woke 1.0
(neologisme)
Algemene voorbeelden
'Woke betekent wakker. Dat je je eigenlijk heel erg bewust bent van wat er allemaal speelt in de maatschappij,' legde curator Stéphanie Afrifa uit. Om eraan toe te voegen dat ze wokeness vooral onder de jonge generatie ziet toenemen.
Combinatiemogelijkheden
met substantief
- een woke dichter
- een woke gast
- een woke persoon
- woke goudeneeuwers
Het pronkstuk van Apple TV+ toont Emily Dickinson als een woke, twerkende en hallucinerende dichter.
'Wat een woke gast', zegt jongste zoon als we 's avonds even naar een praatprogramma op tv kijken. Een van de voordelen van een tiener in huis is dat je als volwassene soms verrast wordt door woorden die je in conversaties met leeftijdsgenoten niet hoort.
Ook als je maar in één gediscrimineerde categorie thuishoort, ontsnap je aan veel. Maar je kan een woke persoon worden, met 'woke' als de verleden tijd van 'wake up'. Anousha Nzume verklaart: 'Woke komt uit de VS en is een korte omschrijving van knowing what's going on. Het snappen'. Je bewust zijn van het maatschappelijke systeem waarin we leven en hoe discriminatie en sociale onrechtvaardigheid werkt.
Fokke en Sukke zijn woke Gouden-Eeuwers. "We verdienen wel lekker." "Maar we hebben ontzettende last van grachtenpandschaamte."
met bijwoord
- behoorlijk woke
- woke genoeg
- heel erg woke
In de nieuwe roman van Ronald Giphart lezen we hoe de zes jongens [...] hun bierbrouwerij Alle Tijd oprichten en uitbouwen tot een bescheiden imperium. [...]. In eerste instantie klinken de mannen behoorlijk woke. Het waren al geen macho's, en na #MeToo lijken ze het belangrijk te vinden zich aan de veranderende opvattingen aan te passen.
De wokers in de VS schieten soms zo ver door dat ook linkse intellectuelen en artiesten het ervan op hun zenuwen krijgen. In de woorden van komiek Dave Chappelle: "Je kunt tegenwoordig blijkbaar nooit woke genoeg zijn."
Wie bang was dat Mercedes onder de nieuwe CEO Ola Källenius wel heel erg woke en EV-gericht aan het worden was: geen zorgen. De Duitsers kunnen nog steeds enorme asobakken maken.
met werkwoord
- woke doen
- woke worden
- woke zijn
Al in 1972 had Panorama een witte Piet en een zwarte Sint op de cover. Maar, zeggen ze er snel bij - dat was níét om woke te doen.
DWDD wilde in zijn laatste week nog eens terugblikken op het afgelopen seizoen. [...]. Zoek er dan gevarieerde mensen bij, in elk geval óók types die een beetje licht, lucht en relativering kunnen aanbrengen, zou ik denken. [...]. Maar nee. Drie tamelijk onbekende millennials, Adriaan van Dis en Lilianne Ploumen die samen eendrachtig van mening waren dat Nederland 'woke' werd en 'verinnerlijkte'. Dat vrouwen zich eindelijk bevrijden van de man, in wie ten diepste een Trumpviezerik schuilt en ook Belgenmoppen anno 2018 echt niet meer kunnen.
Mannenbladen zijn woke: geen bikini meer op de voorpagina? [...]. Niet ieder blad hoeft genderneutraal of 'woke' te zijn, vindt Ali. De schrijver vindt het goed dat vrouwen minder als lustobject worden afgebeeld, maar er mogen wat hem betreft ook gewoon bladen verschijnen voor mannen die zich écht man voelen. "De meerderheid van de populatie is een heteroseksuele man die graag naar vrouwen kijkt."
Wokeness wordt vaak in verband gebracht met politieke correctheid. Je zou het kunnen zien als de hedendaagse, salonfähige variant ervan. Maar waar de term politieke correctheid vaak spottend wordt gebruikt om overgevoeligheid in het politieke debat mee aan te duiden, vooral vanuit rechtse hoek, is 'woke zijn' – in links-progressieve kringen althans – eerder een positieve bevestiging van die gevoeligheid; een teken dat je je bewust bent van je eigen privileges en oog hebt voor sociale structuren die ongelijkheid in de hand werken.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als deel van een afleiding
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
- wokeactivist
- wokebrigade
- wokecommunity
- wokeconferentie
- wokecultuur
- wokedebat
- wokedenken
- wokedictatuur
- wokefactor
- wokefeminisme
- wokefilosofie
- wokegedoe
- wokegedrag
- wokegekkie
- wokegeneratie
- wokehoek
- woke-ideologie
- woke-inquisitie
- wokejeugd
- wokejongere
- wokekritiek
- wokeleger
- wokemensen
- wokemoe
- wokemoeheid
- wokepolitie
- wokepolitiek
- wokespook
- woketerreur
- woketest
- woketrend
Overige woordfamilieleden
Etymologie
Aard herkomst | leenwoord |
---|---|
Vroegste datering | 2016 |
Omstandigheden opkomst | Na de rellen die volgden op de dood van Michael Brown, die in 2014 in de Amerikaanse stad Ferguson werd doodgeschoten door een witte politieagent, werd de uitdrukking stay woke door de Black Lives Matter-beweging gebruikt als oproep om wakker en alert te blijven, om de ogen niet te sluiten voor raciale ongelijkheid. Deze betekenis heeft zich in het Nederlands verruimd tot 'alert zijn op mogelijke maatschappelijke misstanden'. |
Brontaal | Amerikaans-Engels |
Vorm in brontaal | woke |
Betekenis in brontaal | idem |
Bijzonderheden | Het Engels kent ook de oudere betekenissen 'wakker, ontwaakt' en 'bij de tijd'. |