dame 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een dame…
is een vrouw; is een persoon; is een levend wezen
Algemene voorbeelden
De dames van het koor domineerden duidelijk de mannen.
Er zal weer volop strijd worden geleverd in totaal zeven klassen. Vier bij de dames en drie bij de heren. De stadsvolleybalcompetitie betekent voor veel sportliefhebbers al jaren een ècht avondje uit.
In Zuidhorn is een van de beide winkels gespecialiseerd in mode voor de jeugd van de middelbare school tot zo'n 25 jaar en een ieder die zich zo jong voelt. De tweede vestiging in Zuidhorn richt zich vooral op dames van 25 jaar en ouder.
Zo langzamerhand ging de vereniging richting recreatie. Er speelde nog een enkel topteam in het rayon, zowel van de dames als de heren.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- een bejaarde dame
- een dikke dame
- een jonge dame
- een mooie dame
- een oude dame
Een negentigjarige vrouw in Singapore overleefde een bizar ongeluk, meldde de krant New Paper. De bejaarde dame viel uit het raam van haar flat op de zevende verdieping. Ze bleef met haar been haken aan een metalen uitsteeksel in de muur en bungelde alzo twintig minuten lang met haar hoofd naar beneden. Buren redden de vrouw.
Als tegengewicht voor het korset kwamen er soepele, ondersteunende gordels, de zogeheten Wilhelminalijfjes voor dikke dames en het Hollandialijfje voor slanke vrouwen.
De existentiële gesprekken met jonge en oude dames hielden op.
Zijn coach redde hem met de woorden: "Zie je die mooie dame daar zitten op de tribune. Als je wint, zorg ik er voor dat ze vanavond met jou uit gaat."
Een oude dame aan een tafeltje naast hen begon een gesprek.
met ander, nevengeschikt substantief
- dames en heren
Op de benedenverdieping vind je 2 aparte toiletgroepen voor dames en heren en tevens een doucheruimte met drie douches.
Vaste verbindingen
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
- damesafdeling
- damesblad
- damesconfectie
- damesdubbel
- damesenkel
- damesfiets
- dameshoed
- dameshygiëne
- dameskapper
- dameskapsalon
- dameskleding
- dameskoor
- dameskransje
- damesliefde
- damesmobieltje
- damesmode
- damesondergoed
- damesorkest
- damespaard
- damespistooltje
- damesploeg
- damesportret
- damesroman
- damesschoen
- damessjaal
- damestas
- damesteam
- damestoilet
- damesverband
- damesvoetbal
- dameszadel
- damevleugel
dame 1.1
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een dame…
is een vrouw; is een persoon; is een levend wezen
- [Uiterlijk] heeft een verzorgd uiterlijk
- [Maatschappelijke stand] heeft over het algemeen een goede sociale en maatschappelijke positie; is van goede afkomst, van stand of van adel
- [Gedrag] gedraagt zich voornaam; is deftig
Algemene voorbeelden
We kunnen ons de dames op hun kasteeltje in de champagnestreek levendig voorstellen. Op lange winteravonden, voor het haardvuur in een dikke sjaal gehuld, ontcijferden ze de berichten die Diderot hen uit een andere wereld deed toekomen.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- een deftige dame
- een jonge dame
Ze was gewoon alles tegelijkertijd: engel en trol, moeder en kind, deftige dame en vrolijke boerenmeid.
Roel Slomp, Martin Wolf, Ali Veenstra en Erika de Boer waren als gastspelers goed op dreef terwijl zij ondersteund werden door Akkie de Boer en Bettie Keizer, die hun types als deftige dame en volksmeid mooi plaatsen.
Het gebouw dat aan de achterzijde staat was vroeger de Franse meisjesschool. Hier werden jonge dames van gegoede huize opgeleid, waarbij uitsluitend Frans gesproken werd.
met voorzetselgroep
- een dame van adel
- een dame van stand
- een dame van betere stand
- een dame van de betere stand
- een dame uit de hoge adel
Zij was vroeger een dame van adel. Zij had vier familienamen.
Een dame van betere stand, die zonder meer het restaurant binnenwandelde, aan een tafeltje plaatsnam en losjesweg 'un chateaubriand s'il-vousplaît' bestelde.
Francine op visite bij Monsieur Gregoir. Zo noemde ze Gregorius altijd. Want ze was een dame van stand.
Aan de voordeur van haar villa [...] laat zij zich zien aan de buurt in haar nieuwe beige mantel en donkerbruine matelot, die koket een beetje schuin op haar hoofd staat: een dame van de betere stand naast haar dochtertje in een lange witte communiejurk met een tot over de schouders vallende sluier.
'Een dame uit de hoge adel trouwt,' zei de uitbater. 'Op het marktplein komt een groot openbaar gratis banket en straks sluit ik mijn deur.' Het was onmogelijk een kamer te krijgen in een hotel. Alles was bezet.
met ander, nevengeschikt substantief
- dames en heren
In de film zien we een groepje welgestelde dames en heren de tijd doden op een kasteel.
gevolgd door naamvalsgenitief
- de dame des huizes
We kunnen hooguit de schijn ophouden en zelfs dat gaat ons nooit perfect af, zoals de Engelse comedy-serie 'Keaping up appearances' laat zien: de dame des huizes, Bouquet, uit te spreken op zijn Frans, kan nog zo prat gaan op haar klaplopende zoon, van wie we slechts indirect via de telefoon iets weten, en hoog opgeven van haar afkomst en haar betrekkingen, op het meest fatale moment komen haar ordinaire familieleden opdagen om de zo zorgvuldig opgehouden schijn finaal door te prikken.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
dame 2.0
(sport en recreatie)
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 2.0 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een dame…
is een schaakstuk; is een voorwerp; is een zaak
Algemene voorbeelden
Gezien vanaf de kant van de witte speler is de 2de rij gevuld met witte pionnen, de 7e rij met zwarte pionnen, en de 1ste en 8e rij met van links naar rechts toren, paard, loper, koning, dame, loper, paard, en toren.
Als een pion de rij, het verst van zijn beginpositie verwijderd, bereikt, dan moet hij, als deel van dezelfde zet, worden vervangen door een dame, toren, loper of paard van dezelfde kleur.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- de witte dame
- de zwarte dame
De loper op c8 werd aangevallen door de witte dame op c7 en moest dus gedekt worden.
De loper op c8 werd aangevallen [...] en moest dus gedekt worden. En door dat met de zwarte toren te doen, blijft de zwarte dame op g7 actief staan.