haring


haring 1.0

afbeelding

Bron: Gervais et Boulart, 1877
( Publiek domein )

langwerpige, zilvergrijze vis, die in de zee of in de oceaan in scholen leeft en maximaal veertig centimeter lang kan worden
Op basis van paaigebied en trekpatroon kan de haring onderverdeeld worden in verschillende populaties en ondersoorten, zoals bijvoorbeeld de noordzeeharing, de kanaalharing en de oostzeeharing (Clupea harengus membras).

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een haring…

is een vis; is een dier

  • [Afmeting] is 10 tot 15 cm als bliek en is 15 tot 40 cm als toter
  • [Geluid] kan een geluid maken, de zogeheten haringscheet, door gas uit zijn zwemblaas te laten ontsnappen
  • [Geur] heeft een zilte geur
  • [Kleur] heeft een zilvergrijs lichaam met een blauwgroene rug
  • [Vorm] is langwerpig
  • [Bouw] is gewerveld
  • [Voortplanting] legt eieren
  • [Plaats] leeft tot op een diepte van 200 meter in koude, zoute wateren
  • [Woongebied] komt voor op het noordelijk halfrond, zoals in de Noordzee, het Kanaal, de Oostzee, en het Skagerrak
  • [Leeftijd] kan maximaal tot 22 jaar oud worden
  • [Gedrag] is een alleseter; zwemt overdag in grote scholen net boven de zeebodem of in diep water en zwemt 's avonds vlak onder het wateroppervlakte om te eten
  • [Instrument] wordt bevist vanaf een trawler of logger
  • [Belang] is van groot belang voor de visserij en visverkoop
  • [Kostbaarheid] is op de meeste plekken overbevist
  • [Gelijkenis] lijkt op een sardine en een sprot
  • [Onderscheid of tegenstelling] kan van de haringachtige vis sprot onderscheiden worden door zijn zachtere schubben en doordat de buikvin na de rugvin begint
  • [Verscheidenheid] wordt afhankelijk van paaigebied, paaigedrag en trekpatroon onderverdeeld in verschillende populaties, zoals de noordzeeharing, de kanaalharing, of de voormalige zuiderzeeharing, en zelfs in ondersoorten, zoals de oostzeeharing (Clupea harengus membras)
  • [Betrekking of relatie] behoort, net als de makreel, tot de pelagische of bentische vissen, wat wil zeggen dat ze op enige afstand van de zeebodem zwemmen

Wetenschappelijke naam: Clupea harengus

Rijk Animalia; Dieren
Stam Chordata; Chordadieren
Klasse Actinopterygii; Straalvinnigen
Orde Clupeiformes; Haringachtigen
Familie Clupeidai; Haringen
Geslacht Clupae
Soort Clupea harengus

Algemene voorbeelden


Haring (Clupea harengus). De haring is een slanke, vrij kleine vis met één korte rugvin en zonder zijlijn. Het spierweefsel heeft een hoog vetgehalte en de vis heeft vrij zachte graten. De haring leeft in scholen, die soms reusachtige afmetingen kunnen aannemen. In de loop van het jaar verplaatsen de scholen zich van voedselgebied naar paaigebied. Overdag verblijft de haring in diepere wateren. 's Nachts komt de vis naar boven om zich te voeden met plankton.

http://www.visbureau.nl/vissoorten.htm

De haring komt voor in de koude en gematigde zeeën in het Noorden tot in de IJszee en in het zuiden tot in de Golf van Biscaye. Verder wordt haring gevonden in de Noordatlantische Oceaan, bij IJsland, de Zuidkust van Groenland en aan de kust van de Verenigde Staten en Canada. In de Oostzee komt een kleine haringsoort voor.

http://www.visbureau.nl/vissoorten.htm

Heel regelmatig zag Raf hier de makrelen en de haringen boven water springen wat er op wijst dat ze vanonder uit opgejaagd werden.

http://users.skynet.be/scangling/rosendal.htm

Bepaalde vissoorten zoals zalm en haring dreigen geheel te verdwijnen uit de Europese zeeën.

De Standaard,

De belangrijkste vissoorten die de trawlers vangen zijn haring, makreel, horsmakreel, blauwe wijting en sardinella (= soort haringachtige).

http://www.pvis.nl/

Haring wordt direct na de vangst op de boot verwerkt. De vis wordt schoongemaakt en in een pekelbad gelegd. Zo ontstaat de specifieke "maatjes"smaak.

http://www.hollandsepot.dordt.nl/producten/producten.htm

Elke haringsoort heeft een andere jaarcyclus en bivakkeert op verschillende plaatsen. De ene soort is daarom eerder in zijn maatjesstadium beland dan de andere. Als de haring tien tot vijftien centimeter groot is wordt van een bliek gesproken, zijn ze wat groter dan heten ze in het jargon toters.

NRC,

Vaste verbindingen


Spreekwoorden


Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als deel van een samenstellende afleiding


haring 1.1

afbeelding

Bron: profernity
( CC BY 2.0 )

afbeelding

Bron: PSD
( CC BY 2.0 )

zilvergrijze, vette zeevis, die veel en op verschillende wijze gegeten wordt, waaronder traditioneel rauw met uitjes; haring als consumptievis; haring als voedsel

Betekenisbetrekking


metonymie
Betrokken betekenissen 1.0 : 1.1

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een haring…

is een consumptievis

  • [Kleur] hoort licht gekleurd visvlees te hebben, want visvlees met een echt rode of bruine kleur geeft aan dat de vis eigenlijk niet goed gefileerd is
  • [Smaak] smaakt ziltig en afhankelijk van zijn bewerking zout of zuur
  • [Uiterlijk] is zilvergrijs en wordt meestal zonder kop maar met staart in zijn geheel aangeboden
  • [Functie] dient om te eten
  • [Bereiding] wordt vaak na kaken en zouten direct gegeten, maar kan ook in een salade verwerkt worden, vaak samen met bietjes
  • [Tijd] wordt in Nederland vanaf eind mei of juni tot juli of begin augustus gevangen, waarbij de eerste haring van het seizoen die geschikt is voor consumptie en die nog geen hom of kuit heeft gevormd en daardoor extra vet is Hollandse nieuwe, maatjesharing of nieuwe haring genoemd wordt, waarvan de komst traditioneel gevierd wordt op vlaggetjesdag in Scheveningen en Vlaardingen
  • [Stoffelijke eigenschap algemeen] wordt meestal als vette vis (maatjesharing) gegeten en is rijk aan omega 3-vetzuren
  • [Behandeling of bewerking] dient tegenwoordig ten minste 24 uur ingevroren te zijn geweest om de parasiet haringworm te doden en wordt voor consumptie eerst gekaakt, waarbij de kieuwen en de ingewanden verwijderd worden (op de alvleesklier na die enzymen afscheidt die de rijping bevorderen) en wordt dan vervolgens gezouten of gepekeld, waarna hij rauw kan worden gegeten, maar kan hierna ook worden gerookt als bokking, gebakken als panharing of worden ingelegd in het zuur en opgedraaid als rolmops
  • [Gebruikswijze] wordt meestal rauw met uitjes geconsumeerd (gegeten op een broodje of afgehapt uit de hand) en wordt vaak op traditionele momenten genuttigd, zoals onder meer bij Hollandse feesten, na het carnaval op Aswoensdag, samen met wittebrood (en hutspot) tijdens het Leids ontzet in Leiden op 3 oktober en natuurlijk op vlaggetjesdag

Algemene voorbeelden


Buitenlanders kijken raar op als ze zien dat wij rauwe haring eten. Nog gekker vinden ze het dat we haring op brood eten.

NRC,

Bokkingtaartje met rode biet, augurk en kwark. Tip: Bokking is haring die eerst gezouten en dan gerookt wordt. In de plaats van bokking kan u ook maatjes gebruiken.

http://www.vis.vlam.be/about/gerecht/detail.phtml?id=44

"Gedenk o mens, dat gij van stof en as zijt, en tot stof zult wederkeren", zo luidt een deel van tekst die priesters uitspreken wanneer zij op Aswoensdag met de duim het askruisje drukken op het voorhoofd van de kerkganger. Voor de carnavalisten is dit vaak de dag waar de cafébaas goedkope consumpties trakteert en haring serveert, of hetgeen men op vele plaatsen het "Haringhappen" is gaan noemen.

http://www.fenvlaanderen.be/fenomeen/oorsprong.htm

De kwaliteit van de haring wordt bepaald door de wijze waarop de haring aan boord of aan de wal wordt verwerkt, de opslag, de methode van vriezen, het tijdstip van kaken, het zouten en vooral ook de manier waarop de haring wordt bewerkt voordat ie over de toonbank gaat.

NRC,

Haring in al zijn bereidingsvormen, dus ook vers gebakken of heet gerookt (gestoomd) als bokking, bokkum, strobokking, goudharing of Harderwijker, licht gerookt als bakbokking, of koudgerookt als kipper, harde Engelse- of spekbokking en oh ja, ook ingelegd.

http://www.vaartips.nl/tiph.htm

Toen alles op was, werd er door bedrijvige koffiejuffrouwen een nieuwe tafel gevuld dit keer vol met Vlaardingse delicatessen: haring, schelvispekel en ijzerkoekjes.

Een treurige afdronk, Levi Weemoedt,

Combinatiemogelijkheden


met adjectief ervoor


  • Hollandse haring
  • zoute haring
  • zure haring

Ik hou van Hollandse haring en vooral van haringkuit, maar die eet je alleen in Japan.

NRC,

Ook zure haring, zo verluidt, is een probaat middel tegen opkomende dronkenschap.

NRC,

Je krijgt dorst van zoute haring, en dus pikten de bierbrouwers ook een graantje mee.

http://members.home.nl/vismarkt/trefword.htm

Ook deden zij in vis en 's avonds zag men vaak de oude Jan met zijn zoon Andries in de straten venten met zoute haring.

Meppeler Courant,

Het schoteltje met borrelhapjes, zure haring en olijven, schoof hij terzijde.

De vijfde macht, Pieter Aspe,

met adjectivisch tegenwoordig deelwoord


  • afgekloven haring
  • gekaakte haring
  • gerookte haring
  • gepekelde haring
  • ingemaakte haring
  • schoongemaakte haring

Zo is er een schilderij over het jaarlijks in Maastricht terugkerende Preuvenemint [...]. Of over de schuttersmaaltijd met op de achtergrond de muren van de Servaaskerk [...], carnaval in café de Stenen Brug in Maastricht en de kater op As-woensdag, waarbij men een gemaskerde ziet met achter zich een afgekloven haring, een worst en in het water voor zich een half lege fles.

NRC,

Hij haalde met een mesje het hart en de kieuwen eruit, legde de gekaakte haringen in een tonnetje met een flinke laag zout erop, een paar dagen later had de haring nog een heerlijke smaak.

http://members.home.nl/vismarkt/trefword.htm

Ik leerde veel: gerookte zalm in flinterdunne plakjes snijden, onderscheid maken tussen de verschillende soorten ingemaakte haring, paling schoonmaken, lekkere sausjes maken, voelen wanneer de krabben dik genoeg zijn, garnalen koken, zeekreeft in leven houden en duizend andere nuttige dingen.

Anna, Hanna en Johanna, Marianne Fredriksson,

Bij een goed schoongemaakte haring ontbreken resten van ingewanden en schubben en zijn graten niet of nauwelijks aanwezig.

http://members.home.nl/vismarkt/haring2.htm

De gerookte haringen die Van Gogh schilderde - het maal van de armen - at hij na gedane arbeid meer dan waarschijnlijk zelf op.

De Standaard,

Bij een van die concerten werd ik gekweld door een hartverscheurende dorst die ik mezelf had berokkend door bij Darja Collin uit een pas ontvangen vaatje minstens vijf gepekelde haringen te eten begeleid door witte wijn.

Wie ik tegen kwam, C.J. Kelk,

met voorzetselgroep


Voorzetsel: met

  • haring met uitjes

Denkt u eens aan schotels met: Luxe of gewone borrelhapjes, luxe vishapjes, haring met uitjes of een bittergarnituur voor bij de borrel.

http://www.mijdrecht.com/catering/

Een gebakken bokking of gebakken mosselen of een potje zure haring met uitjes.

Twee vorstinnen en een vorst, R.J. Peskens,

  • haring in tomatensaus

Langs de vochtige muren van de kelder stonden honderden blikken met soep opgestapeld, vierkante blikken corned beef, bussen melkpoeder. Kratten met kellergeister en whisky. Dozen met sardineblikjes en haring in tomatensaus.

De Hunnen. Dl. 3: Vrede, Jan Cremer,

Je bent toch niet jaloers op je eigen zuster. Was zeker ongesteld. Nukkig. Had een blik haring in tomatensaus meegenomen.

De kus, Jan Wolkers,

met substantief ervoor


  • broodje haring
  • broodjes haring
  • toastje haring

Vroeger gingen we op zaterdag samen de stad in, broodje haring eten, even naar de bloemenmarkt en de kroeg en zo, maar dat is niet meer zo.

Zadelpijn en ander damesleed, Liza van Sambeek,

Bij de kar kocht zij een broodje haring, en toen gebeurde het. Het broodje haring ontglipte haar hand en viel in het zand.

NRC,

Ons assortiment borrelgarnituur omvat o.a.: * toastje haring met dille * gevulde eieren * canapeetje roompaté * toastje met brie * kaassoesjes * cherrytomaatje gev. met kruidencrème * haringtartaar met komkommerblokjes en uitjes [...] * Hollandse haringschotel met uitjes en zuur.

http://www.garpco.nl/borrel.html

  • potje zure haring
  • potten zure haring
  • potten haring

Het ging om taarten, gebak, suikerharten of poppen en potten haring.

Meppeler Courant,

Bij Pullen, de groentenhandelaar, die een winkel had in de Hoofdstraat, waar nu Jan Hakman woont, werd geschoten om potten zure haring en zakken fruit.

Meppeler Courant,

Een gebakken bokking of gebakken mosselen of een potje zure haring met uitjes.

Twee vorstinnen en een vorst, R.J. Peskens,

Vaste verbindingen


Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als deel van een samenstellende samenstelling


haring 1.2

afbeelding van een langwerpige, zilvergrijze zeevis; afbeelding van een haring

Algemene voorbeelden


Belangrijk aandachtspunt is de positie van Enkhuizen, omstreeks 1630 de grootste vissersplaats van Holland. De drie haringen in het stadswapen herinneren nog aan deze bron van welvaart.

http://www.zuiderzeemuseum.nl/

Op de slotprent zwemmen na een jaar weer tien haringen en op de achtergrond zie je de dreigende schaduw van een grote vis.

http://web.wanadoo.be/limburgradio/jeugdliteratuur/Index.html,

haring 2.0

afbeelding

Bron: Jan Uthoff
( CC BY-SA 3.0 )

pen of pin om een tent, windscherm of luifel met behulp van scheerlijnen in de grond vast te zetten; tentharing

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een haring…

is een gebruiksvoorwerp

  • [Kleur] heeft de kleur van zijn materiaal, oorspronkelijk hout maar nu meestal ijzer of aluminium, en kan ook een rode kleur hebben
  • [Vorm] heeft een lange vorm, oorspronkelijk de vorm van een langgerekte vis
  • [Materiaal] werd vroeger van hout gemaakt en wordt tegenwoordig meestal van ijzer of aluminum gemaakt of zelfs van (rood) plastic
  • [Functie] wordt gebruikt om iets mee vast te zetten in de grond, meestal een tent of een scheerlijn van een tent
  • [Plaats] wordt in de grond geduwd of geslagen
  • [Positie] wordt tegen de richting van het tentdoek of windscherm in geplaatst (met de punt richting de tent), zodat de constructie bij wind zichzelf vasttrekt
  • [Onderscheid of tegenstelling] wordt soms alleen gebruikt voor tentpinnen die in losse grond geslagen worden (d.w.z. als tegenstelling van een grondpen), maar dit is niet algemeen

Algemene voorbeelden


Vroeg in de ochtends stonden we op, rukten de tent met haringen en al uit de grond en propten alle bagage zo snel mogelijk in de auto.

http://www.algemeendagblad.nl/artikelen/VrijeTijd/1081487685880.html,

Op die plek had Henri het windscherm opgezet, de haringen in het zand geslagen, daar had hij zijn aan touwtjes gebonden blikjes bier in het koele zand verborgen.

Hokwerda's kind, Oek de Jong,

Beachvolleybal is tactisch gezien een ingewikkeld spelletje. Met twee personen moet een veld van 8 bij 8 meter verdedigd worden [...]. Het veld. Afmetingen: 8 x 16 meter. Belijning: Bij voorkeur minimaal 2,5 cm breed in een opvallende kleur. De hoeken kunnen worden vastgezet met haringen of met kleine sandkits (10 x 10 cm.). In tegenstelling tot het veld in de zaal is er geen drie-meterlijn en middenlijn.

http://www.volleybal.nl/html/h-volleybal.asp

We steken samen de stokken door de sleuven en zetten de tent met een paar haringen vast.

http://www.buitensport-schotland.nl/winterwalk/joerivanderkloet_cairngorms_5.asp,

Haringen of tentpennen? In het spraakgebruik maken we meestal geen verschil tussen de twee woorden. Maar verschil is er wel degelijk. Haringen zijn voor verankering in losse grond. Grote brede haringen voor zachte ondergrond, smalle scherpe haringen voor steenachtige bodem. Pennen zijn voor het vastzetten van randen en binnentent of voor de verankering in harde ondergrond.

http://www.perrysport.nl/index.asp?strPageType=artikel=15=105

Op de top van de hoogste heuvel was een tent opgezet die met touwen en grote houten haringen in de grond stond verankerd.

Buiten is het maandag, J. Bernlef,

Gelukkig met tien jaar ervaring in de mouwen stelt zo'n tentje bouwen niet zoveel meer voor. Maar om nu na al die jaren de haringen, geen gerookte zure of zoute maar stalen pinnen met het formaat van een endeldarm van een volwassen olifant, met een my-first hamer de grond in te hakken, is geen oplossing.

http://www.kasbendjen.nl/pop-up/Aanvang%20BBMB%202004.htm

Woordfamilie


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen