kapelaan 1.0
((vooral) in Nederland)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kapelaan…
is een geestelijke; is een persoon
Algemene voorbeelden
De pastoor is binnen de Rooms-katholieke Kerk en de Oud-katholieke kerk de priester die door de bisschop benoemd werd als verantwoordelijke van een parochie. In sommige parochies krijgt hij hulp van andere priesters. Zij worden officieel parochievicaris genoemd, maar zijn beter bekend als kapelaan (in Nederland) of onderpastoor (in Vlaanderen).
Het volk schuifelde door de middenbeuk naar het portaal, de koster trok alle registers van zijn orgel open, de kapelaan stond in de sacristie en tilde het loodzware kazuifel over zijn hoofd. Midden in dat moeizame heffen stokte hij, zijn neus tegen de zijden voering van het brokaten gewaad. Wat speelde de koster daar boven?
De nonnen zongen en toen de kapelaan met de hostie de kerk binnenkwam, draaide de priester die de mis opdroeg zich om aan het altaar en viel op de knieën, zonder dat hij van tevoren wist wat de kapelaan naar binnen bracht.
Ook het parochiële leven is heel anders dan vroeger. Toen zouden er in een parochie als de onze een pastoor met drie kapelaans zijn geweest. Dat is nu onvoorstelbaar. Onze parochie vormt samen met Enter en Bornerbroek een cluster.
Met assistentie van de kapelaans A. Broekman en J. Bles kon pastoor Van Dam op 21 november 1948 het nieuwe orgel inwijden.
"De laatste dagen zie je er helemaal niet florijsant uit, Martha, je kan het beter een tijdje rustig aan doen [...]. Ga vanmorgen niet naar de mis," drong Germaine aan. "Trouwens, vanavond draagt de kapelaan er een in onze kapel op. Lucia en ik gaan nu. Lucia naar de kerk en ik naar de kapelanie."
Hoewel een pastoriehuishoudster een nogal teruggetrokken leven leidde, was zij bijzonder goed op de hoogte van het wel en wee in een parochie [...]. De roddels en nieuwtjes die bij de plaatselijke winkeliers opgevangen konden worden, bereikten haar eerder dan pastoor of kapelaans. De geestelijken vreesden dat zij intieme bijzonderheden die ze op de pastorie aan de weet kwam, naar buiten zou brengen.
Fladderende witte jassen stoven de stoeptreden af, Duitse doktoren met witte jassen over hun uniformen, kapelaans en pastoors in donker pak, nonnen in zwart-witte gewaden, verpleegsters [...], liepen af en aan naar de ziekenhuizen, van en naar de burgemeesterswoning waar de officieren van het Rode Kruis lagen ingekwartierd.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- een jonge kapelaan
Niets is de afgelopen jaren hetzelfde gebleven en al helemaal niet in de katholieke kerk. Het grootste verschil tussen toen en nu is echter toch wel dat de jonge kapelaan Van Schaik destijds voor volle kerken preekte en dat de oude pastor Bertus nu voor bijna lege kerken staat.
- een vaste kapelaan
In ieder geval had de parochie vanaf 1618 ook de beschikking over een 'vaste kapelaan'. Voor dat jaar waren er behalve de pastoor wel eens andere zielzorgers werkzaam, maar de voor hun betaling bestemde fondsen (beneficies) leverden te weinig op voor een volwaardig salaris.
met voorzetselgroep
Voorzetsel: in
- kapelaan in een parochie
Een verguld kruis boven de deur is al wat eraan herinnert dat je in een katolieke instelling bent verzeild. "De mensen zien meestal pas op het tweede gezicht dat dit hier van de kerk is. Dan vragen ze soms of ze eens met een priester kunnen praten", vertelt Ansgar Puff, kapelaan in een Keulse parochie die eens per week in het forum permanentie heeft.
Voorzetsel: in
- kapelaan in Heerlen
Hij was van 1943 tot 1952 kapelaan in Heerlen en gaf daar leiding aan het onderduikwerk.
"Al kort na mijn priesterwijding is het gesodemieter begonnen [...]. Ik heb die veranderingen achteraf weleens vergeleken met een beeldenstorm. Mensen zijn veel vertrouwde dingen in de kerk kwijtgeraakt. Daardoor zijn ze vervreemd van die kerk." In die roerige tijd was Van Schaik kapelaan in Breda.
Voorzetsel: van
- de kapelaan van zijn parochie
Dat hij homoseksueel is, weet Peter [...] al vanaf zijn twaalfde jaar [...]. De eerste die Peter in vertrouwen nam, was de kapelaan van zijn parochie. "Die toonde begrip, veroordeelde me niet, maar zei erbij dat hij natuurlijk de leer van de kerk moest uitdragen. En dat die leer in deze weinig ruimte laat.'
met ander, nevengeschikt substantief
- de pastoor of de kapelaan
- pastoors en kapelaans
Aan de communie waren weken van voorbereiding vooraf gegaan. In de ene parochie gebeurde dat klassikaal op de lagere school, in de andere parochie onderwees de pastoor of de kapelaan de kinderen tijdens de katechismusles.
Het streven van pastoors en kapelaans was er op gericht om ieder gezin één keer per jaar te bezoeken. Op die manier bleef de parochiegeestelijkheid op de hoogte van ieders reilen en zeilen, kon zij corrigerend optreden en was ook de statistiek van de parochie up to date.
voorafgegaan door als
- als kapelaan
De studie van Calvijn werd betaald met het geld wat hij had verdiend vanaf zijn 12e als kapelaan (hulppriester).
Een jaar geleden kwam ik als kapelaan hier in de havenbuurt terecht. Tot daags tevoren was ik, zoals dat meestal met priesters als ik gebeurt, in een kweekschool, ergens in de provincie, leraar Engels geweest.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
kapelaan 2.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kapelaan…
is een geestelijke; is een persoon
Combinatiemogelijkheden
met voorzetselgroep
Voorzetsel: van
- kapelaan van aartshertogin Isabella
- kapelaan van (de
- kapelaan van een) koning
- kapelaan van een (adellijke) pelgrim
Philippe Chifflet, de kapelaan van aartshertogin Isabella, correspondeerde met hem en de befaamde Hollandse dichteres Anna Roemers Visscher was herhaaldelijk te gast in de Gulden Passer en droeg hem een sonnet op.
Fabri ondernam de reis als kapelaan van een jonge adellijke pelgrim. Voor zijn vertrek in Venetië werd tussen scheepskapitein en pelgrims een kontrakt opgesteld in twintig artikelen. Belangrijk was dat de pelgrims een verblijf van twee weken in het Heilig Land werd gegarandeerd.
Góngora [...] sjeesde in zijn rechtenstudie, maar zijn invloedrijke familie hielp hem vervolgens aan een baantje bij de kerk. In de hoop een hoger ambt te verwerven vestigde hij zich later in Madrid. Daar slaagde hij er inderdaad in kapelaan van de koning te worden.
Pater Collart s.j., de kapelaan van koning Leopold III, is bijvoorbeeld van mening dat prins Karel het oplossen van de koningskwestie niet vergemakkelijkt heeft en eerder een obstakel dan een steun was.