lucht 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Lucht…
is een gas; is een stof
- [Waarneembaarheid] is onzichtbaar
- [Samenstelling] bestaat voornamelijk uit zuurstof en stikstof
- [Functie] dient voor de opname van zuurstof en voor de afgifte van koolstofdioxide en waterdamp in levende orgnismen
- [Plaats] bevindt zich in de atmosfeer; omgeeft de aarde; circuleert in de longen en de ademhalingswegen
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] wordt ijler en bevat minder zuurstof op grote hoogten boven het zeeniveau, en wordt dichter naarmate men daalt
- [Beweging] stroomt, circuleert, verplaatst zich, verspreidt zich; stijgt als hij warm is, en daalt als hij koud is
- [Gebruikswijze] wordt ingeademd en uitgeademd
- [Werking of functionering] bevordert het drogen van zaken, vooral als hij warm is
- [Belang] is onmisbaar voor het leven op aarde; wordt in verschillende theorieën beschouwd als een van de vier basiselementen, samen met aarde, vuur en water
Algemene voorbeelden
Lucht is een combinatie van een hele reeks gassen, waaronder zuurstof; normale lucht bestaat uit nog geen twintig procent zuurstof.
Eén vijfde van de lucht bestaat uit zuurstof, maar dat is niet altijd zo geweest. Het voor mens en dier zo weldoende gas is de vrucht van het werk dat de planten verrichten. Op grote schaal komt het gas vrij als een bijprodukt van de fotosyntese, het stofwisselingsproces dat planten uitvoeren. In de loop van de evolutie van het leven op aarde kwam de fotosyntese zo'n twee miljard jaar geleden op gang. Voordien bevatte de atmosfeer geen (of bijna geen) zuurstof.
Uit hygiënisch oogpunt is het van groot belang om de lucht in de ruimtes waarin wij wonen en werken regelmatig te verversen.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- droge lucht
- frisse lucht
- gezonde lucht
- hete lucht
- ijle lucht
- koude lucht
- schone lucht
- verse lucht
- vochtige lucht
- voldoende lucht
- warme lucht
- zuivere lucht
Een ventilator blaast de koude en droge lucht weer terug in de kast.
Ondanks de frisse lucht had Joop het warm gekregen.
Keer terug naar de natuur en geniet van de gezonde lucht, de weldadige stilte en de smaakvolle keuken van uw gastfamilie.
Ook het inademen van hete lucht en in de rook voorkomende roetdeeltjes heeft een verwoestende invloed op de longen.
In de ijle lucht kampen de soldaten al te snel met gebrek aan zuurstof en sterven aan long- of hersenoedeem.
De koude lucht schuift onder de warme luchtlaag en daardoor kunnen sterke opwaartse stromingen ontstaan.
Het Zuiveringsschap Drenthe is zonder ophouden gewezen op zijn verantwoordelijkheid om te zorgen voor schoon water en schone lucht.
Van groot belang is het kiezen van de plaats waar de verse lucht de duivencontainer binnenkomt.
Stijgwinden in de wolken brengen de vochtige lucht naar hoogten waar de temperatuur diep onder nul zakt.
De mate van vervuiling wordt in grote mate bepaald door de beschikbaarheid van voldoende lucht (lees: zuurstof) en de aard van de brandstof.
Uit roosters in de vloer steeg warme lucht op.
In een nieuw wetsvoorstel proclameert het Franse kabinet het recht van de burger om zuivere lucht in te ademen.
met adjectivisch tegenwoordig deelwoord
- opstijgende lucht
- stijgende lucht
- stilstaande lucht
- stromende lucht
- trillende lucht
- zinderende lucht
Steeds weer worden zweefvliegers gegrepen door het spel van langzaam omlaag zweven en daarna weer omhoog cirkelen in opstijgende lucht.
Thermiek is een ander woord voor warme, stijgende lucht.
Haar haar danste zachtjes op en neer in de stilstaande lucht.
Wind is stromende lucht, veroorzaakt door drukverschillen en op die manier wordt door de wind een kracht (impuls) uitgeoefend op elk object in de luchtstroming.
Muziek is trillende lucht, en er was tot het einde van de 19e eeuw geen mogelijkheid om die trillingen vast te leggen.
Net boven het verhitte wegdek dansen pluisjes en zaadjes in de zinderende lucht die naar versgemaaid koren ruikt.
met adjectivisch voltooid deelwoord
- aangevoerde lucht
- aangezogen lucht
- bedorven lucht
- ingeademde lucht
- samengeperste lucht
- uitgeademde lucht
- verontreinigde lucht
- vervuilde lucht
- verwarmde lucht
De aangevoerde lucht is droog en de zon komt geregeld tevoorschijn.
Onder invloed van de temperatuur verdampt het vloeibare koelmedium in de koelbatterij en onttrekt hierdoor warmte uit de aangezogen lucht.
De tent was tot in de nok toe gevuld met bedorven lucht.
Tijdens het inademen, wordt een deel van de zuurstof van deze ingeademde lucht via de longen naar het bloed getransporteerd.
De trillingen worden opgewekt door middel van samengeperste lucht die onder water wordt vrijgelaten.
Voel de uitgeademde lucht tegen je wang of oor.
Tenslotte blijken planten zelfs in staat te zijn verontreinigde lucht effectief te zuiveren.
Te hoge ozonconcentraties ontstaan door de inwerking van de zon op vervuilde lucht.
De verwarmde lucht stijgt en verlaat het toestel aan de bovenzijde om zich te mengen met de kamerlucht.
met substantief ervoor
- een beetje lucht
- een hap lucht
- een hoeveelheid lucht
- een laagje lucht
- een liter lucht
- een kubieke meter lucht
- een volume lucht
Ze ademde maar af en toe een klein beetje lucht in en het leek alsof ze maar een strobreed van de dood verwijderd was.
Ik dreef naar de oppervlakte, nam een hap lucht en deed vlug mijn ogen open en dicht, waardoor ik een soort foto meenam van een sterrenlucht waarin het silhouet van mevrouw Storm was uitgesneden.
Door te gapen, worden hun longetjes meteen gevuld met een grote hoeveelheid lucht.
De toekomstige generatie schermen bestaat namelijk uit een dun laagje lucht.
Ze is biologe en heeft hem al veel geleerd. Dat de slurf van een olifant tot 150 kg kon wegen bijvoorbeeld. Dat was tweemaal zijn eigen gewicht. Dat een mens 8 liter lucht per minuut inademt. Dat was bijna een emmer.
Vandaag is op verschillende plaatsen in het land de drempelwaarde van 180 microgram ozon per kubieke meter lucht overschreden.
Een volume lucht heeft twee volledige ademhalingscycli nodig om de hele weg door heen het ademhalingsstelsel af te leggen.
met telwoord ervoor
- meer lucht
- veel lucht
- weinig lucht
Luchtverwijderaars maken de luchtwegen groter zodat er meer lucht door kan.
Ook hier geldt dat veel lucht en licht de schimmel minder kans geeft.
Door dit dubbelriet kan slechts weinig lucht tegelijk geblazen worden.
met onbepaald voornaamwoord
- wat lucht
Ook kan het helpen om uit de binnenband wat lucht te laten ontsnappen.
in voorzetselgroep
- naar lucht happen
- zonder lucht
Ik hapte naar lucht en elke ademhaling deed zeer.
Zonder lucht kunnen planten geen water opnemen.
met ander, nevengeschikt substantief
- lucht en aarde
- lucht en bodem
- lucht en licht
- lucht en vocht
- lucht en vuur
- lucht en water
Het feit dat de vier afdelingen achtereenvolgens verwijzen naar de "elementen" vuur, water, lucht en aarde (vlees), waardoor de essays zich als (filozofisch) "elementair" laten karakterizeren.
De huidige milieumeetnetten meten stoffen in water, lucht en bodem.
Ook hier geldt dat veel lucht en licht de schimmel minder kans geeft.
Van belang is dat er genoeg voeding, lucht en vocht in de bodem aanwezig is.
Vier is bijzonder want er zijn vier elementen: aarde, water, lucht en vuur.
Wortels van een gezonde boom gaan constant op zoek naar lucht en water.
overig
- geen lucht
Waar water aanwezig is kan zich geen lucht bevinden.
Vaste verbindingen
doen alsof iemand lucht is; doen of iemand lucht is; iemand voorbijlopen alsof hij lucht is
-
iemand negeren
Geen enkele ploegmaat was geïnteresseerd in mijn gevoelens en de pers liep me voorbij alsof ik lucht was.
Tijdens de thee deed ze of ik lucht was. Wat me diep krenkte want met het personeel ging ze wel vriendelijk om. Vóór de dag om was wilde ik weten waarom ze me negeerde.
(frisse) lucht nodig hebben
-
de behoefte hebben om buiten te zijn; buitenlucht nodig hebben
Als dochter van een beruchte schoft was ze als schoolkind dat frisse lucht nodig had de boer op gestuurd.
Hier en daar zie ik door de gordijnen dat de televisie aan staat. Hoe is het mogelijk, hebben al die mensen geen lucht nodig?
geen lucht (meer) krijgen
-
moeilijk kunnen ademhalen; het benauwd krijgen
Maurice kon bijna geen lucht meer krijgen van angst.
lucht geven aan iets
-
uiting geven aan iets
Ze gaven begin november al lucht aan hun ongenoegen door het werk korte tijd neer te leggen.
lucht happen
-
even of telkens snel en diep ademhalen om een gebrek aan lucht op te heffen
Ik hapte lucht alsof ik aan het stikken was.
-
lucht in de slokdarm krijgen
Zorg er verder voor dat het kind geen lucht hapt tijdens het voeden, bijvoorbeeld door een kapotte speen.
lucht krijgen
-
vrij kunnen ademhalen
Na iedere hoestbui moest ze haar zere keel gorgelen en kon ze moeilijk lucht krijgen.
-
armslag, ruimte krijgen
Oude 'moeizame' relaties kunnen door relativeringsvermogen weer lucht krijgen.
lucht zijn voor iemand
-
niets betekenen voor iemand
Vreemd dat hij mij zo scherp geobserveerd had terwijl ik al die tijd het gevoel had gehad dat ik lucht voor hem was.
van de lucht leven
-
van weinig of niets leven; leven zonder (eigen) inkomen
Kijken in haar rugzak, in haar broekzak, in haar dromen in de nacht, wat was daar verkeerd aan? In haar rugzakje zou hij toch alleen zijn eigen geld terugvinden, want als er iemand was die van de lucht leefde dan was het Olga wel.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
- luchtballon
- luchtband
- luchtbed
- luchtbehandeling
- luchtbel
- luchtbevochtiger
- luchtbeweging
- luchtbuks
- luchtcirculatie
- luchtdeeltje
- luchtdicht
- luchtdoorlatend
- luchtdruk
- luchtfilter
- luchtgekoeld
- luchthuiler
- luchtinlaat
- luchtkamer
- luchtkanaal
- luchtklep
- luchtkoeling
- luchtkoker
- luchtkussen
- luchtkwaliteit
- luchtlaag
- luchtledig
- luchtmassa
- luchtmatras
- luchtmeter
- luchtmolecule
- luchtmonster
- luchtpijp
- luchtpomp
- luchtrooster
- luchtslang
- luchtsluis
- luchtsnelheid
- luchtstroming
- luchtstroom
- luchttechniek
- luchttemperatuur
- luchttoevoer
- luchttransport
- luchttrilling
- luchtveer
- luchtvering
- luchtverontreinigend
- luchtverontreiniging
- luchtverplaatsing
- luchtververser
- luchtverversing
- luchtvervuiling
- luchtverwarming
- luchtvochtigheid
- luchtwasser
- luchtweerstand
- luchtzak
lucht 2.0
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 2.0 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
De lucht…
is een ruimte; is een plaats
- [Waarneembaarheid] is onzichtbaar
- [Samenstelling] bestaat uit zuurstof, stikstof en overige gassen
- [Functie] vormt de atmosfeer waarin we kunnen leven
- [Plaats] bevindt zich om ons heen en boven onze hoofden
Algemene voorbeelden
In de loop van de tijd is dit organische afval door een natuurlijk proces omgezet in gas, stortgas genaamd. Om te voorkomen dat dit gas in de lucht terecht komt wordt het gas afgevangen.
Voordat en zolang de boemerang in de lucht is, mag door de werper de lijn niet overschreden worden.
Combinatiemogelijkheden
in voorzetselgroep
- door de lucht klieven
- door de lucht vliegen
- in de lucht blijven
- in de lucht hangen
- in de lucht vliegen
- in de lucht zweven
- iets in de lucht gooien
- iets in de lucht houden
- een bal e.d. uit de lucht halen
- een bal e.d. uit de lucht plukken
We verbruiken dus meetbaar minder brandstof naarmate we efficiënter door de afremmende lucht klieven.
Daarbij vergeleken is het een klein kunstje om door de lucht te vliegen op een bezemsteel.
In tegenstelling tot een parachute, die er voor zorgt dat de val afgeremd wordt gaat het er bij paragliding juist om zolang mogelijk in de lucht te blijven, vliegen dus.
Ik kijk naar de buizerd die nog altijd hoog boven de hei in de lucht hangt.
Als de Unicef Flyer de lucht in gaat, is het totale gewicht van ballon en cabine op de kop af 10.000 kg. Na tien dagen weegt de combinatie nog 5250 kg. Om dit gewicht in de lucht te houden is een ballon nodig met een inhoud van 20.000 kubieke meter.
Hoog in de lucht vlogen hele zwermen met vogels en Tipo hoorde hoe ze met open bekje vlogen en al vliegend door een wolk van insekten hun maaltijd binnen kregen.
Zeer hoog in de lucht zweefde een bruine kiekendief.
De geblokte Amerikaan liet zijn ongenoegen over de scheidsrechterlijke beslissing blijken door enkele rebounds dusdanig hard uit de lucht te halen dat de toeschouwers er door wakker werden gemaakt.
Tessa had hem lichtjes door zijn knieën zien veren, klaar om met een hoge sprong een bal uit de lucht te plukken.
met achterzetsel
- de lucht in gaan
Je moet rekenen op ongeveer een half uur vooraleer je werkelijk de lucht in gaat. Het vliegtuig zal zich nu immers eerst naar de baan begeven om op te stijgen en moet eerst een aantal veiligheidsprocedures uitvoeren.
Keurde hij iets goed, dan ging er een duimpje de lucht in, keurde hij iets af, dan ging er een duimpje naar beneden.
Vaste verbindingen
alle ballen (tegelijk) in de lucht houden; beide ballen (tegelijk) in de lucht houden; meer ballen (tegelijk) in de lucht houden; (te) veel ballen (tegelijk) in de lucht houden
-
zich met veel taken of kwesties bezighouden en die allemaal evenveel aandacht willen geven
Bovenstaande benaderingen zeggen immers weinig of niets over het kunst-aspect van het begrip levenskunst: wat is dat toch voor kunst waarmee iemand erin slaagt om te overleven, eindeloos te genieten of gelukkig te zijn, of alle ballen tegelijk in de lucht te houden?
Nederland, zei prof. Brands gisteren bij de presentatie van de studie in Den Haag, zal er in de nabije toekomst aan moeten wennen op het terrein van buitenlands en veiligheidsbeleid meer ballen tegelijkertijd in de lucht te houden.
ballen in de lucht houden
-
jongleren met ballen
Hij laat een jongleur zien, die in een hoekje van een metrostation zes ballen in de lucht houdt.
de lucht in gaan; de lucht in vliegen
-
tot ontploffing komen; ontploffen; exploderen
Synoniem: exploderen; in de lucht vliegen; ontploffen
Hypothetische maar daarom niet minder interessante vraag: zou dat ook zo zijn geweest als er een tankwagen of tankwagon met methanol(damp) op een drukke rijksweg tussen een dorp en een camping de lucht in was gegaan?
Biervaten maar ook andere explosiegevoelige stoffen vlogen de lucht in.
een gat in de lucht springen
-
erg blij zijn met iets
'Ge moet hem daar zien zitten. Op uwe ouderdom. In plaats van een gat in de lucht te springen van contentement dat ge geen twintig jaar zijt, want anders waart ge gemobiliseerd, manneke! Honderdtwintig miljoen kost ons dat nu, die mobilisatie.'
een slag in de lucht
-
een wilde gissing
Produktie van schepen. Het is een slag in de lucht te gissen hoeveel nieuwe schepen jaarlijks van stapel liepen.
-
een nutteloze actie; een actie zonder effect
Om hem enkele weken voor zijn echte afscheid weg te sturen voor een falen dat in wezen het falen van de wereldgemeenschap was, dient dan ook geen enkel doel. Dat zou een puur symbolische daad zijn, een slag in de lucht die niemand dient, ook niet de ruim 7500 slachtoffers van het Srebrenica-drama.
iets in de lucht blazen; iets de lucht in blazen
-
iets tot ontploffing brengen; iets opblazen
Synoniem: opblazen
Amper drie jaar geleden, in juni 1993, beweerde het FBI dat het een geheim terroristisch plan had ontdekt om belangrijke gebouwen in New York, waaronder het VN-hoofdkwartier, in de lucht te blazen.
Vijftien minuten later wordt Groningen door een voltreffer de lucht in geblazen.
in de lucht hangen
-
staan te gebeuren
Even leek een succesje in de lucht te hangen.
-
ongefundeerd zijn
Door de verkeerde uitgangspositie komt het hele betoog in de lucht te hangen.
in de lucht houden
-
( Met betrekking tot vliegtuigen en andere luchtvaartuigen)in het luchtruim houden; neerstorten voorkomen
Om een voldoend grote stijging te verkrijgen om een toestel in de lucht te houden op een kleine helling (zoals het duin) is een sterke wind nodig.
-
( Met betrekking tot een bedrijf)in bedrijf houden; operationeel houden
Toen het water tot de lippen reikte, erkende de overheid eindelijk dat de managers die zij had aangeduid, maar ook zijzelf met haar "Belgische" beslissingsmethodes, niet in staat waren Sabena in de lucht te houden.
Sinds de ramp in Tsjernobyl bepalen internationale afspraken dat elke kerncentrale op de wereld om de tien jaar moet worden onderzocht op haar technische staat, met name op het gebied van veiligheid. Tegen die achtergrond besloot het kabinet Borssele nog tien jaar, in dit geval tot 2007, in de lucht te houden.
-
( Met betrekking tot radio- en tv-uitzendingen, computersystemen en websites)in de ether houden, operationeel of online houden
Soms kunnen tien slimmeriken met een 'computer-in-de-polder' een fantastisch handeltje opzetten, terwijl er ook bedrijven zijn die met duizenden IT'ers in dienst moeite hebben om alleen al hun systemen in de lucht te houden.
Door de populaire Euro 2000-website ondanks alle drukte in de lucht te houden, bewees PSINet tegelijkertijd zijn kunnen als webhosting-bedrijf.
in de lucht schieten
-
niet op een doel schieten, maar naar boven schieten ter waarschuwing of dreiging; waarschuwingsschoten lossen
De politie zag zich verplicht traangas te gebruiken en in de lucht te schieten om de gemoederen te bedaren.
in de lucht vliegen
-
tot ontploffing komen; ontploffen; exploderenZie ook onder de combinaties.
Synoniem: de lucht in gaan; de lucht in vliegen; exploderen; ontploffen
Het is duidelijk dat er in de loop van enkele maanden flink wat springstof opgestapeld werd. Eén vonk volstaat om die in de lucht te laten vliegen.
in de lucht zijn
-
( Gezegd van radio- en tv-uitzendingen, computersystemen, websites)in de ether of online zijn
Tekst TV Utrecht wordt uitgezonden op elk moment dat er geen bewegende beelden in de lucht zijn.
Begin 2001 moet de 'personal finance portal' Money Planet, waarin KPN en ABN Amro beide voor 50% deelnemen, in de lucht zijn.
sterk zijn in de lucht
-
(
sport en recreatie )goed kunnen koppenBij Juventus kwam hij nauwelijks aan spelen toe. Nu vormt hij bij Sampdoria met Gullit en Mancini een succesvol en produktief trio. Hij is sterk in de lucht en schiet uit alle standen.
uit de lucht gegrepen
-
helemaal verzonnen; op geen enkele grond berustend; ongegrond
Synoniem: ongegrond
Ook de veronderstelling dat de meeste studenten hun laptop vooral gebruiken voor spelletjes, blijkt volledig uit de lucht gegrepen te zijn.
uit de lucht halen
-
( Met betrekking tot vliegtuigen en andere luchtvaartuigen)neerschieten; neerhalen
Er zijn permanent legerpiloten stand-by die in 60 seconden kunnen opstijgen met hun gevechtsvliegtuig om "vijandelijke" toestellen uit de lucht te halen.
-
( Met betrekking tot radio- en tv-uitzendingen)uit de ether halen; geen uitzendingen meer (laten) doen
Pietje: "Polak schreef een brief aan de kraakbeweging: Als wij bereid waren radio de Vrije Keyser uit de lucht te halen en als wij bereid waren van geweld af te zien dan zou hij eventueel kijken of er een mogelijkheid was om bla, bla, bla."
uit de lucht zijn
-
( Gezegd van radio-en tv-programma's, computersystemen, websites)uit de ether zijn of niet online zijn
We worden op de hoogte gehouden door clandestiene radiozenders. Die van de overheid zijn uit de lucht.
De site van de antifascistische onderzoeksgroep Kafka is al sinds dinsdag uit de lucht.
zijn hand in de lucht steken
-
zijn hand opsteken om de aandacht op zich te vestigen; zijn hand omhoogsteken
Synoniem: zijn hand omhoogsteken; zijn hand opsteken
Ik stond stil en stak mijn hand in de lucht, alsof ik iets hoorde.
zijn handen in de lucht steken; de handen in de lucht steken
-
zijn handen omhoogsteken, bijvoorbeeld als teken van overgave of machteloosheid
'Hij wil het niet, Klaus,' herhaalde ik. 'Hoor je niet wat hij zegt?' 'Oké, oké.' Zogenaamd zich overgevend stak hij zijn handen in de lucht.
'Simons, hoe zit het met de gemeentearchieven en het bevolkingsregister?' Simons stak zijn handen in de lucht en trok een lelijk gezicht. 'Toen ik gisterenavond belde, was de gemeentesecretaris net naar huis en hij was thuis ook niet te bereiken.'
-
zijn handen omhoogstrekken bij het juichen
Sportief Dwingeloo kan de handen de lucht in steken. De meerderheid van de gemeenteraad blijkt voorstander te zijn van de bouw van een sporthal, zo blijkt uit de algemene beschouwingen.
Spreekwoorden
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
- luchtaanval
- luchtacrobaat
- luchtactie
- luchtafweer
- luchtagent
- luchtalarm
- luchtbasis
- luchtbescherming
- luchtbewaker
- luchtbeweging
- luchtbezoedeling
- luchtblokkade
- luchtboksen
- luchtbokser
- luchtbombardement
- luchtbrug
- luchtcirculatie
- luchtcorridor
- luchtdekking
- luchtdienst
- luchtdoel
- luchtdoop
- luchtduel
- luchteenheid
- luchtembargo
- luchteskader
- luchtfietsen
- luchtfietserij
- luchtfoto
- luchtfotografie
- luchtgesteldheid
- luchtgevecht
- luchtgitaar
- luchtgroet
- luchthaven
- luchtkartering
- luchtkasteel
- luchtkavel
- luchtkus
- luchtkwaliteit
- luchtlaag
- luchtlanding
- luchtleiding
- luchtlijn
- luchtmacht
- luchtmobiel
- luchtnet
- luchtoffensief
- luchtoorlog
- luchtoperatie
- luchtopname
- luchtpassagier
- luchtpatrouille
- luchtpiraat
- luchtpost
- luchtracer
- luchtrecht
- luchtreclame
- luchtreis
- luchtreiziger
- luchtroute
- luchtruim
- luchtscheepvaart
- luchtschip
- luchtschroef
- luchtscooter
- luchtscout
- luchtshow
- luchtslag
- luchtspiegeling
- luchtsprong
- luchtsteun
- luchtstreek
- luchtstrijdkrachten
- luchttaxi
- luchttemperatuur
- luchtterrorist
- luchttrilling
- luchtturbulentie
- luchtvaart
- luchtverbinding
- luchtverdediging
- luchtverfrisser
- luchtverkeer
- luchtverkenning
- luchtverontreinigend
- luchtverontreiniging
- luchtverplaatsing
- luchtvervoer
- luchtvervuiling
- luchtvloot
- luchtvochtigheid
- luchtvogel
- luchtvracht
- luchtwaardig
- luchtwaarnemer
- luchtwacht
- luchtwapen
- luchtwasser
- luchtweerstand
- luchtweg
- luchtwortel
- luchtziek
- luchtzoen
- luchtzoenen
lucht 3.0
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 3.0 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
De/Een lucht…
is een uitspansel
- [Kleur] is voor ons overdag zichtbaar als een blauw of grijs gewelf bovende aarde; is bij helder weer blauw en bij betrokken weer grijs; is 's nachts zwart
- [Lichtreflectie] is overdag (licht)blauw doordat het zonlicht in de luchtlagen van de atmosfeer verstrooid wordt
- [Waarneembaarheid] kunnen we zien
- [Plaats] bevindt zich hoog boven de aarde
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is de plaats waar de zon, de maan en de sterren zichtbaar zijn; is de plaats waar wolken zich vormen; is de plaats waaruit regen of andere neerslag valt
Algemene voorbeelden
Als het verschrikkelijk slecht weer is, met regen of zelfs onweer, dan nog is de lucht boven de kapel altijd blauw.
De Londense lucht boven hun hoofden was een grijs, mistig deksel dat regen beloofde.
Combinatiemogelijkheden
als subject bij een werkwoord
- betrekken
- opklaren
De lucht betrekt, wordt geel en zwart.
Het was al ver in februari toen het, op een zaterdagmiddag, licht sneeuwde rond het middaguur. Dadelijk daarna klaarde de lucht op. De zon scheen op een betoverde wereld.
met adjectief ervoor
- een bewolkte lucht
- een blauwe lucht
- een donkere lucht
- een grauwe lucht
- een grijze lucht
- een strakblauwe lucht
- een wolkenloze lucht
Kort na half vijf werden de uitgedeelde balonnen losgelaten, waarmee de bewolkte lucht boven de pleinen en straten prachtig kleurde.
Door de kapotte vensters is meteen de blauwe lucht te zien.
Een dreigende, donkere lucht en enkele spetters regen deden de organisatoren van de festiviteiten in Blokzijl zaterdagavond het ergste vrezen.
De haven had echter iedere willekeurige haven kunnen zijn in een land waar het altijd vochtig is en altijd heet – een paar kranen, een paar loodsen, en een paar flatgebouwen, onder een grauwe lucht.
Er viel een lichte motregen uit een grijze lucht.
Het was mijn idee geweest om naar Noordwijk te gaan, op een warme dag in juli met een strakblauwe lucht.
Een wolkenloze lucht, gestolen aan de Côte d'Azur, waarin leeuweriken zich kwinkelerend naar boven ellebogen.
met adjectivisch tegenwoordig deelwoord
- een dreigende lucht
Een dreigende, donkere lucht en enkele spetters regen deden de organisatoren van de festiviteiten in Blokzijl zaterdagavond het ergste vrezen.
met adjectivisch voltooid deelwoord
- een betrokken lucht
Uit de ramen kijkend zag ze de betrokken lucht waaruit wat regen viel en tussen de rozenperken schuifelden de eerste fondspatiënten voor de polikliniek naderbij.
in voorzetselgroep
- naar de lucht kijken
- naar de lucht staren
Aan het graf van een man die begraven werd onder een Belgische driekleur werd het woord gevoerd door de burgemeester. Terwijl die aan het woord was keek Nico naar de lucht vol majestueuze en onbeweeglijke wolken.
Later lag hij stil naar de lucht te staren.
met substantief ervoor
- een stuk lucht
- een stukje lucht
We zagen een stuk lucht en vier schoorsteenpijpen.
Wilde je weten wat voor weer het was, dan moest je het raam openen en een pijnlijke knik in je nek maken; zo kon je een stukje lucht zien.
Vaste verbindingen
bij bakken uit de lucht vallen; met bakken uit de lucht vallen; met grote hoeveelheden uit de lucht vallen
-
( Gezegd van regen)in grote hoeveelheden neerkomen
Buiten, ontegenzeggelijk, viel de regen bij bakken uit de lucht en stegen de rivieren onrustbarend.
Veel wagens kregen problemen met de verlichting door de regen die toen met grote hoeveelheden uit de lucht viel.
de lucht breekt; de lucht breekt open
-
er komen gaten in het wolkendek; het klaart op
Synoniem: de lucht klaart op
Toen we Rhijnhof naderden, brak de lucht. Dartele wolkjes duwden het grijze moessondek naar Duitsland. Op het moment dat ik bij Boeketterie Datura uitstapte kwam zelfs de zon door; ik liep voor gek met mijn zwarte paraplu.
Inmiddels was de zon gaan schijnen. De lucht brak geleidelijk aan open.
de lucht klaart op
-
er komen gaten in het wolkendek; het klaart op
Synoniem: de lucht [breekt, breekt open]
Het was al ver in februari toen het, op een zaterdagmiddag, licht sneeuwde rond het middaguur. Dadelijk daarna klaarde de lucht op. De zon scheen op een betoverde wereld.
-
Vormvariant: de lucht is geklaard
de relatie, de verstandhouding verbetertDe lucht klaarde weer op tussen mij en het team.
De lucht is nog altijd niet geklaard binnen de politietop. De Amsterdamse korpschef Nordholt komt al sinds april vorig jaar niet meer op de periodieke vergaderingen van de Raad van Hoofdcommissarissen.
een Hollandse lucht
-
een lucht met wolken die typisch is voor Holland en die vaak te zien is in schilderijen van landschapschilders
We staan op een dijkje en kijken uit over een winderig weidelandschap. Hollandse luchten, hier en daar een woning.
er is geen vuiltje aan de lucht
-
er is niets aan de hand; alles is in orde
Synoniem: er is geen wolkje aan de lucht
Daarna reden we even door naar Waverveen, waar we op ons terras in de zon zaten. Er was geen vuiltje aan de lucht. Maar toen. Eenmaal weer op de snelweg voelde ik een borrel in mijn buik. Ik knoopte mijn snelbinder los, maar het ongemak verdween niet.
er is geen wolkje aan de lucht
-
het is mooi, helder, zonnig weer
Het is fantastisch weer bovendien. De zon schijnt. Er is geen wolkje aan de lucht. Het regent niet. Het sneeuwt niet.
-
er is niets aan de hand; alles is in orde
Synoniem: er is geen vuiltje aan de lucht
Menems dromen over herverkiezing en het opstuwen van zijn land in de vaart der volkeren werden verstoord door een realiteit die hij liever negeert. Enkele dagen eerder was er nog geen wolkje aan de lucht.
uit de lucht vallen
-
( Gezegd van regen en andere vormen van neerslag)naar beneden komen; vallen
Synoniem: uit de hemel vallen
Een front dat wordt gevolgd door zachtere lucht trekt de komende nacht en morgen langzaam van west naar oost doorheen het land. Daarbij valt wat regen uit de lucht.
Straks sneeuwt het of valt er ijs uit de lucht.
Grote vlokken vallen uit de lucht en landen zacht op het witte tapijt dat in je voortuin is uitgerold.
-
(
(vooral) in België )
( Gezegd van personen)van niets weten; compleet verrast zijn door ietsJan viel uit de lucht toen de douane drugs uit zijn auto haalde samen met injectienaalden die hij nodig heeft voor zijn behandeling tegen suikerziekte.
niet uit de lucht komen vallen
-
niet plotseling, als uit het niets, tevoorschijn komen
Ook uitvindingen komen niet uit de lucht vallen, maar ze kunnen wel omwentelingen teweegbrengen.
niet van de lucht zijn
-
alom aanwezig zijn; telkens weer voorkomen
De subsidies moesten worden gesplitst, en Leuven moest een volwaardige Vlaamse universiteit krijgen. Het Leuven Vlaams! en Walen buiten! waren niet van de lucht.
lucht 4.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een lucht…
is een geur
- [Waarneembaarheid] wordt waargenomen door de neus
- [Samenstelling] is een mengsel van zuurstof, stikstof en andere gassen
- [Ontstaan] wordt afgescheiden door iets
- [Waardering] wordt als aangenaam of onaangenaam ervaren
Algemene voorbeelden
De lucht van vet en spek maakte me een beetje draaierig.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- een aangename lucht
- een bedompte lucht
- een frisse lucht
- een lekkere lucht
- een onaangename lucht
- een scherpe lucht
- een vieze lucht
- een vreemde lucht
- een weeë lucht
- een zilte lucht
- een zoete lucht
- een zurige lucht
- een zware lucht
Deze deodorants op basis van geparfumeerde paradichlorobenzeen worden aangeboden onder de vorm van pastilles en zijn zeer doeltreffend om aan sanitaire inrichtingen een frisse en aangename lucht te verlenen.
Hij ruikt de bedompte, bijna bedorven lucht niet meer, hij slaat de trage, dikke spinnen niet meer van zijn broekspijpen af.
Op haar gezicht zaten zwarte plekken, haar haren schroeiden weg, hij rook een brandlucht vermengd met die van kruit. Een lekkere lucht, dat had hij altijd gevonden, als kind al toen ze op het terrein achter het voetbalveld naar kogels zochten om lood te smelten.
Bij de onaangename lucht van stront voegde zich een andere van onaangenamer en scherper rottenis.
Wat hij als eerste waarnam, was een scherpe lucht van paarden.
Na het vertrek uit Hoogvliet valt het enkele reizigers op dat er in de metro een vreemde lucht hangt.
Vuile borden, kopjes met resten koffie erin, een weeë lucht van vies vaatwerk.
Ik ruik, hoor, proef de zilte lucht op mijn lippen.
Ze had me de keuken in de Anemoonstraat getoond, het kinderkoor van Jacob Hamel laten horen en de zoete lucht van de amandelen laten ruiken.
De zurige lucht van oude zeep sloeg in mijn neus.
Zodra we daar doorheen waren, werd ik getroffen door de geur: de zware lucht van schoolvoeding en schoonmaakmiddelen die ik, toen ik wat ouder was, associeerde met legerkeukens en trappenhuizen in goedkope huurflats.
met adjectivisch tegenwoordig deelwoord
- een doordringende lucht
Wel hing er een doordringende lucht van olie.
met adjectivisch voltooid deelwoord
- een bedorven lucht
Hij ruikt de bedompte, bijna bedorven lucht niet meer, hij slaat de trage, dikke spinnen niet meer van zijn broekspijpen af.
Vaste verbindingen
lucht krijgen van iets
-
het beginnen te merken
Kartali had echter lucht gekregen van de geplande aanslag en besloot zijn moordenaars in de val te lokken.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
- anijslucht
- autolucht
- baklucht
- balsemlucht
- benzinelucht
- berglucht
- bierlucht
- boerenlucht
- boslucht
- braadlucht
- brandlucht
- dennenlucht
- dranklucht
- etenslucht
- gaslucht
- graflucht
- kamferlucht
- kelderlucht
- knoflooklucht
- kooklucht
- kruitlucht
- lijkenlucht
- lijklucht
- moeraslucht
- omgevingslucht
- ozonlucht
- pestlucht
- petroleumlucht
- pislucht
- rooklucht
- schroeilucht
- spruitjeslucht
- stadslucht
- stallucht
- subtropenlucht
- tabakslucht
- vislucht
- zeelucht
- zwavellucht
- zweetlucht