zonnewende 1.0
(wetenschap; natuurkunde en astronomie)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een zonnewende…
is een verschijnsel
- [Frequentie] vindt tweemaal per jaar plaats
- [Tijd] doet zich voor rond 21 juni, wanneer op het noordelijk halfrond de langste dag van het jaar plaatsvindt (zomerzonnewende), waarna de dagen weer beginnen te korten en rond 21 december, wanneer op het noordelijk halfrond de kortste dag van het jaar plaatsvindt (winterzonnewende), waarna de dagen weer beginnen te lengen
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] gaat in mythische en religieuze culturen vaak gepaard met het vieren van feesten
- [Oorzaak, reden of aanleiding] vindt plaats door de baan van de aarde rond de zon en de schuine stand van de aardas, waardoor de zon zich rond 21 juni loodrecht boven de kreeftskeerkring bevindt (zomerzonnewende), en rond 21 december wanneer zij zich loodrecht boven de steenbokskeerkring bevindt (winterzonnewende)
- [Gevolg of resultaat] gaat rond 21 juni, bij de zomerzonnewende, gepaard met de noordelijkste opkomst en ondergang van de zon, waarna zij voor ons steeds weer zuidelijker staat, en rond 21 december, bij de winterzonnewende, met de zuidelijkste opkomst en ondergang, waarna zij voor ons steeds weer noordelijker staat
- [Voorbeeld of specimen] is bijvoorbeeld de winterzonnewende of de zomerzonnewende
Algemene voorbeelden
De zonnewende op het noordelijk halfrond op de langste dag (in de zomer) wordt wel de zomerwende of midzomer genoemd, hetgeen het begin van de zomer inluidt op of rond 21 juni (soms 20 juni). De zonnewende die op de kortste dag (in de winter) plaatsvindt, wordt ook wel de winterwende of midwinter genoemd, hetgeen het begin van de winter inluidt op of rond 21 december (soms 22 december).
De naam "zonnewende" of "zonnestilstand" geeft aan dat de dagelijkse baan van de zon ophoudt om langer te worden en begint korter te worden of omgekeerd: de zon staat schijnbaar "stil".
De oude Germanen vierden lang voor de komst van het christendom het joelfeest. Voor hen was dit een van de belangrijkste, langste en grootste feesten. Dat feest begon met het begin van de winter, de winterzonnewende of het wintersolstitium op 21 december, de langste nacht en kortste dag. Na de zonnewende blijft de zon drie dagen vrijwel stil staan. Daarna begint de zon weer aan de hemel te stijgen en worden de dagen weer langer.
Stonehenge was een soort observatorium in Engeland, dat het mogelijk maakte via de stand van de sterren en de bewegingen van zon en maan tot op de dag nauwkeurig zonnewenden en maanstanden vast te stellen.
Kerstmis zelf is ontstaan toen men met een mis de geboorte van Christus wilde vieren. Kerstmis is een samentrekking van Christus-mis. De datum van 25 december houdt waarschijnlijk verband met het Romeinse feest van de zonnewende. Ook hier is dit feest gekerstend.
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
zonnewende 1.1
(wetenschap; natuurkunde en astronomie)
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 1.1 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een zonnewende…
is een periode; is een tijdstip
Algemene voorbeelden
In voorjaar en herfst schijnt de zon van opzij tegen de scheefstaande aardbol aan, en ontvangen beide halfronden ongeveer even veel zonnestraling. Op 21 maart en 23 september duren dag en nacht precies even lang. Sterrenkundigen spreken van de equinoxen (equi = gelijk en nox = nacht). Op 21 juni (het begin van de zomer op het noordelijk halfrond) en 22 december (het begin van de winter) is de invloed van de scheve stand van de aardas het grootst. Die twee momenten worden de zonnewenden genoemd.
Zomerzonnewende [...] Vanavond staat de zon loodrecht boven de Kreeftskeerkring. Noordelijker dan deze positie komt de zon niet en vanaf 19:16 staat de zon voor ons weer steeds zuidelijker. Daar komt ook de term zonnewende vandaan. Op de langste dag hebben we in Nederland een daglengte van 16 uur en 3 kwartier. Boven de Poolcirkel gaat de zon helemaal niet onder en blijft het dus 24 uur per dag licht. Het speciale moment, de zonnewende, valt daar overigens behoorlijk in het water. Het is bewolkt en het regent op de Noordkaap.
Tijdens de zonnewende zelf wordt er een groot vuur ontstoken, daarna is er een rondgang met fakkels en vervolgens worden er brandende raderen van een heuvel gerold. Deze grote, houten wielen zijn gevuld met stro en symboliseren de baan van de zon door de hemel.