koningin


koningin 1.0

vrouw van adel die aan het hoofd van een koninkrijk staat; vorstin in een koninkrijk; ook: vrouw van de koning

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een koningin…

is een vorstin; is een persoon

  • [Uiterlijk] draagt dure kleren en vaak sieraden en is soms herkenbaar aan een kroon of scepter
  • [Functie] heeft een reële of een ceremoniële functie
  • [Plaats] woont in een paleis en bestuurt of leidt een koninkrijk, meestal samen met haar man
  • [Rang of hiërarchische positie] staat, alleen of samen met haar man de koning, aan het hoofd van een koninkrijk
  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is van adellijke komaf
  • [Geslacht] is een vrouw
  • [Ongewone of afwijkende eigenschap of hoedanigheid] is getrouwd met een koning of bij geboorte voorbestemd om koningin te worden
  • [Gelijkenis] staat, net als een keizerin, aan het hoofd van een monarchie of is de echtgenote van de monarch
  • [Onderscheid of tegenstelling] onderscheidt zich van een keizerin door aan het hoofd van een koninkrijk te staan en niet aan het hoofd van een keizerrijk, wat vaak alleen een geschiedkundig verschil is
  • [Voorstellingswijze] komt ook vaak in sprookjes en verhalen voor

Algemene voorbeelden


Met haar kapsel en kleding straalt de koningin de stabiliteit en betrouwbaarheid uit, die zij geacht wordt te symboliseren.

NRC,

Maar verder was de Troonrede volgens de SP-fractie zo'n "ratjetoe van loze opmerkingen en open deuren" dat ze de koningin opriep Kok voortaan zijn eigen teksten voor te laten lezen.

http://www.sp.nl/nieuws/tribune/9910/miljoen.stm,

De onsterfelijke verdienste van koning Willem Drie is dat hij op zijn vierenzestigste jaar voor een dochtertje zorgde, en zo de dynastie redde. Nadat drie slechte koningen vijfenzeventig jaar geregeerd hadden, konden drie goede koninginnen honderdvijfentwintig jaar gaan regeren.

NRC,

De informateur maakt een verslag voor de Koningin waarin staat welk nieuw kabinet een goede kans van slagen heeft.

http://www.tweedekamer.nl/over_de_tweede_kamer/Verkiezingen/kabinetsformatie.jsp

"Ik heb de koningin in de steek gelaten, alsook mijn kinderen en Camilla. In mijn huwelijk met prinses Diana ben ik tekortgeschoten", citeerde de krant de uit de echt gescheiden Charles.

De Standaard,

Combinatiemogelijkheden


als subject bij een werkwoord


  • benoemen

Nu benoemt de koningin nog burgemeesters, maar de tijd dat hun benoemingen in achterkamertjes werden geregeld lijkt voorbij.

Rotterdams Dagblad,

De koningin benoemt een of meer informateurs.

http://www.tweedekamer.nl/over_de_tweede_kamer/Verkiezingen/kabinetsformatie.jsp

Hogere magistraten (hoven van Beroep en hoogste gerechtshof, de zogenaamde Law Lords) worden op voordracht van de eerste minister benoemd door de koningin.

De Standaard,

( Wordt gebruikt als een wens in de aanvoegende wijs (conjunctief).)
  • leven

Na de laatste woorden van de Koningin roept de voorzitter: "Leve de Koningin", dat door een driewerf "hoera" van de aanwezigen wordt onderstreept.

http://www.koninklijkhuis.nl/monarchie/monarchie.html?prinsjesdag.html

Reagerend op het "Leve de republiek" van de Maastrichter provo's, had Ten Have enige malen het "Lang leve de koningin" geroepen.

NRC,

Dat de koningin een spiekbriefje nodig had om de Belgische delegatie aan de presidentsvrouw Eeva Ahtisaari voor te stellen, deerde niemand. Enkele Vlaamse toeristen of inwijkelingen riepen "leve de koningin".

De Standaard,

met koppelwerkwoord


  • koningin worden

Onverwacht en onverhoopt werd ze koningin toen haar schoonbroer Edward VIII afstand deed van de troon om de gescheiden Amerikaanse Wallis Simpson te huwen. Haar man werd koning George VI in 1936, maar hij was wat aan de teruggetrokken kant.

De Standaard,

Heineken kan zich erover opwinden dat er nu ook weer groepen zijn die vinden dat Máxima geen koningin moet worden. "Natuurlijk wordt zij koningin en dat zeg ik niet alleen, daar is 85 procent van onze bevolking het mee eens."

De Telegraaf,

De vraag of bij voorbeeld de katholieke en burgerlijke Emily wel geschikt is om koningin te worden.

NRC,

met adjectief ervoor


  • de Belgische koningin
  • de Britse koningin
  • de Engelse koningin

Ook de Nederlanders kregen een handje van de Belgische koningin.

Meppeler Courant,

Onder hen was één van de moordenaars van Earl Louis Mountbatten, een familielid van de Britse koningin.

De Standaard,

In een omineuze verandering moest de Engelse koningin dit jaar voor het eerst haar toppositie in de tabel prijsgeven aan twee Zweedse broers die om belastingredenen in Engeland zijn komen wonen nadat ze de wereld hadden verblijd met de uitvinding van het kartonnen melkpak, het Tetrapak.

NRC,

met voorzetselgroep


Voorzetsel: van

  • de koningin van Italië
  • de koningin van Egypte
  • de koninginnen van Denemarken
  • de koninginnen van Groot-Brittannië

De laatste koningin van Italië, Marie-José van Savoye, is zaterdag in ballingschap in Genève overleden.

De Telegraaf,

Het unieke stukje papyrus, waarop de legendarische koningin van Egypte in 33 voor Chr. eigenhandig een belastingvrijstelling voor de Romeinse generaal Publius Canidius ondertekende, werd enkele maanden geleden ontdekt in het Ägyptisches Museum van Berlijn.

De Telegraaf,

De partners van de koningen van België en Zweden voeren de titel koningin, terwijl de echtgenoten van de koninginnen van Groot-Brittannië en Denemarken prins heten.

NRC,

in voorzetselgroep


  • namens de koningin

De Grondwet zegt dat de Troonrede jaarlijks uitgesproken moet worden door of namens de koningin.

http://www.sp.nl/nieuws/tribune/9910/miljoen.stm,

Hoewel prins Michael en zijn vrouw geen officiële plechtigheden namens de koningin uitvoeren, noch financieel van haar afhankelijk zijn, staat de voorkeursbehandeling voor hen op het spel.

De Telegraaf,

Mede namens koningin Beatrix, op vakantie in Italië, kwam de Nederlandse minister-president Wim Kok in de nacht van maandag op dinsdag nog zijn medeleven betuigen.

De Standaard,

  • de beeltenis van de koningin
  • het portret van de koningin

De munten kennen een 'Europese zijde' en een 'nationale zijde' die per deelnemend land verschilt. Op de 'nationale zijde' van Nederland staat een afbeelding van koningin Beatrix.

http://www.euro.nl/

Op last van de bezetter moesten de zegels met de beeltenis van koningin Wilhelmina ingetrokken worden.

http://www.nvph.nl/filency/index.htm

Tjalie vertelt graag van zijn oom, die door Japanners is "kapot geschoten" omdat hij weigerde het portret van de koningin van zijn muur te halen.

NRC,

Met het daartoe geëigende houten staafje prikte hij gaatjes in een met bruin papier beplakte doos die naast het portret van koningin Astrid hing.

Het verdriet van België, Hugo Claus,

  • de echtgenoot van de koningin
  • de gemaal van de koningin
  • de prinsgemaal van de koningin

Zo heeft de echtgenoot van koningin Elizabeth, prins Philip - zijn grootmoeder was een zuster van de tsarina - aan het onderzoek meegewerkt.

NRC,

Prins Hendrik (op de voorgrond, geflankeerd door twee heren in pandjesjas), gemaal van koningin Wilhelmina nam een kijkje op de beurs.

Meppeler Courant,

Hier zien we zowel de naam Prins Hendrikstraat als Prins Hendrikkade. Genoemd naar de prins-gemaal van Koningin Wilhelmina.

Meppeler Courant,

  • de kerstboodschap van de koningin
  • de kersttoespraken van de koningin
  • de kerstrede van de koningin

In die reflectie past de kerstboodschap van de koningin, waarin zij aandrong op een genuanceerder oordeel over 'goed' en 'kwaad'.

NRC,

In de kersttoespraken van de koningin wordt met grote regelmaat aandacht geschonken aan sociale verbondenheid, aan vertrouwen van de burgers onderling en aan instituties als kenmerk van een kwalitatief hoogstaande samenleving.

http: //www.omv.nl/ATEST/fnieuwsbrief/FNIEUWS.html,

Wat het geloof predikt, is niet minder utopisch dan waarnaar ik verlang. Ook de kerstrede van de koningin verlangt. Verlangt naar 'een betere wereld'.

De tweede geschiedenis, Loes Wouterson,

met substantief ervoor


  • hare majesteit de koningin
  • hare majesteit koningin Beatrix
  • hare majesteit koningin Fabiola

Hare Majesteit Koningin Beatrix en Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Claus zijn zojuist het Jerusalem Theatre binnengetreden.

NRC,

Hare Majesteit Koningin Fabiola uitte persoonlijk de wens dat de uitgifte niet zou gebeuren op haar verjaardag maar op die van wijlen Koning Boudewijn (7 september).

http://euro.fgov.be/press/press-conf-first-euro-coin/nldd05.htm

In een zegevierend gebaar stak hij het lege glas de lucht in en kuste de betraande wang van hare majesteit de koningin, die niet ophield te applaudisseren.

Blanco, Peter Terrin,

Vandaag stond hij er als eerbetoon aan Hare Majesteit de Koningin.

NRC,

met eigennaam


Dat Máxima in peilingen een populairder "Oranje" is dan koningin Beatrix, van wie iedereen toegeeft dat ze zeer plichtbewust is en hard werkt, toont volgens hem hoe grillig de Oranje-populariteit is.

De Standaard,

Koningin Fabiola, de weduwe van Boudewijn, bezoekt het klooster nog regelmatig.

De Limburger,

Koningin Victoria regeert met heersende hand over een koninkrijk waar de zon nooit ondergaat.

http://www.pvda.be/solidair/n0898/leopold.htm,

De Franse koning Lodewijk XVI vlucht het paleis uit met zijn vrouw, koningin Marie-Antoinette, zijn zuster Madame Elisabeth, en zijn twee kinderen: Marie-Thérèse, bekend als "Madame Royale", en Louis-Charles.

http://www.skepp.be:8080/skepp/artikels/gesch_archeol/naundorff_onvindbare_koning

gevolgd door naamvalsgenitief


  • koningin der Nederlanden

Wij Beatrix, bij de gratie Gods, Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, enz. enz. enz.

http://www.cbhome.nl/index.php,

met ander, nevengeschikt substantief


  • de koning en de koningin
  • koningen en koninginnen
  • koning of koningin
  • koningin en prins
  • de koningin en de prins

Na, lang geleden, het bezoek van de koning en koningin van Spanje, is de Nederlandse koningin het eerste gekroonde staatshoofd dat de staat bezoekt.

NRC,

Het paleis werd in 1762 gekocht door koning George III en is sedertdien de Londense verblijfplaats van de Britse koningen en koninginnen.

De Standaard,

Wie aldus de bestaande wet wil wijzigen, geeft aanleiding om meteen een andere afwijking op het 'gewoonterecht' formeel te regelen: die van de titel koning of koningin, die in de toekomst wel of niet exclusief aan het staatshoofd zou worden verleend.

NRC,

Vittorio Emanuele was negen jaar toen de vorstenfamilie in ballingschap trok na een referendum waarin de Italianen zich, weliswaar met kleine meerderheid, voor de republiek uitspraken. Umberto en Marie-José waren pas een maand eerder koning en koningin geworden; Vittorio Emanuele III had ontslag genomen in een poging de monarchie toch nog te redden.

De Standaard,

Ingewijden stellen dat ruwweg iedereen wordt gefouilleerd, behalve de 'meest directe relaties' van het koninklijk huis. Gezien het protocol is het niet wenselijk dat genode koningen en koninginnen met terroristische aanslagen in verband worden gebracht.

Het Parool,

Koningin en Prins waren in Staphorst op werkbezoek geweest. Een fotograaf, werkzaam voor de lokale krant, had met een speciale breedbeeldcamera het koninklijk paar vastgelegd. De Prins had er met zeer geïnteresseerde ogen naar gekeken.

Meppeler Courant,

"Kijk, je komt tijdens zo'n staatsbezoek natuurlijk met je Nederlandse belangen wel op het hoogste niveau binnen", zegt een Nederlandse industrieel, die een aantal handelsmissies heeft meegemaakt die simultaan met de aanwezigheid van koningin en prins werden georganiseerd.

NRC,

Dit model werd uitgebracht ter gelegenheid van de gouden huwelijksverjaardag van Koningin Elisabeth en Prins Philip.

http://www.pw-akkerman.nl/merken/Conway_Stewart/CS_vandaag/CS_vddd_start.htm,

Paleis Huis ten Bosch in Den Haag is het paleis, waar de Koningin en Prins Claus wonen.

http://www.koninklijkhuis.nl/vragen/vragen-intro.html

  • de koningin en ministers
  • de koningin en de minister

Een Commissaris van de Koningin wordt niet gekozen door de inwoners van de provincie, maar benoemd door de Kroon (Koningin en ministers).

http://www2.omroep.nl/nos/verkiezingen/paginas/kiezen/index.html

Als de initiatiefwet is aangenomen door de beide Kamers moeten de Koningin en de minister hun handtekening zetten.

http://www.tweede-kamer.nl/

  • voor koningin en vaderland

Ik had advertenties gezien waarin stond dat ik helikopterpiloot in dienst van koningin en vaderland kon worden en een oom van mij die ook bij het leger was geweest, vertelde me dat de vrouwtjes gek waren op uniformen.

Crisis four, Andy McNab,

Het gaat echter om de principiële vraag of je als speler zelf kunt bepalen om wel dan niet voor het Nederlandse elftal uit te komen, met andere woorden: ben je lijfeigene van de KNVB, staatsbezit (voor koningin en vaderland) of gewoon werknemer bij een voetbalclub.

NRC,

Er zaten ook Hollandse piloten bij de RAF die de aken uit de kanalen knalden, op treinen schoten, op hun vluchtende landgenoten, deutschfreundlich of deutschfeindlich. Dus die gasten hadden niet veel trek om met locomotief en al de lucht ingeblazen te worden en de heldendood te sterven voor koningin en vaderland.

De Hunnen. Dl. 2: Bevrijding, Jan Cremer,

voorafgegaan door als


  • wuiven als een koningin
  • wuiven als koninginnen

Als de auto de hoek omdraait, wuift zij als een koningin naar de brandweerlieden.

NRC,

Zelf noemen de ronde-missen zich liever "hostess' of "pr-functionaris' [...]. 's Morgens bij de start in het VIP-dorp moeten ze de genodigden van hun firma amuseren. Daarna rijden ze in open wagens, wuivend als koninginnen, voor het rennersveld uit.

NRC,

Vaste verbindingen


de ongekroonde koningin

  1. vrouw die de grootste is op een bepaald gebied

    Thatcher heeft zich sinds haar aftreden steeds meer opgeworpen als ongekroonde koningin van de Eurosceptici.

    De Standaard,

    De initiatiefnemers willen met de rommel een symbolisch cadeau maken voor Máxima, die ze de ongekroonde koningin van de allochtonen noemen.

    De Telegraaf,

    De moeder van Françoise: de ongekroonde koningin van het luxeleven! Terwijl anderen hun nestel afdraaien zit zij romannetjes te lezen en in Schöner Wohnen te bladeren. En haar tijd te verdoen met gedichtjes te schrijven. Wat heeft dat mens te vertellen. Wat heeft zo iemand meegemaakt. Gedichten begot, alsof de wereld daarop zit te wachten!

    Koud, Geertrui Daem,

    Barbara Plugge zou Barbara Plugge niet zijn als ze de gepensioneerde modeman niet meer valsheden had weten te ontlokken. Zodoende moet ook Máxima's fysiek het ontgelden. 'En what about heur haar?', vroeg de ongekroonde koningin van de roddelindustrie hem fijntjes. 'Druipie-druipie', vindt Vos. Daarom: hup, de schaar in die geblondeerde slierten.

    Trouw,

    Met de verkiezing van een nieuwe president neemt IJsland zaterdag afscheid van Vigdis Finnbogadottir, de vrouw die de voorbije zestien jaar een beetje de "ongekroonde koningin" van het eiland werd.

    De Standaard,

Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


koningin 1.1

vrouw die op een bepaald gebied als beste en meest vooraanstaande wordt beschouwd of dat op grond van de resultaten ook daadwerkelijk is; de grootste vrouwelijke favoriet

Betekenisbetrekking


metafoor
Betrokken betekenissen 1.0 : 1.1

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een koningin…

is een persoon

  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is ergens zeer goed in of is populair
  • [Geslacht] is een vrouw

    Algemene voorbeelden


    Echt goed kennen wij elkaar niet maar ik heb jou altijd een toffe gevonden. Jij bent mijn koningin, zelfs een beetje mijn godin. Jij wist altijd wat je wilde. Ik dacht, ik zal dat eens schrijven aan Dora, anders weet ze het niet.

    De kinderen van Arthur, Kristien Hemmerechts,

    Combinatiemogelijkheden


    met voorzetselgroep


    Voorzetsel: van

    • de koninginnen van de homo's

    Geen Imca Marina en Anneke Grönloh. Suzenaar: "Zij worden vaak gezien als koninginnen van de homo's, maar ze zijn hartstikke ouderwets. Ik snap niet waarom die ooit daarvoor zijn uitgekozen. Veel mannelijke homo's houden tegenwoordig van foute hits van Madonna, Abba en nummers van het songfestival."

    De Limburger,

    • de koningin van het amusementstheater
    • de koningin van het langlaufen
    • de koningin van de misdaad
    • de koningin van de schoonmaak
    • de koningin van de sprint

    Annie M.G. Schmidt mag met recht de koningin van het Nederlands amusementstheater en de lichte poëzie worden genoemd. Haar enorme theater- en dichtoeuvre wordt in Nederland – terecht – gekoesterd als een nationale schat, en werpt een heldere (vaak scherpe) lichtbundel op de aard en cultuur van ons volk.

    http://www.tin.nl/pub_asp/pub_detail.asp?Id=72

    Valbe, met 14 wereldtitels de onbetwistbare koningin van het langlaufen, is de eerste vrouw die op een WK vijf gouden medailles won.

    De Standaard,

    Sommigen noemen de Britse misdaadschrijfster Ruth Rendell de opvolgster van Agatha Christie. Voor anderen is ze de "koningin van de misdaad", eretitel die ze deelt met P.D. James.

    De Standaard,

    Ik poets heel graag. Ik ben de koningin van de schoonmaak.

    De Limburger,

    De vrouw die vijf jaar geleden de "koningin van de sprint" werd, leidt een min of meer teruggetrokken leven, na een gedwongen afscheid van de atletiek.

    De Standaard,

    Woordfamilie


    Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


    koningin 1.2

    het beste object; de beste in zijn soort

    Betekenisbetrekking


    metafoor
    Betrokken betekenissen 1.0 : 1.2

    Betekenisbetrekking


    generalisering
    Betrokken betekenissen 1.1 : 1.2

    Semagram (extra betekenisinformatie)


    Een koningin…

    is een zaaknaam

    • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is zeer goed

      Combinatiemogelijkheden


      met voorzetselgroep


      Voorzetsel: onder

      • koningin onder de planten
      • koningin onder de pruimen
      • koningin onder de waterplanten

      De roos, 'koningin' onder de planten krijgt een aparte behandeling.

      http://www.wolf-garten.nl/public_nl/gartenjahr/garten01.hbs

      Laat in het seizoen komt de Reine Claude d'Althan, een tamelijk grote ronde pruim, roodpaars van kleur: de koningin onder de pruimen.

      http://www.degroentenman.nl/

      De waterlelie is de roos onder de waterplanten. Toch vraagt het planten van deze koningin onder het vochtig plantenvolkje de nodige aandacht voordat ze haar pracht vrijgeeft.

      De Standaard,

      Voorzetsel: van

      • de koningin van de oliën

      Roos: Rosa damascena - de koningin van de essentiele oliën; de Rosa Damascena is een kruising van de Rosa Gallica en de Rosa Ganina.

      http://www.ganesha.be/olie.html

      gevolgd door naamvalsgenitief


      • koningin der badplaatsen
      • koningin der bloemen
      • koningin der tropische vruchten

      Met name het mondaine Oostende, de 'koningin der badplaatsen' wordt veel bezocht en heeft ruime stranden, een lange boulevard, jachthavens en watersportclubs.

      http://www.reisomdewereld.nl/basis/bestem.html

      De roos als inspiratiebron. De roos is de Koningin der bloemen. Zo werd zij reeds in de oudheid aangeduid.

      Meppeler Courant,

      Mango. Komt van oorsprong uit India en wordt wel de 'koningin der tropische vruchten' genoemd.

      http://www.hollandsepot.dordt.nl/producten/producten.htm

      Vaste verbindingen


      de koningin der groenten

      1. Vormvariant: de koningin onder de groenten

        de asperge; scheut van de aspergeplant
        Zie ook : asperge

        In het plantenrijk behoort de asperge, de "Koningin onder de groenten" of ook wel het "witte goud" genoemd, tot de familie van de lelie-achtigen.

        http://www.koihoeve.nl/asperges/index.html

        Ze is een vorstelijke delicatesse [...]. Ze kent erenamen als 'wit goud', 'slank-maakster' en 'koningin der groenten' [...]. In de oudheid stond de asperge vooral bekend als een geneeskrachtig kruid, de toevoeging "officinalis" in de Latijnse naam duidt hierop.

        http://www.koihoeve.nl/asperges/index.html

        Samen met de asperge steekt het probleem jaarlijks rond deze tijd de kop op: wie steekt ze? Wegens de symboolwaarde is het asperge-vraagstuk al tot ministersniveau opgewaardeerd. De oogst van de 'koningin onder de groente' is uitgegroeid tot de metafoor van een slecht functionerende arbeidsmarkt.

        NRC,

        Meerdere landbouwers zetten hun witloofteelt op een laag pitje en leggen zich meer toe op de nog arbeidsintensievere aspergekweek. "Die verruimde belangstelling voor de "koningin der groenten" bereikte enkele jaren geleden haar hoogtepunt".

        De Standaard,

      Woordfamilie


      Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


      koningin 2.0

      belangrijkste bijachtige (een bij, wesp of hommel) die wat groter is dan de rest en nageslacht voortbrengt; enige vrouwelijke bij van een volk die zich voortplant

      Betekenisbetrekking


      metafoor
      Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

      Semagram (extra betekenisinformatie)


      Een koningin…

      is een bijachtige; is een dier

      • [Omvang concreet] is groter dan de andere bijen
      • [Groep] leeft in een kolonie
      • [Soort] is een bijachtige, een bij, hommel of wesp
      • [Oorzaak] heeft als larve heel veel koninginnengelei, een voedingmengsel met hormonen, te eten gekregen
      • [Plaats] leeft in de veiligste plek van het nest
      • [Rang of hiërarchische positie] is de bijachtige waar alles om draait
      • [Geslacht] is een vrouwtje
      • [Ongewone of afwijkende eigenschap of hoedanigheid] is het enige vruchtbare vrouwtje in een kolonie; is of wordt bevrucht door een dar
      • [Activiteit of handeling] legt eitjes en plant zich voort; bepaalt het handelen van de andere bijen in de kolonie door de afscheiding van een geurstof, koninginnenstof

      Algemene voorbeelden


      De koningin is lang en slank, vooral het achterlijf is lang. Zelfs langer dan de vleugels. Ze kan wel 4 tot 5 jaar oud worden [...]. De bijenkoningin legt alleen maar eitjes. Midden in de zomer kan ze wel drie weken achtereen 1600 of meer eitjes per dag leggen [...]. De imkers noemen haar de moer.

      http://home.hccnet.nl/f.rutten/,

      De voornaamste taak van de koningin is het leggen van eitjes in de mooi uitgebouwde raten.

      http://www.anibijen.nl/

      Als de koningin uit het volk verdwijnt terwijl er bevruchte eitjes of werkbijlarfjes jonger dan drie dagen aanwezig zijn, kunnen de werkbijen door deze larven met koninginnepap te voeren koninginnen kweken.

      http://members.chello.nl/j.brand17/bijen.htm

      Koninginnebrij is een speciaal en zeldzaam bijenproduct dat in de bijenwereld alleen wordt gegeten door de koningin zelf. Het is een voedsel met een schat aan eiwitten, vitaminen en bepaalde nog onbekende groeifaktoren.

      http://farmacompendium.be/HTML/0052-233_N.htm,

      Het belangrijkste feromoon is de koninginnenstof. Een feromoon waarmee de koningin de zorg voor het broed stuurt en dat de bijen aanzet nectar en stuifmeel te verzamelen.

      http://www.bijenhouders-zlto.nl/bijenleven/index.htm

      Combinatiemogelijkheden


      als subject bij een werkwoord


      • eitjes leggen

      De koningin legt twee soorten eitjes, namelijk bevruchte en onbevruchte. Uit de onbevruchte eitjes komen darren. De bevruchte eitjes leveren larven die grotendeels tot werksters opgroeien.

      http://home.hccnet.nl/f.rutten/,

      Zodra er een paar raten zijn, legt de koningin haar eerste eitjes en begint ze voedsel aan te slepen voor de larven.

      De Standaard,

      In het begin legt de koningin alleen maar bevruchte eitjes, waaruit na 21 dagen de vrouwelijke Werksters worden geboren.

      http://www.anibijen.nl/

      • uitvliegen

      Naar alle waarschijnlijkheid zal de koningin binnenkort moeten uitvliegen. Ze mag dan niet te zwaar zijn. Haar vleugels, die ze maandenlang niet gebruikt heeft, zouden haar anders niet kunnen dragen! Als het weer mooi genoeg is in de voorzomer, verlaat de oude koningin de bijenwoning.

      http://home.hccnet.nl/f.rutten/,

      Dankzij de goede zorgen van de werksters zullen er uiteindelijk een paar zusters opgroeien tot nieuwe koninginnen, uitvliegen en nieuwe werksters ter wereld brengen.

      http://www.meervrijheid.nl/index.html?mrsekssocialisme.htm,

      met adjectief ervoor


      • jonge koninginnen
      • maagdelijke koninginnen
      • nieuwe koninginnen
      • een nieuwe koningin

      Elk bijenvolk gedoogt slechts één koningin in zijn midden. Wanneer meer koninginnen proberen de kolonie binnen te dringen, worden ze onverbiddelijk doodgestoken. In de 'zwermtijd' die half mei begint, komen er weer jonge koninginnen en vertrekt bij elk volk de oude koningin.

      NRC,

      Naar het einde van de zomer is het ook hommeles in de hommelstaat. Uit de eitjes van de koningin komen nu voor het eerst ook mannetjes én nieuwe koninginnen.

      http://www.ecologischgroen.be/bib/hommmels.html,

      Bijtechnologie. Kunstmatige inseminatie van de koninginnen. De maagdelijke koninginnen die men verkrijgt uit het kweekprogramma mogen niet bevrucht worden tot aan hun rijpheid (6-8 dagen na de geboorte).

      http://users.telenet.be/geowisvlio/bijensite/BIJTECHNOLOGIE.htm

      Wespen worden in het bijzonder aangetrokken door de geur van zoete stoffen. Wanneer de winter aanbreekt, sterft de nestbevolking. Slechts de jonge koninginnen overwinteren op beschutte plaatsen. In het voorjaar beginnen zij ieder afzonderlijk hun nest te bouwen.

      http://www.ongedierte.nl/,

      Als zich voldoende jonge koninginnen in het nest hebben ontwikkeld, verlaat de oude koningin met een gedeelte van het bijenvolk het nest (de korf) op zoek naar een nieuw onderkomen, dit veroorzaakt het zwermen.

      http://www.bedrijfshygiene.nl/

      Ze onderzochten bij de Kaapse bij (Apis melifera capensis) welke werksters het bewind overnemen als de koningin sterft en het bijenvolk uiteengaat om nieuwe kolonies te vormen. De nieuwe koninginnen bleken telkens weer van slechts een paar darren af te stammen.

      De Standaard,

      Wanneer de moer om een of andere reden verdwijnt, kweken de bijen een nieuwe koningin.

      http://www.ping.be/honingbijen/index3.htm

      met adjectivisch voltooid deelwoord


      • bevruchte koninginnen

      De bevruchte koninginnen zoeken zich een plaatsje om te overwinteren, in houtstapels, zolders of kelders, waar ze zich met hun kaken vastbijten in het hout en in "diapause" gaan.

      De Standaard,

      We hebben vroeg, rijpe koninginnedoppen en of bevruchte koninginnen beschikbaar.

      http://www.koiv.be/informatie/overlarfproject.htm

      met ander, nevengeschikt substantief


      • de koningin, de darren en de werksters
      • de koningin en de werkbijen
      • de werksters en de koningin
      • werksters of koninginnen

      De Romeinen waren de eersten die echt bijenstanden hadden en ook honingmarkten hielden. Zowat 300 j.v.Chr. beschrijft Aristoteles in zijn "historia animalum" het leven van de bijen. Hij kende het bestaan van de koningin, de darren en de werksters.

      http://www.ping.be/honingbijen/index3.htm

      De koningin en de werkbijen zijn de vrouwelijke leden van het bijenvolk.

      http://home.hccnet.nl/f.rutten/,

      Er ontstaat een bikkelharde strijd tussen de werksters en de koningin die soms beslecht wordt met het doodsteken van hun koningin.

      http://www.ecologischgroen.be/bib/hommmels.html,

      Uit onbevruchte eitjes ontstaan de mannelijke darren, uit bevruchte eitjes groeien vrouwelijke werksters of koninginnen.

      Reformatorisch Dagblad,

      Uit de bevruchte eitjes komen werksters of koninginnen, al naargelang de soort cel waarin het eitje gelegd werd en vooral de voeding die de uit de eitjes ontstane larven ontvangen hebben.

      http://www.ping.be/honingbijen/index3.htm

      Woordfamilie


      Als deel van een afleiding


      Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


      Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


      koningin 3.0

      belangrijkste mier of termiet die groter is dan de rest en nageslacht voortbrengt; enige vrouwelijke mier of termiet van een kolonie die zich voortplant; ook: belangrijkste termiet

      Betekenisbetrekking


      metafoor
      Specifiek 1.0 : 3.0

      Semagram (extra betekenisinformatie)


      Een koningin…

      is een mier; is een dier

      • [Omvang concreet] is vele malen groter dan de andere mieren of termieten
      • [Uiterlijk] heeft ten tijde van de bruidsvlucht net als de mannetjes vleugels
      • [Groep] leeft in een kolonie
      • [Soort] is een mier of een termiet
      • [Plaats] leeft in de veiligste plek van het nest
      • [Rang of hiërarchische positie] is de mier waar alles om draait
      • [Geslacht] is een vrouwtje
      • [Ongewone of afwijkende eigenschap of hoedanigheid] is het enige vruchtbare vrouwtje in een kolonie
      • [Activiteit of handeling] legt eitjes en plant zich voort; bepaalt het handelen van de andere mieren in de kolonie door de afscheiding van geurstoffen

      Algemene voorbeelden


      De zwarte wegmier nestelt bij voorkeur in de buurt van huizen, onder voetpaden en in zanderige ondergrond. Elke lichting is kakelvers, want behalve de koningin genieten alle mieren slechts één lente- en zomerseizoen van hun bestaan op dit ondermaanse.

      De Standaard,

      Tuinmieren komen in heel Nederland voor in diverse soorten [...]. Mannetjes zijn er meestal alleen gedurende een bepaalde tijd in het jaar. Zij hebben ook vleugels en bevruchten de koninginnen.

      http://www.ongedierte.nl/,

      Eens vatten wij het plan op om de rode koningin met een delegatie in de gangen van de zwarte mieren binnen te loodsen maar later vergaten we het experiment.

      De lange geboorte, Lut Ureel,

      Nieuwe genen vinden enkel hun weg naar mierenkolonies met meerdere koninginnen.

      De Standaard,

      'Ik heb de koningin van de miezers gezien,' zei hij tegen Vlieghe. 'Hoe zag ze eruit?' 'Zoals de koningin van de mieren honderd keer dikker is dan een mier...' 'Bij de bijen is dat, sukkelaar.'

      Het verdriet van België, Hugo Claus,

      Combinatiemogelijkheden


      als subject bij een werkwoord


      • eitjes leggen
      • eieren leggen

      Mieren leven echt in een soort staat en kennen rangen en standen. De koninginnen leggen de eieren en zijn heel vaak gevleugeld.

      http://www.ongedierte.nl/,

      De eitjes die de koningin legt, worden naar de kraamkamer gebracht. Daar worden ze gedraaid en gelucht door de mieren tot ze uitkomen.

      http://www.malmberg.nl/web/file?uuid=4f98097f-dc83-49d2-a420-e236db6e18e1&owner=0d269d67-0f3e-47c1-8ded-95c9bbb94748&contentid=13990&ei=ZS2wUuyCJ6aC4ASgvIHYBQ&usg=AFQjCNH83tLPuHhzNbv8Wh2QffpEa9b2OQ&bvm=bv.57967247,d.bGE

      met adjectief ervoor


      • maagdelijke koninginnen

      Een nest kan zo tientallen nieuwe koninginnen en honderden mannetjes bevatten. Beiden zijn gevleugeld. Op een zwoele, windstille dag gebeurt het dan plots: het nest scheurt open en alle mannetjes en de nieuwe maagdelijke koninginnen laten zich meevoeren met de warme luchtstromingen.

      http://www.natuurpunt.be/nl/biodiversiteit/dieren-in-nesten/de-mieren_3000.aspx

      • gevleugelde koninginnen

      Naar mijn uitleg, dat de biologische klok geslagen had voor de mieren en dat de werksters de gevleugelde koninginnen en darretjes uit het nest gedreven hadden opdat ze hun bruidsvlucht zouden houden in de lucht, werd niet eens geluisterd.

      De Standaard,

      De aanvankelijk gevleugelde koningin verliest na de bruidsvlucht haar vleugels en begint een nieuwe kolonie met vleugelloze werksters.

      http://nl.wikipedia.org/wiki/Mieren

      met adjectivisch voltooid deelwoord


      • bevruchte koninginnen

      Een mierenkolonie bestaat uit koningin(en), mannetjes en steriele werksters. In de paartijd vliegen de mannetjes en de niet bevruchte koninginnen uit. De bevruchting vindt in de lucht plaats, waarna de mannetjes sterven en de koningin haar vleugels verliest en een geschikte nestplaats zoekt.

      http://www.waddenzee.nl/dutch/ecomare/NED0672.HTM

      Woordfamilie


      Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


      koningin 4.0

      (sport en recreatie)

      sterkste schaakstuk, met een bovengedeelte in de vorm van een gestileerd figuurtje van een koningin met een koninginnenkroontje, dat horizontaal, verticaal en diagonaal, en zo ver men wil, over niet bezette velden verplaatst mag worden; dame

      Betekenisbetrekking


      metonymie
      Betrokken betekenissen 1.0 : 4.0

      Semagram (extra betekenisinformatie)


      Een koningin…

      is een schaakstuk; is een voorwerp

      • [Kleur] is wit of zwart
      • [Omvang concreet] is het op één na grootste stuk
      • [Vorm] heeft een bovengedeelte in de vorm van een gestileerd figuurtje van een koningin met bovenaan een koninginnenkroontje
      • [Geheel] is een onderdeel van een schaakspel
      • [Positie] staat in de beginstelling direct naast de koning, vanuit wit gezien, in het geval van de witte koningin links naast de koning op de eerste rij van het bord op het vierde veld van links, dat als d1 wordt aangeduid en in het geval van de zwarte koningin rechts van de koning op de achtste rij op het vierde veld van links, dat als d8 wordt aangeduid
      • [Aantal of hoeveelheid] Elke van beide spelers heeft aan het begin van het spel een koningin
      • [Waarde] heeft traditioneel een waarde van negenmaal die van een pion, is daarom negen punten waard, en is daarmee het sterkste schaakstuk
      • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is het sterkste schaakstuk
      • [Beweging] mag horizontaal, verticaal en diagonaal, en zo ver men wil, over niet bezette velden verplaatst worden

      Algemene voorbeelden


      Na een agressieve opening pikte Kamsky met de 22ste zet de koningin van Karpov in.

      De Standaard,

      De meisjes spelen niet voor niets schaak. Castiglione en ook de met vader Anguissola bevriende humanist Vida prezen dit spel uitdrukkelijk als een ingenieus en educatief tijdverdrijf, waaraan mannen en vrouwen als gelijken konden deelnemen. Voor de emanciperende vrouw in de Renaissance had het spel, net als in de oudheid, nog een eigen symbolische betekenis: de koningin kan zich van alle figuren op het bord het meest vrij bewegen en beschikt over unieke macht.

      NRC,

      Combinatiemogelijkheden


      met adjectief ervoor


      • de witte koningin
      • de zwarte koningin

      De witte koningin wordt bedreigd door een loper.

      De kus, Jan Wolkers,

      Er is kennelijk een discussie gaande tussen de twee speelsters over de zwarte koningin die Lucia net geslagen heeft.

      NRC,