waterbedeffect 1.0
(neologisme)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een waterbedeffect…
is een verschijnsel; is een uitwerking
- [Onstoffelijke inhoud] is het verschijnsel dat maatregelen die op een bepaalde plek tegen een ongewenste situatie, bv. vormen van criminaliteit of ander ongewenst gedrag, worden genomen, tot gevolg hebben dat die ongewenste situatie zich naar een andere plek verplaatst
Algemene voorbeelden
Rotterdam wil af van papieren werkelijkheid. Het Rotterdamse college van burgemeester en wethouders heeft het program bijna klaar. Minder cultuur en meer veiligheid, zónder waterbedeffect. Het collegeakkoord van Leefbaar Rotterdam, CDA en VVD besloeg zeven kantjes. Dat vond Pim Fortuyn wel dik genoeg. Het nieuw elan voor Rotterdam!, is het genoemd, en omdat er nog wel wat meer te zeggen viel dan wat in die zeven kantjes stond, zat er ook een bijlage bij.
Vanaf 1 januari 2022 kunnen gemeentes ook een zelfbewoningsplicht invoeren voor bestaande huizen. Een meerderheid van de ondervraagde gemeentes heeft al stappen gezet om dat te doen. Amsterdam en Rotterdam hebben al aangekondigd de opkoopbescherming zo snel mogelijk in te voeren. Uit vrees voor een 'waterbedeffect' willen veel gemeenten in de buurt van de grote steden mogelijk ook zo'n plicht invoeren. Zij vrezen dat meer woningbeleggers hun kant op zullen komen als zij in de grotere gemeentes geen huizen meer kunnen opkopen.
Waterbedeffect tast zwakke wijk aan. Sloop en nieuwbouw in de veertig krachtwijken leidt tot een toename van problemen in andere kwetsbare wijken. Over de omvang van dit waterbedeffect verschillen onderzoekers van mening. De verplaatsing van problemen is beperkter dan vaak verondersteld, vindt Reinout Kleinhans, verbonden aan onderzoekinstituut OTB van de TU Delft. Hij is nog geen overtuigend bewijs tegengekomen dat problemen op grote schaal van de ene wijk naar de andere meeverhuizen. Momenteel werkt de OTB-onderzoeker, samen met onderzoekers van de Universiteit Utrecht, aan een omvangrijk onderzoek in vijf gemeenten (Rotterdam, Den Haag, Groningen, Breda en Ede) naar de effecten van herstructurering.
Je moet problemen niet alleen toeschrijven aan het waterbedeffect. Sommige wijken trekken sowieso veel laagopgeleiden en kansarmen, slechts een klein deel van de nieuwe bewoners komt volgens de OTB-onderzoeker uit sloopwijken. 'We moeten af van de suggestie dat gedwongen verhuizers bovengemiddeld vaak problemen veroorzaken.' Alle onderzoekers zijn het erover eens dat sloop/nieuwbouw alleen geen problemen oplost.
Volgens Harry Smeets, senior onderzoeker bij Bureau O&S van de gemeente Amsterdam, is er sprake van een verplaatsing van criminaliteit. "We zijn hard bezig om drugsoverlast tegen te gaan. Je merkt dat er minder drugsoverlast is op de Burgwallen-Oude Zijde. Maar die overlast verplaatst zich naar de Burgwallen-Nieuw Zijde." D66-raadslid Carlien Roodink sluit niet uit dat er sprake is van een 'waterbedeffect', namelijk dat criminaliteit zich verplaatst naar omliggende gebieden. "Het is onze grootste zorg dat de problemen die we ergens oplossen, ergens anders weer omhoog komen." Ook Marjolein Moorman ziet het als een serieus probleem.
Combinatiemogelijkheden
met adjectivisch voltooid deelwoord
- het gevreesde waterbedeffect
Het scp concludeert ook dat mede als gevolg van grootschalige sloop en nieuwbouw er nieuwe, rijkere mensen zijn komen wonen in de wijken. Stenen stapelen helpt dus – een beetje. Dat is in lijn met eerdere evaluaties. Het maakt de slingerbeweging compleet: enkele jaren geleden waarschuwden onderzoekers van hetzelfde scp nog voor zo'n nadruk op herstructurering. Of je dat beleid succesvol mag noemen, valt ook nu te betwijfelen. Er lijkt sprake van het gevreesde waterbedeffect. De achterstanden verdwijnen niet, maar verhuizen samen met de mensen naar elders. Een echte oplossing kun je dat niet noemen. Al met al lijken de conclusies van het scp de pessimisten van destijds te bevestigen.
in voorzetselgroep
- waken voor het waterbedeffect
"We moeten dit in ogenschouw nemen. De Wallen zijn geen stuk stad met een muur er omheen. We moeten waken voor het waterbedeffect en dat serieus nemen." Oppedijk, woordvoerder Project 1012 van stadsdeel Centrum, vindt het "te kort door de bocht" om te stellen dat het project voor verplaatsing van criminaliteit zorgt. "We wonen niet in China waar mensen direct worden opgepakt. Maar we houden wel een vinger aan de pols zodat we kunnen inspringen als er toch sprake is van een waterbedeffect. Criminaliteit kan altijd op een andere plek weer opduiken."
Etymologie
| Aard herkomst | inheems of leenwoord |
|---|---|
| Vroegste datering | 2000 |
| Brontaal | Engels |
| Vorm in brontaal | waterbed effect |
| Betekenis in brontaal | idem |
| Bijzonderheden | Het woord waterbedeffect kwam incidenteel al voor in de jaren negentig. |