unheimlich

Het is een weinig lieflijke historie, waarin de protagonist Nathaniel op een mysterieuze manier wordt achtervolgd door verhalen, fantasieën, hallucinaties of misschien ook wel gruwelijke feiten die alle te maken hebben met het uitgerukt worden van zijn ogen. Een bijzonder irrationeel en 'unheimlich' aandoend angstbeeld, ware het niet dat Freud op grond van psychoanalytische ervaring meent te weten dat de vrees voor het verlies van de ogen niets anders is dan een substituut voor de oorspronkelijke, en dus zeer 'heimliche' (de thuisscène wordt erdoor beheerst) castratieangst.

Mensen in wie deze verbanning het meest compleet en definitief is zullen dan ook, merkt Freud op, het minst gevoelig zijn voor deze vorm van het 'Unheimliche' – en het zal wel niet toevallig zijn dat hij helemaal in het begin van zijn behandeling van dit thema terloops te kennen geeft dat hijzelf vrijwel geheel immuun is voor ieder 'unheimlich' effect.

Telkens bestaat het 'unheimliche' effect hierin, dat iets wat ons vroeger zeer vertrouwd was, verdrongen werd en terugkeert in een angstwekkende gedaante.

Ach, wie kent dat niet als student: dat unheimliche gevoel van zondagavondblues.

Een unheimlich gevoel overviel hem. Hij hield de adem in en luisterde. Het was alsof hij ergens boven de vloer hoorde kraken.

Een unheimlich onrustig gevoel moet je niet wegdrukken maar er aan toegeven. Het heeft een reden dat je dan zo onrustig bent.

Ik neem een stoel, ga zitten met de rug naar die unheimliche hemel, vestig de blik op een vast punt en bedwing een dreunende hartklopping.

Bovendien valt het wel mee met het "unheimliche" karakter van de ontwerpen van het Weense bureau. Als ze als insektenmaquettes staan opgesteld in de spelonken van het Centre Pompidou en worden belicht alsof ze figureren in een griezelfilm, hebben ze nog wel iets akeligs.

Tegelijkertijd is het verbod een stimulans voor de fantasie die zich verhalen uitdenkt over hoe het genot verloren is gegaan en hoe het te herwinnen zou zijn. Voor dat laatste moet ze de drift noodzakelijkerwijs vertekenen: in plaats van een onbegrijpelijke en "unheimliche" kracht moet het iets worden dat verloren is gegaan.

Het is vanuit de westerse rationaliteit bijzonder moeilijk om zelfs nog maar de mogelijkheid open te laten dat er werkelijk 'iets' zou zijn – in schaduwen, in donder en bliksem, in stenen, dieren, bomen, of zelfs in alle dingen – dat op een vreemde maar ingrijpende manier zijn invloedssfeer over ons uitstrekt, en dat het hier niet zou gaan om onbewuste projecties van onze eigen angsten, maar om reële 'unheimliche' krachten in de dingen zelf.

Kenmerkend voor de open diskussiesfeer was wel dat hij, in een gesprek met Bart Meuleman, ook moest toegeven dat het moeilijk was om harde argumenten tegen Fukuyama's optimistische toekomstvisioen van onbegrensde verrijking en levensverbetering in te brengen [...]. Dat het toch niet allemaal zo vlotjes loopt, bleek dan weer uit Marc Holthofs verhelderende verhaal over de nogal "unheimliche" macht van spekulanten op het politieke wereldgebeuren.

Evenals Poe en Cave lijkt Peeters geïntrigeerd door de perverse driehoeksverhouding van Eros, Thanatos en de schoonheid. Zijn personages schieten tekort in het beheersen van die verhouding door een unheimlich vuur dat hen binnenin verteert.

Dat neemt niet weg dat de tijd in Meisje in het veen op een bijna onnatuurlijke, ja zelfs unheimliche manier stilstaat, dat het zelfs onheilspellend stil is, daar in die schroeiende zon op de Groningse heide.

Koen Peeters kon moeilijk een betere locatie kiezen om zijn nieuwe roman, Het is niet ernstig, mon amour, voor te stellen: de strikt tweetalige omgeving van Bruparck! (mét uitroepteken!), dat onwaarschijnlijk unheimliche, artificiële ontspanningsoord op de Heizelvlakte, vlak naast het Atomium.

The Shining blijft tot op de dag van vandaag, samen met 'Salem's Lot en The Stand, Kings belangrijkste boek, zowel voor fans als voor interpreten [...]. Het Overlook Hotel, dat staat voor isolement, geschiedenis, trots en schuld, werd een archetype als unheimliche plaats, in de traditie van Shirley Jackson, Nathaniel Hawthorne en Edgar Allen Poe.

Ergens in de buurt toont een kenner van de slag van Tielenheide mij een vreemde 'unheimliche' plek waar hij het massagraf vermoedt.

Als moedige mensen sterven, voel je jezelf altijd direct iets kwetsbaarder. Ook voor mij is Moskou zonder Arseni een unheimlichere plek geworden.

Er is gekozen voor specifieke kunstwerken, zoals een reeks expressieve, unheimliche portretten van Marlene Dumas uit 1984-85, en het videowerk 'Konzentrierte Kraft II' van Oscar van Alphen; twee schilderijen van Armando uit 1986 - een 'Fahne' en een kruis uit de serie 'Preussisch' - hangen naast een installatie van de Kroaat Darko Fritz.

In Crash ligt geen morele blik, geen waardeoordeel vervat. Het provocerende van deze unheimliche prent ligt niet in de beelden, maar in de cultuurpessimistische vaststelling dat troost niet langer mogelijk is.

Die brede opzet heeft geleid tot een merkwaardig allegaartje: een verhaal uit de Edda, een paar anonieme volksverhalen, een sprookje van de gebroeders Grimm en een aantal bijdragen van eigentijdse auteurs, waaronder een vrolijk duivelsgedicht van Mensje van Keulen, een unheimlich 'sprookje' van Tonke Dragt, waarin royaal is gestrooid met klassieke horror-elementen als een verlaten kasteel, een dolende prins en fladderende vleermuizen, en een bizar, niet ongeestig toneelstuk van Sjoerd Kuyper.

Dit is pure Brakman. Maar als je de lijn doortrekt, krijg je plotseling ook uitzicht op het systeem in Delvaux' kunst. Beiden belichten de chaos in de wereld tot hij unheimliche proporties aanneemt, en toch kunnen we er zonder al te veel problemen onze werkelijkheid in herkennen.

De bewonderende uitspraak van de dorpsdokter: 'Ik heb jullie altijd echt vrouwen gevonden om de dingen te doen waarvan iedereen droomt, maar die geen mens ooit uitvoert' (63) kan dan ook alleen maar bijdragen aan het opbouwen van een uiterst unheimliche sfeer in het kwaliteitsrestaurant.

Terwijl Dozen bestaat uit een montage van teksten over vaders, moeders, verliefde kinderen, broers, zussen en tantes, politie- en indianenverhalen etc. refereren de verhalen uit Napels aan verschillende tijden en plaats, die een unheimliche apocalyptische sfeer uitstralen en nu eens geëvoceerd worden in een volks idioom, dan weer in een verheven stijl.

De tijd tikt door, jouw potje loopt leeg en zij klussen wel wat mee en dromen lekker verder... Sorry, maar ik heb er een erg unheimlich gevoel bij.

Meires blikveld is prijzenswaardig breed: het eerste deel van zijn boek gaat over de oorlog zelf en behandelt het (over)leven - door soldaten en burgers - in een steeds unheimlicher wordende frontzone.

De bewonderende uitspraak van de dorpsdokter: 'Ik heb jullie altijd echt vrouwen gevonden om de dingen te doen waarvan iedereen droomt, maar die geen mens ooit uitvoert' (63) kan dan ook alleen maar bijdragen aan het opbouwen van een uiterst unheimliche sfeer in het kwaliteitsrestaurant.

Ik heb al heel de avond een zeer unheimlich gevoel! Erg vervelend, als je niet weet waar dat vandaan komt kan ik je zeggen.

Het universum van Piranesi heeft [...] de structuur van zijn Carceri – van een universum zonder 'toneel', zoals Focillon opmerkt, een oneindige ruimte zonder 'grond' om op te bouwen. Net daarom is de schrik die de bizarre, monsterlijke figuurtjes van Piranesi aanjagen maar oppervlakkig. Ze doen unheimlich aan, maar de unheimlichkeit die ze oproepen is ons onrustwekkend vertrouwd.

Het is een weinig lieflijke historie, waarin de protagonist Nathaniel op een mysterieuze manier wordt achtervolgd door verhalen, fantasieën, hallucinaties of misschien ook wel gruwelijke feiten die alle te maken hebben met het uitgerukt worden van zijn ogen. Een bijzonder irrationeel en 'unheimlich' aandoend angstbeeld, ware het niet dat Freud op grond van psychoanalytische ervaring meent te weten dat de vrees voor het verlies van de ogen niets anders is dan een substituut voor de oorspronkelijke, en dus zeer 'heimliche' (de thuisscène wordt erdoor beheerst) castratieangst.

"Daartegenover is er het nieuwe techno-wetenschappelijke erfgoed dat ons van veel obscurantismen heeft bevrijd en dat enorme successen heeft geboekt, maar dat ons metafysisch en spiritueel in de kou laat, ja, zelfs unheimlich stemt, want de berekenbaarheid en de maakbaarheid van de mens in een symboolarme wereld schrikken ons af."

Hij voelt zich soms ietwat verloren, soms wat unheimlich, soms echt enthousiast in zijn beschrijvingen van eerste indrukken, die "frisser (zijn) dan laatste indrukken."

Sommige vrouwen hebben vaker last van angstaanvallen, terwijl ze niet precies weten wat de oorzaak is. Op dit soort momenten, maar ook wanneer je je al langere tijd unheimlich voelt, kun je deze 4 aanpakken proberen.

Het nietsdoen knaagt aan me, ik voel me meer en meer unheimlich worden, het is duidelijk aan W.C. Bruderman te zien dat ook hij geen blijf meer weet met de situatie, toch stuurt hij me nog altijd niet door, en ik wil ook niet weg, het initiatief moet maar van hem komen.

'Jij had weliswaar gezegd dat we de aubergines moesten afvoeren, maar …' 'Ja ja, 't al goed,' zei Guggenheimer. Als Gugg meer dan tien woorden na elkaar sprak, werd Guggenheimer unheimlich.

Meires blikveld is prijzenswaardig breed: het eerste deel van zijn boek gaat over de oorlog zelf en behandelt het (over)leven - door soldaten en burgers - in een steeds unheimlicher wordende frontzone.

'In Portugal heerst een haast paradijselijke sfeer. Maar te mooi kan ook unheimlich zijn.'

Na Onschuld en Het laatste vuur is het onmiskenbaar: het universum van Dea Loher mag ondertussen vertrouwd unheimlich zijn, haar schriftuur wint bij elk nieuw stuk aan scherpte, humor, mededogen.

Het bijzondere aan het unheimliche in de kunst is dat de kunst meer mogelijkheden heeft om het unheimliche op te wekken of net te milderen. Zo kan men het vervreemdende effect extra in de verf zetten door te spelen met typische thema's zoals de dubbelganger, afgehakte ledematen, de automaat of de mechanische mens, de herhaling, de dood. Omgekeerd kunnen fenomenen die in het echte leven unheimlich zijn (spoken bijvoorbeeld) perfect aanvaardbaar zijn in de wereld van het sprookje of een heel ander effect teweegbrengen, zoals humor.

En als wordt gezegd: het liberalisme heeft nu van het communisme gewonnen, zegt men: des te erger voor het liberalisme. In deze zin is er een stemming in dit land die op een unheimliche manier naar eergisteren terug lijkt te gaan.

Het is een weinig lieflijke historie, waarin de protagonist Nathaniel op een mysterieuze manier wordt achtervolgd door verhalen, fantasieën, hallucinaties of misschien ook wel gruwelijke feiten die alle te maken hebben met het uitgerukt worden van zijn ogen. Een bijzonder irrationeel en 'unheimlich' aandoend angstbeeld, ware het niet dat Freud op grond van psychoanalytische ervaring meent te weten dat de vrees voor het verlies van de ogen niets anders is dan een substituut voor de oorspronkelijke, en dus zeer 'heimliche' (de thuisscène wordt erdoor beheerst) castratieangst.

Hij voelt zich soms ietwat verloren, soms wat unheimlich, soms echt enthousiast in zijn beschrijvingen van eerste indrukken, die "frisser (zijn) dan laatste indrukken."

Bij de ontvangst bekroop mij al een unheimliches gefühl alsof we niet echt welkom waren. Als je moet wachten bij de deur terwijl de gastvrouw ons al had gezien maar bezig was met kennelijk belangrijkere zaken achter de toog, zorgt dat voor een raar gevoel.

Gezien iedereen het over crypto's heeft, krijg ik een unheimliches gefühl. Het kan best hoger, nu de grootbanken er zich mee bemoeien, maar fundamenteel kan ik er weinig mee. Dus nee, crypto's zijn geen vervanger van goud.

De tegenstander WVV D1 uit Hengevelde stond op de 9e plaats en een overwinning zou een formaliteit moeten zijn voor Twenthe D1, maar na de ontknoping in de eredivisie hielden de fans van Twenthe D1 hun adem in. Er hing een "unheimliches gefühl" rond het veld, gaat dit wel goed?

Er hangt een onheilspellend, unheimliches onbehagen over het land. Het geloof in de betrouwbaarheid en de bekwaamheid van het gezag wankelt en verdwijnt.

Hij meent ook dat het klimaat met de dag slechter wordt, dat er een unheimliches onbehagen heerst en dat, hoe komt-ie er bij, de zenuwen bloot liggen.