter had haar wat voorgeschreven tegen de zenuwen en de hormonen. Desondanks liepen haar tranen soms over de uien en één keer brak ze een houten lepel doormidden.
Let er bij de aankoop van uien altijd op dat ze volkomen droog zijn en stevig aanvoelen.
Uien zijn echte smaakmakers. De meest bekende is de gele ui, met een geelbruine schil. Deze ui heeft de, voor ons zo bekende, pittige uiensmaak.
Het was altijd logisch. In de winter boerenkool, peen, uien en spruiten. In het voorjaar spinazie, postelein, asperges, veldsla en rabarber. De boer bracht naar de veiling wat van het land kwam en de huisvrouw kocht wat de groenteboer achter de toonbank had.
Uien bevatten behoorlijk veel koolhydraten (5,6 g) en vitamine C (10 mg) en zijn goed voor slechts 27 kcal/100 gram.
Sjalotten zijn géén uien, wat men er ook van zegt.
Combinatiemogelijkheden
als object bij een werkwoord
- een ui bakken
- een ui fijnsnijden
- een ui fruiten
- een ui fijnhakken
- een ui opensnijden
- een ui pellen
- een ui rooien
- een ui schillen
- een ui snijden
- een ui snipperen
- een ui stoven
- een ui in ringen snijden
- een ui in stukjes snijden
- uien klein snijden
Bak de fijn gehakte ui in olie en boter glazig, voeg hier de tomaten en de tomatenpuree aan toe en 5 min. laten koken.
De ui fruiten in 1 kop olijfolie en dan op een hoger vuur het gehakt erbij, als het gehakt rul is de gepureerde tomaten erbij en 5 minuten laten smoren.
Hij keek door de kijker en zag hoe de fabrieken werkten, hoe drommen studenten zich naar de universiteit spoedden, hij zag de dieren des velds, hij zag de boeren op Noord-Beveland uien rooien.
Schil de uien en snij ze in ringen.
De ui schillen en in stukjes snijden.
Kleine ui grof snipperen en op de bodem leggen.
Snijd intussen de wortels en uien klein, voeg ze samen met de geschilde aardappelen bij het vlees en laat nog een 20-tal minuten stoven tot de aardappelen gaar zijn.
met adjectief ervoor
- een gele ui
- een gewone ui
- een grote ui
- een jonge ui
- een kleine ui
- een middelgrote ui
- een oude ui
- een rauwe ui
- een rode ui
- een scherpe ui
- een vroege ui
- een witte ui
- een zoete ui
De meest bekende is de gele ui, met een geelbruine schil.
Naast deze gele ui zijn er ook de rode ui met een milde, soms licht zoete smaak en de wat scherper smakende, pittige witte ui.
Sweet Onion. Deze grote ui is knapperig, zoet en sappig.
In percentages uitgedrukt bestaat de rauwe ui gemiddeld uit 90% vocht, 6,5% koolhydraten, 1% eiwitten en 0,1% vet.
Het aantal calorieën dat zij leveren ligt bij scherpe uien hoger dan bij zoete uien.
met adjectivisch voltooid deelwoord
- een gehakte ui
- een fijngesneden ui
- een gepelde ui
- een geschilde ui
- een gesneden ui
- een gesnipperde ui
- een opengesneden ui
- gebakken uien
Een lucht van gebakken uien en sigaretten sloeg van haar uitpuilende tong af en steeg op in zijn gezicht.
Fruit de gepelde en gesnipperde ui in olie.
De uien zuiveren het bloed, een opengesneden ui helpt de verstopte neus vrij te maken, een ui tegen een ontstoken oor, geneest het oor.
in voorzetselgroep
- met uien
- naar uien ruiken
- naar uien stinken
Mijn tantes en ooms beginnen de porseleinen schalen door te geven, biefstuk met uien, rijst en bonen, en de gasten bedienen zich met de grootste zorg, om geen korrel rijst, geen druppel saus op het smetteloos witte kleed te morsen.
De polder ruikt naar uien.
met substantief ervoor
- een kilo uien
- een paar uien
- een zak uien
Op de markt kocht hij drie kilo aardappelen, een kilo goudrenetten en een kilo uien.
Met een goed geladen rugzak (iedereen nog een paar uien, limoenen en ananassen erbij gepropt) vertrekken we in het holst van de nacht.
met ander, nevengeschikt substantief
- ui en knoflook
- uien en sjalotten
- de wortel, uien, preien en sjalotjes
- uien, wortelen en aardappelen
Ui en knoflook schillen en in stukjes snijden.
Zo kan u gemakkelijk opzoeken dat uien en sjalotten antibiotische eigenschappen hebben, de groei van tumoren remmen en de cholesterol beperken.
Was en snij de wortel, uien, preien en sjalotjes in stukken en voeg ook deze toe.
Bijna alle boeren verkopen akkerbouwprodukten en dan met name uien, wortelen en aardappelen.
Vaste verbindingen
uien klappen
-
het loof van de te rooien uien verwijderen en verwerken met een landbouwmachine
Uien alleen klappen en rooien als deze winddroog zijn.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
- uiaroma
- ui-effect
- uienafval
- uienboekweitkoek
- uienboer
- uienchips
- uiencompote
- uienconfituur
- uienexporteur
- uienfeest
- uiengehakt
- uiengeur
- uiengewas
- uienhakker
- uienhoop
- uienklapper
- uienkoepel
- uienmengsel
- uienoogst
- uienpasta
- uienperceel
- uienpoeder
- uienpreparaat
- uienrasp
- uienring
- uiensap
- uiensaus
- uienschil
- uiensmaak
- uiensnijder
- uiensoep
- uienstapel
- uienstukje
- uientaart
- uienteelt
- uienteler
- uienveld
- uienvlieg
- uiring
- uisnipper
- uisoort
Overige woordfamilieleden
ui 1.1
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 1.1 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Ui…
is een stof
Algemene voorbeelden
Neem circa 250 gram verse venusschelpen of kokkels en stoom ze in enkele minuten open in wat witte wijn, ui, peterselie en tomaat.
Combinatiemogelijkheden
als object bij een werkwoord
- ui eten
Mensen die met transcendente meditatie bezig zijn. Die mogen geen ui of prei eten omdat er teveel calcium in zit, en calcium is een aardend mineraal dus dat mag niet.
met adjectivisch voltooid deelwoord
- gebakken ui
- gefruite ui
Het rook er naar gebakken ui, en naar allerlei kruiden die ik niet kende.
Er hing een snippertje gefruite ui in zijn baardhaar.
met substantief ervoor
- schijven ui
- snippers ui
- stukjes ui
Doe de schijven ui erbij en bak alles nog eens een minuut.
Verhit de olie en fruit hierin de snippers ui.
Goed omscheppen en de stukjes ui even meebakken tot ze glazig zijn.
in voorzetselgroep
- met ui
- naar ui ruiken
Op een van de eerste warme dagen van die laatste zomer was ik met de trein naar het dertig kilometer ten zuiden van Barcelona gelegen Sitges gereisd, omdat ik had gehoord dat daar een door een Nederlands echtpaar gedreven bar was gevestigd waar broodjes tartaar met ui werden geserveerd.
Net prei. Ze wreef een blad tussen haar vingers, snuffelde er aandachtig aan: prei rook niet zo. Prei rook naar ui.
ui 2.0
Bron:
Wouter Hagens
(
CC BY-SA 3.0
)
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 2.0 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een ui…
is een plant
Wetenschappelijke naam: Allium cepa
| Rijk | Plantae; Planten |
|---|---|
| Stam | Embryophyta; Landplanten |
| Klasse | Spermatopsida; Zaadplanten |
| Orde | Asparagales |
| Familie | Alliaceae; Lookfamilie |
| Geslacht | Allium; look |
| Soort | Allium cepa |
Algemene voorbeelden
De Nederlandse akkerbouwers telen vooral aardappelen, suikerbieten en graan, en gewassen als uien, wortelen, boontjes en koolzaad.
Een aantal bolgewassen zijn als voedingsmiddelen bekend, zoals ui en knoflook.
De naam ui (Allium cepa) (ook wel ajuin of juin genoemd in Zuid-Nederland en Vlaanderen, en siepel in Noord-Nederland) wordt meestal gebruikt voor Allium cepa, ook de tuinui genoemd. Het is een plant uit de lookfamilie (Alliaceae).
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
ui 3.0
Bron:
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
(
CC BY-SA 3.0
)
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 3.0 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een ui…
is een koepel; is een deel
- [Vorm] heeft de vorm van een ui; is bolvormig en spits toelopend aan de bovenzijde
- [Geheel] vormt de bekroning van een toren, bijvoorbeeld van een kerk
- [Plaats] komt als bouwelement vaak voor in Rusland, Oost-Europa en het Midden-Oosten
Algemene voorbeelden
Het kerkgebouw, opgetrokken in simpele barokstijl, heeft nog iets landelijks. Een plompe ui bekroont de toren boven de hoofdingang.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
B - tweeklank en lettercombinatie
ui 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
De ui…
is een tweeklank; is een klank
Algemene voorbeelden
Het is een geval van 'verlaging' (van de onderkaak), in fonologische termen gesproken. Zo'n verlaging is meestal systematisch en beperkt zich niet tot één bepaalde klinker. Zo ook hier, want ook de andere tweeklank van het Nederlands, de ui, wordt door dezelfde spreeksters op overeenkomstige manier verlaagd, met als resultaat een au: aut, bauten, haus, in plaats van uit, buiten, huis.
Een kind met dyslexie kan er moeite mee hebben om: verschil te horen tussen klanken als m en n; p, t en k; s, f en g; eu, u en ui; klanken in volgorde te zetten ('dorp', 'drop'); Zijn aandacht te houden bij 'klank-informatie' (gesproken woord); reeksen in te prenten (bijvoorbeeld tafels of spellingregels); vaste woordcombinaties, uitdrukkingen of gezegdes te onthouden.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
ui 2.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
De ui…
is een lettercombinatie; is een teken
Algemene voorbeelden
In deze kern leert uw kind: letters: g - ui - au - f - ei; woorden: geit, pauw, duif, ei.