waarnemer 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een waarnemer…
is een persoon
- [Activiteit of handeling] registreert en beschouwt aandachtig
- [Intentionaliteit] wil doorgaans de eigenheid van het waargenomene leren kennen
- [Wijze] registreert iets met zijn zintuigen
Algemene voorbeelden
Vraag twee individuen een object te bekijken en vraag hen daarna hun waarnemingen te beschrijven [...]. Hoe groter de culturele verschillen, hoe groter de verschillen in hun beschrijving. Natuurlijk zien beide waarnemers een hand die een rode roos vasthoudt, maar de ene waarnemer construeert er een hopeloos verliefde Romeo bij en de andere een voorzitter van de socialistische partij. De visuele prikkels mogen dan dezelfde zijn, ze leggen een hele weg af voor ze een (bewuste) waarneming zijn. En onderweg ondergaan de prikkels de invloed van alles wat de waarnemer eigen is: zijn of haar achtergrond en kennis, angsten en verwachtingen, voorkeuren en aversies.
Een teken is ten eerste representatief: het verwijst naar iets dat niet aanwezig is. Peirce noemt dit het denotatum, anderen zijn dit later het referent gaan noemen. Ten tweede wordt een teken ook geïnterpreteerd: in de geest van de waarnemer ontwikkelt zich een nieuw teken, de interpretant. En tenslotte functioneert een teken ook binnen een bepaald systeem die de samenhang van de tekens regelt. Dit laatste noemt Peirce de 'ground'.
De bepaling van een kwaliteit, zoals schoonheid, kan men op drie wijzen lokaliseren. Er zou een objectief intrinsieke waarde kunnen zijn, dat wil zeggen dat de waarde in het object zelf aanwezig is. Wanneer iemand deze niet ziet, scheelt er dus iets aan zijn waarnemingssysteem. Er is ook een subjectief intrinsieke waarde. Dit zou betekenen dat het criterium in de waarnemer zelf zit. Wanneer de kwaliteit dan niet waargenomen wordt, scheelt er iets aan het object. Beide lokaliseringen zijn allicht voor elk object of situatie, maar zeker voor de hedendaagse kunst, een illusie. De derde mogelijkheid, die me meer plausibel lijkt, is dat de waarde instrumenteel is; dat wil zeggen dat het criterium voor de kwaliteitswaarde bepaald wordt door de plaats die een kunstwerk inneemt in de kunstwereld.
Op het Pulse gehucht Nederviersel [...] spookt al meer dan een half jaar een kangoeroe rond. De schaarse boeren die daar nog wonen, kregen weet van zijn bestaan toen ze zijn sporen [...] ontdekten op het erf en vaststelden dat er broodkorstjes verdwenen die klaarstonden om het gevogelte te voeren. Sedertdien leggen ze elke avond een homp brood, enkele wortels en appels klaar voor de eenzame hongerlijder. Het dier heeft zich al wel laten zien, maar is zo schuw en snel dat de waarnemers achteraf aan hun ogen twijfelden.
Geuroverlast is vervelend. Zowel voor de veroorzaker als voor de waarnemer. Als veroorzaker is het produceren van geur vaak een onontkoombaar gevolg van het productieproces. Als waarnemer zijn ongewenste geuren hinderlijk en kunnen zelfs directe gevolgen voor de gezondheid hebben. De overheid kan een bedrijf beperkingen opleggen met betrekking tot de hoeveelheid geur die mag worden waargenomen.
Men dient er bijgevolg, als men de hinderlijke effecten van een echo wil voorkomen, voor te zorgen dat het geluid de waarnemer bereikt met maximaal een verschil van 17 m tussen het rechtstreekse geluid en het gereflecteerde geluid. Dit valt te bereiken door plaatsing van reflectoren aan het plafond of door de wanden en het plafond achteraan geluidsabsorberend te maken, of bijvoorbeeld door het installeren van geluidsinstallaties die het geluid rechtstreeks doorgeven aan de waarnemer.
Woordfamilie
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
waarnemer 2.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een waarnemer…
is een persoon
- [Activiteit of handeling] doet onderzoek of verricht objectieve metingen
- [Object betroffen] richt zich op zaken, processen of gebeurtenissen die het voorwerp zijn van wetenschappelijk onderzoek of exploratie
Algemene voorbeelden
In deze lessenreeks kunnen zowel nieuwkomers als zij die reeds wat achtergrondkennis van sterrenkunde hebben, hun gading vinden. De lesgevers vertrekken van de praktijk zelf om van de geïnteresseerde een beginnend waarnemer te maken.
Een bundeling van dergelijke 'verspreidingskaarten' van een groep organismen noemen we een verspreidingsatlas. Voor veel dier- en plantengroepen in ons land bestaan al dergelijke atlassen. Ze zijn zonder uitzondering het resultaat van jarenlang nauwgezet veldwerk en materiaalonderzoek door vele tientallen (honderden) waarnemers en onderzoekers.
Een aantal belangrijke weergegevens wordt doorgaans visueel geschat. Daarbij horen het zicht, de bedekkingsgraad met wolken, de wolkensoort en de neerslagsoort. Door wisselingen van waarnemers door de tijd heen hebben reeksen van dit soort schattingen meestal een beperkte nauwkeurigheid. Omdat bovendien in de eerste helft van deze eeuw er geen stations waren met een 24-uur wacht, zijn deze waarnemingsreeksen ongeschikt voor onderzoek naar langjarige klimaatvariaties.
Ik ben ook nog een tijdje waarnemer geweest voor het KNMI. Het meten van waterstanden en dergelijke. Eén keer per maand moest ik dan de gegevens opsturen. Heel opmerkelijke dingen belde ik direct door.
Het geheel lijkt op een draaiende vuurtoren (met één zwaailicht) bovenop een trein die rondjes rijdt [...]. Een waarnemer op een vaste plaats langs de rails, die het licht meet van de voorbijrijdende vuurtoren, ziet de lichtintensiteit veranderen met de verschilfrequentie van de rotatiefrequentie van het vuurtorenlicht zelf en de omloopfrequentie van de trein.
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
waarnemer 3.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een waarnemer…
is een persoon
- [Activiteit of handeling] observeert vanop de grond of vanuit de lucht een gebied of een sector en verzamelt daarbinnen gegevens over de lokaliseringen en bewegingen van personen of transportmiddelen
- [Belanghebbende of begunstigde] opereert ten behoeve van militaire taken, bv. het verstrekken van correcties voor artilleriebeschietingen, voor de verzameling van bewijsmateriaal bij politieacties, voor de navigatie in de scheepvaart enz.
Algemene voorbeelden
De Artillerie heeft in de voorste lijn in het gevecht een zogenaamde waarnemer. Deze waarnemer voorziet de artilleriestukken, die wat verder van het gevecht verwijderd zijn, van informatie zodat de afgevuurde projectielen het juiste doel bereiken.
In het midden, op de rug van het toestel bevond zich een tweede glazen cockpit, met daarin een waarnemer, dewelke de radar bediende. Deze Amerikaanse radar, van het ASH type, werd gebruikt om vijandelijke schepen op te sporen.
De minimumbemanning van de helikopters bestaat uit twee personen. De piloot zit rechts (en niet links, zoals dat gewoonlijk is in de luchtvaart) omdat het camerasysteem rechts opgehangen is; hierdoor kan hij in bepaalde situaties het filmwerk beter opvolgen en zijn vliegwerk hierop afstemmen […]. Links vinden we dan de TFO of waarnemer wiens bekommernis het is om zoveel mogelijk bruikbaar beeldmateriaal te verzamelen. De doelen van de twee politieofficieren aan boord durven dan ook al wel eens conflicteren, maar de crews zijn sterk op elkaar ingespeeld […]. Vaak gaat er achterin nog een derde man mee, al naar gelang de opdracht kan dit een tweede TFO zijn die luchtfoto's maakt of wat men in politiejargon een "lokale opstapper" noemt: een politieman van een lokale zone die vertrouwd is met het actieterrein en coördineert met de eenheden op de grond.
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
waarnemer 4.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een waarnemer…
is een persoon
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] heeft doorgaans een goede kennis van zaken binnen het betreffende domein
- [Activiteit of handeling] volgt ontwikkelingen en maakt daarover zijn mening of bevindingen kenbaar
- [Object betroffen] richt zich doorgaans op enig maatschappelijk gebied, bv. financiën, politiek, de sportwereld enz.
Algemene voorbeelden
De werkloosheid in Duitsland klom tot 10,7 procent van de beroepsbevolking in november, een recordhoogte sinds de eenmaking. De toename van de werkloosheid met 50.000 mensen was groter dan de meeste waarnemers hadden verwacht. In het derde kwartaal groeide de Duitse economie met 0,8 procent tegenover het voorgaande kwartaal.
Dat de Republikeinen twee jaar geleden de meerderheid in het Kongres zouden veroveren, kwam voor de meeste waarnemers als een verrassing.
Bij de acht aankopen van Feyenoord zit maar één Nederlander (Cees van Wonderen, Nac Breda). Trainer Haan en sterspeler Koeman legden hun geschil bij, maar de meeste waarnemers verwachten geen groot seizoen van de Rotterdammers.
Combinatiemogelijkheden
als subject bij een werkwoord
- menen
Premier Cavaco Silva verklaarde vorige maand dat hij na bijna tien jaar premierschap zich niet langer beschikbaar stelt om de 'sociaal-democratische' PSD te leiden. De premier is aangeslagen door de schandalen en het aanhoudende geruzie binnen zijn partij, menen waarnemers.
De Eurofiele Clarke vreest dat een volksraadpleging de regerende Konservatieve partij nog meer zal verdelen. Het ontslag van Clarke zou tot de val van de regering kunnen leiden, menen waarnemers.
met adjectief ervoor
- diplomatieke waarnemers
- financiële waarnemers
- politieke waarnemers
De vrijlating is volgens politieke en diplomatieke waarnemers een nieuwe geste van China om zijn imago in de wereld te verbeteren, Amerikaanse handelssancties af te wenden en het gastheerschap van de Olympische Spelen in het jaar 2000 te krijgen.
Van Schaik bevestigde dat er over 1995 opnieuw een groot verlies zal worden geleden [...]. Over een eventuele nieuwe financiële injectie voor Fokker door grootaandeelhouder DASA wilde de Fokker-topman evenmin wat zeggen. Hij weigerde in te gaan op de vermogenspositie van Fokker die door de nieuwe maatregelen volgens financiële waarnemers zeer precair moet zijn.
In het interview geeft Bush geen voorbeelden van de invloed van zijn geloof op zijn politieke beleid. Toch zijn daar volgens politieke waarnemers wel voorbeelden van.
- aandachtige waarnemer
- goedgeplaatste waarnemer
- neutrale waarnemer
- objectieve waarnemer
Officieel werd het niet bevestigd, maar zowel de Nederlandse spelers als de aandachtige waarnemers van de training concludeerden dat Oranje morgen aantreedt met het elftal dat Wales vorige maand met 7-1 inpakte.
"Als het klopt dat een echtscheidingszaak hiervan aan de basis ligt, dan vrees ik dat de CVP-vernieuwing de lakmoesproef niet heeft doorstaan", zegt Noël Slangen. Hij is directeur van Slangen Partners, het reclamebureau van de CVP en dus een goedgeplaatst waarnemer van de interne keuken.
België gaat in niets verder dan Wallonië en de PS willen. En uitgerekend die PS verzinkt dan nog in de schandalen! Dat is het beeld van België, ook voor de neutrale waarnemer.
Toen Van den Brande, een paar jaar geleden, in voorzichtige bewoordingen uiting gaf aan zijn mening dat de "laatste" staatshervorming niet de laatste was noch kon zijn, werd hij op het koninklijk matje geroepen [...]. Toen reeds, maar zeker vandaag, ziet elke objectieve waarnemer in dat een staatshervorming die stokt in een pseudo-federalisme niet werkt, en niet kan werken.
in voorzetselgroep
- volgens waarnemers
Een ongekend groot pakket van kredieten van het IMF en de Wereldbank is volgens waarnemers op de tocht komen te staan. De Europese Unie heeft vorige week al de ondertekening van een economisch akkoord opgeschort.
Scholen, banken en veel winkels zijn al dagenlang dicht, evenals de beurs van Bombay, verreweg de belangrijkste van India. De economische schade ten gevolge van de rellen is volgens waarnemers dan ook groot.
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
waarnemer 5.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een waarnemer…
is een persoon
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] wordt door een of meer instanties officieel en vaak met instemming van de betrokken partijen aangesteld
- [Activiteit of handeling] observeert onpartijdig de gang van zaken ter plaatse en rapporteert mistoestanden of schendingen van rechten en afspraken
- [Omstandigheid] treedt op bij verkiezingen, bij conflicten e.d.
Algemene voorbeelden
Dirk Van Der Maelen, kamerlid van de SP [...], was er een van de 150 Europese waarnemers die de Russische parlementsverkiezingen volgde. Die verkiezingen verliepen volgens hem en de andere waarnemers "vrij en eerlijk", terwijl er nu ook garanties waren dat de tellingen eerlijk verlopen.
Ruanda en de VN-Veiligheidsraad hebben een akkoord bereikt over de aanwezigheid van blauwhelmen in het Centraalafrikaanse land. Volgens de overeenkomst blijven 1.200 soldaten en 200 waarnemers nog drie maanden in Ruanda.
Combinatiemogelijkheden
als object bij een werkwoord
- waarnemers sturen
- waarnemers toelaten
De bezettingsmacht zelf zou toezicht houden op het ordelijk verloop van het referendum. De VN kreeg slechts toestemming om een paar honderd ongewapende waarnemers te sturen.
Ecuador en Peru hebben vanmorgen vroeg in de Braziliaanse hoofdstad Brasilia een akkoord getekend dat een einde moet maken aan een grensoorlog van drie weken. Beide landen zullen hun troepen geleidelijk terugtrekken en waarnemers in het omstreden gebied toelaten.
De ambassadeurs eisten dat Irak zijn langdurige economische boycot van de Koerden stopzet, volledig meewerkt met de VN-hulporganisaties in het land en waarnemers van de situatie van de rechten van de mens toelaat.
met adjectief ervoor
- binnenlandse waarnemers
- buitenlandse waarnemers
- internationale waarnemers
- militaire waarnemers
- onafhankelijke waarnemers
- onpartijdige waarnemers
De feitelijke machthebber in Nigeria, generaal Babangida, verklaarde de verkiezingen van 12 juni, die de terugkeer van het land naar een burgerbestuur hadden moeten inluiden, ongeldig toen de helft van de uitgebrachte stemmen geteld was en bleek dat Abiola ruim voor lag op zijn belangrijkste rivaal, Bashir Tofa. De autoriteiten verboden toen de publikatie van verdere resultaten. Babangida gaf "kwalijke praktijken" als reden voor zijn stap, hoewel binnen- en buitenlandse waarnemers constateerden dat de verkiezingen eerlijk waren verlopen.
"De autoriteiten van de regerende partijen hebben flagrante fraude gepleegd met de uitslagen, de procedures gemanipuleerd en het leger en de veiligheidstroepen er toe aangezet om de gang naar de stembus ten voordele van hun partij te laten uitvallen", stelden de fundamentalisten in een verklaring [...]. Onafhankelijke waarnemers zeiden gisteren echter dat gemelde onregelmatigheden geen invloed leken te hebben op de globale resultaten van de verkiezingen.
Amnesty International eist dat de Turkse militaire autoriteiten aan onpartijdige waarnemers aantonen dat [...] helikopters niet gebruikt worden voor schendingen van de mensenrechten.
in voorzetselgroep
- de komst van de waarnemers
- met of zonder waarnemers
- volgens waarnemers
Ook de Palestijnse leider Arafat wil onderhandelen over de komst van de waarnemers. Eerst had hij bij de veiligheidsraad van de Verenigde Naties gevraagd om een VN-vredesmacht van 2000 man om de Palestijnen te beschermen.
Dat Russen een mouw kunnen passen aan democratische verkiezingen - met of zonder internationale waarnemers - werd al bewezen in december '93. Voor de parlementsverkiezingen en het referendum over de nieuwe Grondwet bleken toen negen miljoen valse stemmen te zijn uitgebracht.
Volgens buitenlandse waarnemers zijn de verkiezingen correct verlopen.
gevolgd door als
- als waarnemers
Het IAEA eist dat zijn inspecteurs door Noord-Korea in staat worden gesteld controleproeven uit te voeren tijdens de komende vervanging van reactorstaven in Yongbyon. Gisteravond deelde een woordvoerder echter mee dat Pyongyang de inspecteurs slechts als waarnemers wil toelaten.
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
waarnemer 5.1
(sport en recreatie; politiek en bestuur)
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 1.1 |
---|
Algemene voorbeelden
Den Haag is de enige afdeling binnen de KNVB die waarnemers naar wedstrijden stuurt. Dat zijn andere afgevaardigden dan de rapporteurs die puur de prestaties van de arbitrage beoordelen. Waarnemers zijn personen die naar 'risico-duels' - op alle niveaus - worden gestuurd en rapport uitbrengen over de situatie ter plekke. Wat gebeurt er achter de rug van de arbiter? Hoe gedragen de mensen langs de kant zich? Wordt er veel alcohol gedronken? [...]. Het komt ook voor dat clubs voor bepaalde duels om een waarnemer vragen. De aanwezigheid van zo'n official, van wie de gezichten inmiddels overal in de regio wel bekend zijn, blijkt preventief te werken.
Een geïrriteerde Frank Rijkaard, al in het bezit van twee gele kaarten, zou zich met zijn elleboog hebben afgereageerd op een trappende Bart Latuheru. De scheidsrechter, de grensrechter, noch de waarnemer heeft dit gezien.
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
waarnemer 6.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een waarnemer…
is een persoon
- [Activiteit of handeling] woont officieel een vergadering bij, zonder zelf aan de besprekingen deel te nemen
Algemene voorbeelden
We zijn niet vergeten dat de geheime onderhandelingen tussen Israël en de Palestijnse Bevrijdingsorganizatie (PLO), zonder dat de VS er weet van hadden, in Oslo werden gevoerd. Maar toen ze met sukses werden bekroond gingen de Amerikanen met de pluimen lopen en organizeerden ze de ondertekeningsplechtigheid in het Witte Huis, zegt een Europees diplomaat in Amman. Hij wijst er ook op dat de Europese Unie eind november in Barcelona zelf een grote Middellandse Zee-konferentie organizeert. Daarop zijn de Amerikanen tot hun grote woede zelfs niet als waarnemer uitgenodigd.
Bildt zei dat men een nieuwe aanpak moet overwegen indien de partijen weigeren verdachten over te dragen aan het Joegoslavie-Tribunaal in Den Haag [...]. De rechters van het Oorlogstribunaal in Den Haag klaagden dat ze op de conferentie gemarginaliseerd worden. Het tribunaal was op de conferentie als waarnemer uitgenodigd.
Combinatiemogelijkheden
als object bij een werkwoord
- waarnemers sturen
Vorige maandag nodigde sekretaris-generaal Graham Kelly van de Engelse voetbalbond elf kollega's voor een informele vergadering uit naar Londen. De Zweedse bond bleef echter weg uit de Engelse hoofdstad en Italianen en Spanjaarden stuurden slechts waarnemers.
waarnemer 7.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een waarnemer…
is een persoon
- [Duur] is tijdelijk werkzaam
- [Activiteit of handeling] vervult een ambt, taak of functie in afwachting van de komst van een definitief benoemde persoon of als tijdelijke vervanger van iemand die verhinderd of vrij is
Algemene voorbeelden
De opvolger van burgemeester K. de Boer van Ruinen zal voorlopig de laatste in Drenthe zijn die een vaste aanstelling krijgt. Dit liet Commissaris der Koningin, mevrouw M. de Boer, maandag weten. De Drentse commissaris loopt daarbij vooruit op de gemeentelijke herindeling. Bij volgende vacatures zal ze waarnemend burgemeesters benoemen. Mevrouw De Boer liet in de commissie Bestuur ook weten dat Ruinen geen waarnemer krijgt voor de vertrekkende burgemeester.
Het is zo dat alle zittende burgemeesters van de 4 gemeenten ontslag moeten nemen. Dan wordt er een waarnemer benoemd, en wordt de vacature opengesteld en kan iedereen solliciteren op de functie van burgemeester van de nieuwe gemeente.
De gerechtsdeurwaarder is te allen tijde verplicht in het gehele arrondissement waarin zijn plaats van vestiging is gelegen de ambtshandelingen waartoe hij bevoegd is, te verrichten wanneer hierom wordt verzocht, tenzij: a. met het oog op zijn persoonlijke omstandigheden dit redelijkerwijs niet van hem kan worden verlangd [...]. Artikel 12 1. Indien zich omstandigheden voordoen als bedoeld in artikel 11, onderdeel a, treft de gerechtsdeurwaarder, voor zover dit in zijn vermogen ligt, de nodige maatregelen om te verzekeren dat desverlangd in het verrichten van de ambtshandelingen ter plaatse kan worden voorzien. De gerechtsdeurwaarder kan daartoe Onze Minister verzoeken, een waarnemer te benoemen. Hij kan daartoe een waarnemer aanbevelen.
Met het gewonde dier op haar schoot zit ze naast Leen, die in knorrige, verwijtende woordloosheid op zoek gaat naar een dierenarts. Die in Monnickendam heeft geen dienst. Op het kaartje achter het verlichte raam van zijn praktijk vinden ze het adres van zijn waarnemer voor spoedgevallen.