waker


waker 1.0

iemand die er over waakt dat gebruiken of tradities, of andere toestanden of ideeën in ere gehouden blijven

Combinatiemogelijkheden


met voorzetselgroep


Voorzetsel: over

  • een waker over het cultureel erfgoed
  • een waker over de humaniteit
  • een waker over de ideologie

De lente de afgelopen dagen beroet door berichten uit Irak over de plundering van het Nationaal Museum van Bagdad (en archeologische bewaarplaatsen elders). Op de dag van de leegroof stationeerden de Amerikanen, na lang aandringen, 1 tank + enkele soldaten bij het museum. Toen deze dappere wakers over ons culturele erfgoed het tegen lunchtijd voor gezien hielden (zo'n tank moet tenslotte ook eten), keerden de plunderaars natuurlijk massaal terug.

Engelenplaque, A.F.Th. van der Heijden,

Er staat een brief in het boek afgedrukt van Soeslov, lid van het Politburo, waker over de partij-ideologie, een van de invloedrijkste politici van het land.

NRC,

waker 2.0

iemand die waakt over de veiligheid van een gebouw of een terrein of over de veiligheid en het welzijn van een of meer andere mensen

Algemene voorbeelden


Het was de achtste dag van de crisis, de koorts van vader zakte nauwelijks, de dokter kwam nog steeds twee keer per dag, het huis werd koud door de steeds openstaande ramen, de wakers zaten 's nachts met hun jas aan aan tafel, en alleen in de keuken was het behagelijk warm en werd niet met gedempte stem gesproken.

Twee vorstinnen en een vorst, R.J. Peskens,

Woordfamilie


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


waker 3.0

iemand die wakker is of blijft; iemand die niet slaapt

Algemene voorbeelden


De titel, "de Waker, de Slaper en de Dromer" komt voort uit de drie vrienden die samen in een studentenhuis wonen. Ze houden elk jaar een reünie. Ze hadden allemaal een bijnaam, dus "de Waker de Slaper en de Dromer". Youp vertelt daarbij over zijn vrienden, wat er van ze geworden is en waarom ze die bijnaam hebben gekregen.

http://www.scholieren.com/werkstukken/15400

Combinatiemogelijkheden


met adjectief ervoor


  • een late waker

Natuurlijk zag ik soms een mens. De stad slaapt nooit, zogezegd. Ik vond het echter hoogst onaangenaam te moeten constateren dat het geen collega's waren. Ze hadden al nachtrust gehad, op zijn minst een tukje gedaan. Zo niet, dan gingen ze er eentje doen. De rotzakken. Ik zou ze leren. Mijn verbolgenheid richtte zich niet tegen de late wakers of de vroege vogels. Nog minder tegen de eigenaars van de enkele verlichte ramen die ik zag. Zoals die van de hoeren, wanneer sliepen de hoeren?

Slaap!, Annelies Verbeke,

waker 3.1

iemand die steeds aandachtig en alert blijft; alert persoon

Betekenisbetrekking


metafoor
Betrokken betekenissen 3.0 : 3.1

Algemene voorbeelden


De kardinaal was een man van de vroege ochtend: hij stond heel vroeg op en dit tot de laatste dagen. Hij was een waker die op uitkijk stond naar elke zonsopgang in de Kerk.

De Standaard,

waker 4.0

dier dat een woning of een terrein bewaakt
Gewoonlijk gaat het om een hond, maar ook ganzen worden wel eens genoemd als wakers.

Algemene voorbeelden


Waarom is de mens begonnen met het kweken van honden, katten en andere 'nutsdieren'? Voor hun gezelschap? Nee, omdat honden wakers waren of konden helpen bij de jacht of weet ik veel, katten muizen vangen, enz. In dat opzicht is de hond niet anders dan een gebruiksvoorwerp.

http://www.kuleuven.ac.be/cabme/onderwijs/discussieruimte/discussiepunten/1-1-1-1-1-1-2-1.htm,

De hond is voor de mens een ware bron van vreugde en vriendschap. Hij is niet alleen een trouwe vriend, maar ook een werkpartner. Zo staat hij onder meer bekend als een goede jager, waker en verdediger van de mens en zijn domein.

http://www.ducknatuurvoeding.com/nederlands/Ducknednet.html

Combinatiemogelijkheden


met adjectief ervoor


  • een goede waker
  • een slechte waker

Heb ik zin in paling? Het is een van de mindere dieren des velds, geef toe. Je kan 'm niet houden als huisdier, het is een slechte waker, en het schijnt dat ze nog venijnig kunnen bijten als je niet oplet op de koop toe. Anderzijds, in het groen wil ie wel ' ns smaken, wat je niet van alle kabeljauw kan zeggen.

Uitgeverij Guggenheimer, Herman Brusselmans,

Ganzen zijn goede wakers en ook de verschillende ganzenrassen hebben allemaal hun eigen volume. Zo zijn er ganzenrassen die erg vaak aanslaan en veel lawaai kunnen maken.

http://www.buffganzen.nl/html_nl/gedrag.html

'Heb jij een hond?' vroeg de taxichauffeur, die een van de miljoenen verschrikkelijke Vlamingen was die nooit om een gespreksonderwerp verlegen zitten. 'Ja,' zei ik, 'een kuifjesbobby met vuilwitte krullen.' 'Goeie waker zeker?' 'Alleen als hij geluiden hoort die hij niet kan duiden. Bijvoorbeeld het geflapper van een tong die hij niet kent.'

De droogte, Herman Brusselmans,

waker 5.0

(sport en recreatie)

toestelletje aan een hengel, waardoor de hengelaar wordt gewaarschuwd wanneer hij beet heeft

Algemene voorbeelden


Als waker is een belletje op de top in theorie ideaal, maar in de praktijk tingelt dat ding met een beetje wind de hele sessie door, en dat is snel knap irritant. Heeft u een elektronische waker dan kunt u die inzetten. Heeft u die niet, dan kunt u tussen de eerste twee ogen van de hengel een stukje zilverpapier over de lijn vouwen en daar wat zand opleggen.

http://www.visserslatijn.nl/index.htm

Behalve een handvol puristen bezit elke karpervisser tegenwoordig elektronische beetverklikkers. Zelf bezit ik [...] nog steeds mijn eerste optonics [...]. Ik zou ze voor geen goud willen missen. Hoe vaak het precies voor de tijd van de optonics en tijdens het vissen met klassieke systemen is voorgekomen, weet ik niet, maar in elk geval vaak. Alsof karpers [...] roken dat je met iets anders bezig was dan het in de gaten houden van je waker, maar heel vaak kreeg je op zo'n moment een aanbeet, die dan ook geheid gemist werd. Met de komst van de optonics werden deze aanbeten door het krijgen van een geluidssignaal in het vervolg nog maar zelden gemist en bovendien kwam ook het krijgen van schele hoofdpijn van het voortdurend turen naar de waker veel minder voor.

http://home.hetnet.nl/~aethonderons/viswaterbeheer.htm

Woordfamilie


Als deel van een afleiding


waker 6.0

(natuur, milieu en energievoorziening)

dijk die op plaatsen waar aan landwinning gedaan is, dient als hoofdwaterkering en die zich bevindt vóór de vroegere hoofdwaterkering, de zogenaamde slaper

Algemene voorbeelden


In gebieden waar in het verleden landaanwinning heeft plaatsgevonden [...] wordt de hoofdwaterkering wel de waker genoemd [...]. De dijk die achter de hoofdwaterkering ligt in zulke gebieden heet de slaper. Dit is de dijk die vroeger als hoofdwaterkering heeft gefungeerd. Meestal wordt de slaper gewoon onderhouden, omdat die zijn rol als waterkering alsnog moet spelen op het moment dat de waker bezwijkt. Soms steekt men de slaper echter met opzet door, bijvoorbeeld als er veel woningen zijn gebouwd tussen waker en slaper. Immers, bij doorbraak van de waker zouden anders alle huizen onderlopen [...]. Soms ligt er achter de slaper nog een dijk: de dromer. Deze dijk heeft in het algemeen geen waterkerende functie meer. Vaak ligt er een weg overheen.

NRC,