herfst


herfst 1.0

afbeelding

Bron: Iijjccoo
( Publiek domein )

(meteorologie; wetenschap; natuurkunde en astronomie)

het derde van de vier jaargetijden, volgend op de zomer, waarin het kouder wordt, het weer verslechtert en veel bomen en planten hun bladeren verliezen, en dat astronomisch gezien op het noordelijk halfrond begint rond 21 september en eindigt rond 21 december en er, weerkundig beschouwd, duurt van 1 september tot en met 30 november

Semagram (extra betekenisinformatie)


De herfst…

is een jaargetijde; is een periode; is een tijd

  • [Waarneembaarheid] wordt gekenmerkt door afnemende temperaturen en meer neerslag
  • [Geheel] is een deel van het jaar
  • [Rang of hiërarchische positie] is het derde, voorlaatste van de vier jaargetijden
  • [Duur] duurt op het noordelijk halfrond in astronomisch opzicht van rond 21 september tot omstreeks 21 december en in meteorologisch opzicht van 1 september tot en met 30 november; duurt op het zuidelijk halfrond in astronomisch opzicht van rond 21 maart tot omstreeks 21 juni en in meteorologisch opzicht van 1 maart tot en met 31 mei
  • [Frequentie] keert jaarlijks terug
  • [Ordening of volgorde] wordt voorafgegaan door de zomer en gevolgd door de winter
  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is het seizoen waarin het kouder wordt, het weer verslechtert en veel bomen en planten hun bladeren verliezen; is het seizoen waarin in onze streken de oogst plaatsvindt van fruit zoals appelen of peren

Algemene voorbeelden


Meteorologische Seizoenen. Noordelijk halfrond. Lente: 1 maart t/m 31 mei; Zomer: 1 juni t/m 31 augustus; Herfst: 1 september t/m 30 november; Winter: 1 december t/m 28 februari. Zuidelijk halfrond. Lente: 1 september t/m 30 november; Zomer: 1 december t/m 28 februari; Herfst: 1 maart t/m 31 mei; Winter: 1 juni t/m 31 augustus. Astronomische seizoenen. Noordelijk halfrond. Lente: 21 maart t/m 20 juni; Zomer: 21 juni t/m 20 september; Herfst: 21 september t/m 20 december; Winter: 21 december t/m 20 maart. Zuidelijk halfrond. Lente: 21 september t/m 20 december; Zomer: 21 december t/m 20 maart; Herfst: 21 maart t/m 20 juni; Winter: 21 juni t/m 20 september.

http://www.kalender-365.nl/seizoenen-jaargetijden.html,

Door de invoering van een extra dag om de vier jaar en een 'schrikkeleeuw' om de 400 jaar (zoals in 1600, 2000, 2400, etc.), valt het begin van seizoenen op een beperkt aantal data: winter op 20, 21, 22 of 23 december; lente op 19, 20 of 21 maart; zomer op 20, 21 of 22 juni; herfst op 21, 22, 23 of 24 september.

http://www.kennislink.nl/publicaties/wanneer-is-het-zomer,

Voor de weerkundigen begint de herfst op 1 september en op zondag 22 september om 22.44 uur staat ook voor de sterrenkundigen de herfst van 2013 op de kalender. De zon staat dan precies boven de evenaar waardoor dag en nacht dan overal op aarde even lang duren. De 22e of 23e september is meestal de begindatum van de herfst. De andere seizoenen echter meestal op de 21e. Dat heeft onder andere te maken met het feit dat de baan van de aarde geen cirkel is. De verschillende data zijn het gevolg van het feit dat we eens in de vier jaar een schrikkeljaar hebben dat een dag meer telt dan de andere jaren. In het begin van de 20e eeuw viel de eerste herfstdag enkele keren zelfs op 24 september, het laatst in 1931.

http://www.knmi.nl/cms/content/24948/herfst,

Volgens een zeer oude definitie van de sterrenkundigen […] begint de herfst met het herfstequinoctium of, met een meer authentiek Nederlands woord, de herfstnachtevening. Dat is het moment waarop de zon aan de hemel een positie bereikt, waardoor dag en nacht even lang duren. […]. Dat moment valt dus op 23 september om 11.05 uur onze tijd (zomertijd dus). Dat hoeft niet altijd 23 september te zijn. [...]. Waarom die verschuivingen? Omdat ons kalenderjaar niet precies even lang kan zijn als het "echte" jaar […]. Een gewoon jaar duurt 365 dagen, maar het "echte" jaar […] duurt 5 uur en 49 minuten langer. Daarom valt het moment van de nachtevening elk jaar bijna zes uur later. Maar volgend jaar krijgen we een schrikkeldag, zodat dat moment plots weer een dag terugspringt. Let wel dat na vier jaar het equinoctium niet precies op hetzelfde moment terugkeert, maar bijna drie kwartier vroeger. Daardoor verschuift het begin van de herfst langzaam door naar 21 september. In 2092 zal dat voor het eerst op een 21 september vallen, tenminste als we de wereldtijd (de tijd van Greenwich) gebruiken […].

http://m.deredactie.be/cm/vrtnieuws.mobile/mbinnenland/1.1116506,

Op de eerste dag van lente en herfst duren dag en nacht overal even lang.

http://www.knmi.nl/cms/content/24948/herfst,

Combinatiemogelijkheden


als subject bij een werkwoord


  • aanbreken
  • eraan komen
  • in aantocht zijn
  • voor de deur staan
  • in het land zijn

Vanaf maart roken steeds meer mensen. Totdat de herfst aanbreekt; griep verergert rokershoest en 12 procent van de rokers stopt.

NRC,

De zon schijnt, het is aangenaam warm, maar de verandering van het seizoen is voelbaar, de herfst komt eraan.

http://montessori-infosite.kennisnet.nl/

De avonden waren nog lang, maar de herfst was in aantocht.

Verbroken zwijgen, J. Bernlef,

Of u het wilt of niet, de herfst staat voor de deur. Het buiten leven lijkt weer achter de rug en elkaar tegen komen in de buurt ligt niet meer zo voor de hand.

http://www.oudwest.amsterdam.nl/live/index.jsp?nav=1482=9928=22309,

Het weer was ondertussen totaal omgeslagen, zodat de herfst al in het land leek.

http://www.seksgids.com/verhalen/index.htm

met koppelwerkwoord


  • het is herfst
  • het wordt herfst

Het is herfst en de bomen zijn weer zo kaal als zwarte naalden.

De grens van glas, Carlos Fuentes,

De Aarde gaat verder in haar rondje om de Zon, en de noordpool beweegt van de Zon af, het wordt herfst op 21 september. De dagen worden korter, en op 21 december is het winter.

http://www.sterrenkids.nl/Keuze/keuze.htm

in voorzetselgroep


  • gedurende de herfst
  • in de herfst
  • na de herfst
  • rond de herfst
  • tegen de herfst
  • tijdens de herfst
  • tot de herfst
  • vanaf de herfst
  • voor de herfst

In totaal werden in De Bilt gedurende de herfst zeven vorstdagen (minimumtemperatuur lager dan 0,0 °C) geregistreerd, precies het normale aantal.

http://www.knmi.nl/klimatologie/maand_en_seizoensoverzichten/seizoen/her12.html,

De meeste vaste planten sterven in de herfst en winter volledig bovengronds af.

De Standaard,

Laat nieuwe inzichten u wakker schudden zodat u na de herfst, met zijn stormwinden, de frisse wintergeur ruikt.

http://www.marshoek.nl/ontwikkelingen/retail-nieuws/algemeen/column-jacobine-den-hertog:-herfst,-herfst,-wat-heb-je-te-koop/,

In de herfst wordt wel de wintervoorraad aangelegd, dus is de eekhoorn een vaak geziene gast in het bos rond de herfst.

http://www.hobby4fun.eu/herfst.html

Herfst- of winterblues en winterdepressie zijn verwante aandoeningen. Ze hebben met elkaar gemeen dat ze alleen tijdens de herfst en de winter voorkomen. Vanaf de lente verdwijnen ze, maar tegen de herfst keren ze terug.

http://www.devoorzorg.be/limburg/gezond-actief/gezond-leven/gezonde-geest/Pages/Herfstblues-en-winterdepressie.aspx,

In principe kan compost in de hele tuin gebruikt worden. Hij wordt van het voorjaar tot de herfst licht in de bodem geharkt ter verbetering van de grond.

http://www.wolf-garten.nl/public_nl/gartenjahr/garten01.hbs

Waggerl zou ons een magnolia aanraden. Groot, sierlijk en vanaf de herfst vol lichtgrijze knoppen.

NRC,

Voor de herfst komen de meeste luxe make-up merken met een nieuwe make-up lijn. Vaak zien we in de herfst weer donkere make-up kleuren.

http://www.thebeautymusthaves.com/search/label/Burberry,

  • diep in de herfst
  • tot diep in de herfst

Of u nu vroeg in het voorjaar of diep in de herfst komt, altijd bloeien de bloemen in deze unieke tuin!

http://www.britishtraveldesk.nl/autoreis/autoreis.php?autoID=1,

De warme kleuren van deze rijkbloeiende planten fleuren tot diep in de herfst de donkere hoeken van tuin of terras op.

De Standaard,

Vaste verbindingen


Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


herfst 1.1

herfstseizoen in een bepaald jaar

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een herfst…

is een jaargetijde; is een periode; is een tijd

      Algemene voorbeelden


      Professionele mannequins en dressmen laten de dames-, heren-, vrijetijds-, kinder-, sport- en brillenmode van deze herfst en winter zien.

      Meppeler Courant,

      Alle herfsten vanaf 1894 en neerslag vanaf 1867. Reeks oost Nederland.

      http://www.weerstationlosser.nl/historie/extremen/Extremen%20alle%20herfsten%20vanaf%201894%20en%201867.htm,

      Combinatiemogelijkheden


      met adjectief ervoor


      • een hete herfst

      Gaan we een hete herfst tegemoet? Komt na de zomervakantie een periode van sociale onrust? Breken in september of oktober stakingen uit?

      http://www.solidariteit.nl/commentaren/com-126_16-8-2009.html,

      • de, die, een late herfst
      • de, die, een vroege herfst

      Zelfs de zon, iedere dag zeldzamer in die late herfst, scheen over de daken van het oude Brussel en over hun binnenplaats heen.

      Verborgen schade, Aster Berkhof,

      De late herfst van zowat half november tot half december is voor bladverliezende bomen en struiken met naakte wortels de ideale planttijd.

      De Standaard,

      Een vroeg voorjaar en een late herfst resulteren in gunstige klimatologische omstandigheden, die niet een overvloed aan voedsel opleveren, maar de lemmingen ook een langere periode geven om er optimaal gebruik van te maken.

      http://www.beesies.nl/lemming.htm

      De laag van het bos waarin de eekhoorn zich ophoudt hangt af van de tijd van het jaar [...]. De verspreiding over het bos varieert ook, gedurende negen maanden van het jaar treft men ze vooral aan in coniferen, maar in de vroege herfst leveren ook eiken en beuken veel voedsel op.

      http://www.knjv.nl/maanddier/eekhoorn.htm,

      Toen we in de vroege herfst van 1974 in het huis trokken en de eerste keer vanaf het balkon uitkeken over de grote tuin, de weiden daarachter [...] en het bos dat daar weer op volgde, stonden de boomkruinen, ofschoon al lichtelijk verkleurd, nog massief in het blad.

      De tandeloze tijd. Dl. 1: Vallende ouders, A.F.Th. van der Heijden,

      Vroege herfst voor de bomen. Ook augustus zal als een natte, sombere en iets te koele maand in de klimaatboeken verdwijnen. Over deze zomer, die meteorologisch nu bijna ten einde is gekomen, zullen we het verder niet hebben. In dit verhaal verleggen we onze aandacht naar de bomen. Voor veel vegetatie is de herfst namelijk al begonnen, en dat is erg vroeg, gezien de tijd van het jaar.

      http://www.weer.nl/weer-in-het-nieuws/weernieuws/ch/9393e0114901ddd5e8b1865365518721/article/vroege_herfst_voor_de_bomen.html,

      • de natte herfst
      • de warme herfst
      • de zachte herfst
      • een natte herfst
      • een warme herfst
      • een zachte herfst

      Tijdens de periode van september tot einde november bedroeg de gemiddelde temperatuur in ons land 11,6 graden. Op één jaar (1982 met 12 graden) na is dat de warmste herfst van de eeuw.

      De Standaard,

      Hoewel de toename van de neerslag, vooral in de vorm van zware buien past in het beeld van een warmer wordende wereld, gaat het te ver om een natte herfst, zoals Engeland in 2000 beleefde, de natte zomer in Polen in 2001 of het extreem natte jaar 1998 in Nederland, zonder meer toe te schrijven aan het versterkte broeikaseffect.

      http://www.knmi.nl/onderzk/index-nl.html

      • de voorbije herfst
      • de vorige herfst
      • voorbije herfst
      • vorige herfst
      • verleden herfst

      In de voorbije herfst zorgde een bizar incident voor nieuwe spanningen.

      De Standaard,

      Voorbije herfst verkenden maar liefst meer dan 2.000 leerlingen van 't West-Vlaamse het bos en/of het landschap in hun schoolomgeving.

      http://www.westvlaamsehart.be/Stad-land-schap/educatie/opbos-enlandschapsverkenning.asp,

      Aan de haag hangen nog steeds de dorre bladeren van de vorige herfst.

      Calvados, Elvis Peeters,

      De onderhandelingen [...] die deze week hun vierde ronde ingaan sinds ze vorige herfst begonnen, verkeren in een impasse.

      NRC,

      Ik heb verleden herfst vier zielige clematissen van de volle grond naar een pot verhuisd! Die hebben nog nooit zo mooi hun best gedaan!

      http://forum.tuinadvies.be/forum_topic.php?hid=6&sid=7&tid=33803,

      met adjectivisch tegenwoordig deelwoord


      • de aanstaande herfst
      • aanstaande herfst
      • de komende herfst
      • komende herfst

      De aanstaande herfst wordt voor Nederlandse begrippen zéér koud. Dat voorspellen meteorologen op basis van de nieuwste gegevens

      http://www.nujij.nl/algemeen/zeer-koude-herfst-op-komst.19104888.lynkx,

      Vrijwel iedereen verwacht deze verkiezingen voor de komende herfst, sommigen zelfs al in de zomer.

      NRC,

      Er zal worden vastgehouden aan het afgesproken tijdschema: komende herfst zal een studie worden gepresenteerd over hoe de uitbreiding moet worden aangepakt, op basis waarvan de NAVO-ministerraad in december nadere besluiten kan nemen.

      NRC,

      • de naderende herfst
      • naderende herfst

      Nog steeds de zon; al voelde je onder de wind de kilte van de naderende herfst; de hei golfde.

      Engelen van het duister, Jan Siebelink,

      Corrie geeft ons een arm, heel lief, de stad door, veel voetgangers weinig verkeer, de terrassen vol pratende en van de ongewone temperatuur genietende zaterdagmensen. Door het park met een geur van naderende herfst.

      Het pistool van de rekening, Jan Willem Holsbergen,

      • de volgende herfst
      • volgende herfst

      De lakmoestest voor het experiment komt volgende herfst, wanneer de eerste examenresultaten bekend worden gemaakt.

      NRC,

      Als je weet hoe makkelijk de druif kan worden gekweekt zal je je zeker laten verleiden om haar in je tuintje aan te planten. Steek gewoon in de herfst een houterige ent van de plant in de grond. Probeer er voor alle zekerheid een tiental. In de lente word je verrast met een jong plantje. Let op: niet verplanten voor de volgende herfst.

      http://www.ping.be/~pin29174/newpage1.htm

      • de voorgaande herfst
      • voorgaande herfst

      Er keren veel minder vogels terug dan in de voorgaande herfst vertrokken. Tijdens de reis komen vogels veel gevaren tegen: jacht en obstakels, en insecticiden tijdens de overwintering.

      http://www.natuurkalender.nl/achtergrondinformatie/achtergrond_vogeltrek.asp,

      Dit geldt bij een neerslag van circa 50 mm respectievelijk neerslagoverschot van +10 mm in maart, waarbij geen vertrapping in voorgaande herfst heeft plaatsgevonden.

      http://edepot.wur.nl/212716,

      met adjectivisch voltooid deelwoord


      • de afgelopen herfst
      • afgelopen herfst

      De neerslaghoeveelheid was de afgelopen herfst vrijwel normaal.

      http://www.knmi.nl/klimatologie/maand_en_seizoensoverzichten/seizoen/her10.html,

      Even later verlieten we dat pad en liepen door de bomen een helling op, nog glad van de rottende bladeren van afgelopen herfst.

      Bezeten van mij, Nicci French,

      met voorzetselgroep


      Voorzetsel: van

      • de herfst van 1993
      • de herfst van volgend jaar

      Het laatste echte topnummer dateert al van de herfst van 1993.

      De Standaard,

      Ter gelegenheid van de 150ste geboortedag van Henry van de Velde zal in de herfst van volgend jaar een retrospectieve van zijn werk lopen.

      http://www.presscenter.org/nl/pressrelease/20120621/grote-retrospectieve-henry-van-de-velde-volgend-jaar-in-het-jubelparkmuseum,

      in voorzetselgroep


      • gedurende de herfst
      • gedurende deze herfst
      • gedurende die herfst
      • in de herfst
      • in deze herfst
      • in die herfst
      • na de herfst
      • na deze herfst
      • na die herfst
      • sinds de herfst
      • sinds deze herfst
      • sinds die herfst
      • tegen de herfst
      • tegen deze herfst
      • tegen die herfst
      • tijdens de herfst
      • tijdens deze herfst
      • tijdens die herfst
      • tot de herfst
      • tot deze herfst
      • tot die herfst
      • vanaf de herfst
      • vanaf deze herfst
      • vanaf die herfst

      De foto's die gedurende deze herfst in zijn eigen galerie thuis te zien zijn, tonen weliswaar herkenbare beelden, maar dan zo direct en zonder enige manipulatie gefotografeerd, dat je je als kijker verbaast hoe bijzonder gewone situaties binnen en buiten kunnen zijn.

      http://www.het-westerkwartier.nl/evenementen/670/expo-warfhuizen-fotos-van-hans-sas/,

      In de herfst van 1750 besloot hij staar alleen nog maar door verwijdering van de lens te opereren [...]. Het uitnemen van de troebele lens is de klassieke operatie bij staar geworden.

      NRC,

      Soms denk ik wel eens dat ik na die herfst nooit meer de oude ben geworden.

      Anna, Hanna en Johanna, Marianne Fredriksson,

      Sinds de herfst van 2011 hebben providers mobiel internet duurder geprijsd en worden sms-bundels relatief goedkoop aangeboden.

      http://nl.wikipedia.org/wiki/Sms,

      Volgens een militaire verantwoordelijke in Pristina is het de bedoeling het aantal manschappen in Kosovo tegen deze herfst te verminderen tot minder dan 29.000.

      http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DST11052002_040,

      De overvloedige regen die ons land kende tijdens de herfst van 2000 heeft de bezaaiingen met winterteelten verstoord.

      http://statbel.fgov.be/press/pr050_nl.asp,

      In de berichten varieert het tijdstip van de fusie van volgende maand tot de herfst van dit jaar.

      NRC,

      In acht op de zestien Duitse deelstaten leren de eersteklassers al vanaf deze herfst, twee jaar voortijds dus, de nieuwe spelling aan.

      De Standaard,

      met substantief ervoor


      • volgend jaar herfst
      • vorig jaar herfst

      Het duurde even, maar als het goed is verschijnt volgend jaar herfst de langverwachte biografie.

      Het duurde even, maar als het goed is verschijnt volgend jaar herfst de langverwachte biografie,

      Met sterk verlaagde prijzen hebben de Amerikanse computerfabrikanten vorig jaar herfst de oorlog verklaard aan hun Japanse concurrenten.

      NRC,

      Woordfamilie


      Als deel van een afleiding


      herfst 1.2

      weer zoals dat in de herfst na de warmere zomer inzet, met soms nog warme nadagen en meestal wisselvallige, regenachtige weersomstandigheden en veel wind; herfstweer

      Betekenisbetrekking


      metonymie
      Betrokken betekenissen 1.0 : 1.2

      Semagram (extra betekenisinformatie)


      Herfst…

      is een weersgesteldheid; is een toestand

          Algemene voorbeelden


          Komende dagen in ieder geval nog weinig herfst inderdaad, buiten is het nu heerlijk weer.

          http://www.onweer-online.nl/forum/topic/27868/herfst-discussietopic/,

          Mooie plaatjes met de rozenbottels... maar ik wil nog geen herfst... ik wil nog zomer!

          http://wonenmetbrocante.blogspot.nl/2011/08/herfst-in-aantocht.html,

          herfst 1.3

          periode waarin iets over zijn hoogtepunt heen is en een geleidelijke neergang inzet en die daarom wordt vergeleken met de herfst; periode van geleidelijke neergang die voorafgaat aan het einde van iets
          Vaak in de combinatie de herfst van het (of iemands) leven.

          Betekenisbetrekking


          metafoor
          Betrokken betekenissen 1.0 : 1.4

          Algemene voorbeelden


          Niemand die zo met alle winden meewaait als H.J.A. Hofland, en misschien heeft dat inzicht er in de herfst van zijn leven toe geleid dat de meeloper nog één keer wilde uithalen en een heuse Kwestie ontketenen.

          http://www.theovangogh.nl/cs.htm,

          Ik ben 48, in de herfst van mijn loopbaan.

          De Telegraaf,

          Woordfamilie


          Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


          Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen