zonnetijd

De astronomen beginnen de dagtelling 's middags als de zon op zijn hoogste punt staat, dus boven de meridiaan, de zogenoemde zonnetijd of plaatselijke tijd.

Elke dorp of stad had immers zijn plaatselijke zonnetijd. Met de opkomst van de treinen liep het systeem van die plaatselijke uurregeling evenwel kompleet in het honderd. De eerste spoorwegtabellen waren zo ingewikkeld dat men de ware zonnetijd per hoofdstad indeelde. De omliggende gemeenten namen dan de tijd van de grote stad over.

Er was ooit een tijd waarop elke stad en elke plaats een verschillende tijd had. Dat was de zonnetijd. De zon staat het hoogst op de middag en elke plaats had dus zijn eigen middaguur. Dit was het moment waarop de zon vanuit die plaats gezien het hoogst aan de hemel stond. Dat was zeer vervelend wanneer er afspraken moesten gemaakt worden met burgers uit een andere stad. De ene middag klopte niet met de andere. Om dit verschil, dat ook in het internationale verkeer enigszins lastig werd, op te heffen, werd op de internationale conferentie in Washington op 1 oktober 1884 de Greenwich-meridiaan benoemd als de nulmeridiaan. Daarbij wordt het aardoppervlak in 24 denkbeeldige stroken verdeeld, net als de partjes van een sinaasappel. Elke strook omvat 15 booggraden en men heeft afgesproken dat het op alle plaatsen die binnen zo'n strook liggen even laat zou zijn, hoewel de stand van de zon ten opzichte van de eerste graad anders is dan die ten opzichte van bijvoorbeeld de veertiende breedtegraad. Als uitgangspunt werd de Engelse plaats Greenwich gekozen (waar zich een bekende sterrenwacht bevindt).

Onze klok wijst de wettelijke tijd aan, de zogenoemde Midden Europese Tijd. Die is gelijk aan de plaatselijke tijd op de 15 graden meridiaan ten oosten van Greenwich. In Greenwich, in het Engelse graafschap Kent, is de bekende sterrenwacht gevestigd waarover de 0-meridiaan is getrokken. Als de zon de 15 graden meridiaan passeert, zal hij na 32 minuten boven de meridiaan van Ootmarsum arriveren en is ons horloge inmiddels 32 minuten na twaalf gaan aanwijzen! Er is dus een verschil van 32 minuten tussen de zonnetijd van Ootmarsum en de tijd die het horloge aangeeft.

De zonnetijd is een plaatselijke tijd. Als de zon te Beringen in het zuiden staat dan is dit in Oostende en zeker te Greenwich nog niet het geval. Het is eerder ware middag te Beringen dan te Oostende en te Oostende eerder dan te Greenwich. Zou men de zonnetijd volgen, dan heeft iedere plaats haar eigen uur naargelang de lengteligging. Zelfs voor een klein land als het onze is dit onpraktisch. Daarom is de wereld ingedeeld in vierentwintig uurzones.

De ware tijd is de zonnetijd. Wanneer de zon op haar hoogste punt staat boven de plaatselijke horizon is het daar ware middag.

De spoorwegen zorgden voor een uniforme tijdaanduiding die de lokale zonnetijden verving.

De snelheid van trekschuit en koets werd met de komst van de van de trein verveelvoudigd. Treinen haalden zelfs de plaatselijke zonnetijden in.

Wandkaart van papier waarop leerlingen in de klas gedurende een bepaalde periode gegevens ivm het weer konden bijhouden aan de hand van een winden-, temperatuur- en weertabel en een tabel voor dagelijkse waarnemingen, waar gedurende een maand lang zonnetijden, duur van dag en nacht, windrichting, temperatuur en barometerstand worden bijgehouden.

In Sun Rise and Fall staan de zonnetijden van de komende 5 jaar. In de bovenkant van je scherm kun je een datum selecteren.