rat


rat 1.0

afbeelding

Bron: Llez
( CC BY 3.0 )

zoogdier dat behoort tot de knaagdieren en sterk lijkt op een muis, maar tweemaal tot driemaal zo groot is en een kortere staart en kleinere oren heeft, en dat evenals de muis vooral in de omgeving van menselijke beschaving leeft en zich voedt met voorraden die het daar vindt

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een rat…

is een zoogdier; is een dier

  • [Geluid] piept; maakt een piepend geluid
  • [Bouw] is gewerveld; heeft vier poten
  • [Deel] heeft een dunne, geringde staart, die lang is, maar korter dan zijn lichaam; heeft een spitse snuit met snorharen
  • [Functie] wordt, althans in het geval van een gekweekte albinorat, gebruikt als medisch proefdier in laboratoria
  • [Voortplanting] brengt de jongen levend ter wereld; plant zich in grote hoeveelheden voort
  • [Plaats] leeft meestal in een omgeving waar mensen wonen; leeft in ondergrondse gangen, in riolen en aan de oevers van waterlopen of in verborgen holtes in huizen
  • [Leeftijd] kan tot 7 jaar oud worden als laboratoriumrat, maar wordt gemiddeld 2 tot 3 jaar
  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] verspreidt ziektekiemen; kan tam gemaakt worden en is dan geschikt om als huisdier gehouden te worden
  • [Behandeling of bewerking] wordt op plaatsen waar hij schadelijk is opgespoord en gedood, soms in het kader van verdelgingsacties op initiatief van de overheid
  • [Gedrag] is een alleseter; leeft grotendeels van wat hij in huizen en voorraadruimtes vindt en van voedselafval dat door mensen wordt achtergelaten; is vooral 's nachts actief; holt soms dijken en oevers uit; richt in het verborgene schade aan die slechts later wordt opgemerkt
  • [Waardering] wordt soms gehouden en gewaardeerd als huisdier en gezelschapsdier; wekt bij velen weerzin op; boezemt sommige mensen angst in
  • [Gelijkenis] lijkt op een muis, degoe en gerbil
  • [Onderscheid of tegenstelling] is groter dan een muis
  • [Verscheidenheid] komt voor in 64 soorten

Rijk Animalia; Dieren
Stam Chordata; Chordadieren
Klasse Mammalia; Zoogdieren
Orde Rodentia; Knaagdieren
Familie Muridae; Muisachtigen
Geslacht Rattus

Algemene voorbeelden


Zij zijn besmet met een salmonella-bakterie, waarschijnlijk afkomstig van ratten.

De Standaard,

Ratten roepen bij mensen de meest vreemde gevoelens op. De een vindt de beesten de meest angstaanjagende dieren die hij/zij ooit gezien heeft, de ander loopt met zo'n diertje op zijn schouder door de winkelstraat.

http://www.ongedierte.nl/,

Boons scheve huis aan de Kriekenlaan, met de ratten in de kelder, was weggesaneerd.

Acacialaan, Koen Peeters,

De wereld leek wel een door mensen verlaten stad, vond hij, waar alleen nog kleine diertjes, de ratten en muizen en mollen, tussen de enorme ruïnes rondstruinden.

Het licht van vroeger dagen, Arthur C. Clarke & Stephen Baxter,

Combinatiemogelijkheden


als object bij een werkwoord


  • ratten aantrekken
  • ratten bestrijden
  • ratten vangen
  • ratten verdelgen

Bewoners wordt uitdrukkelijk verzocht duiven niet te voeren. Duiven worden daar lui van en kunnen zelf voldoende aan voedsel komen. Bovendien trekt het ratten aan.

http://www.geluidnieuws.nl/2003/april2003/duiven.html,

Wie aandachtig de wetgeving in verband met de rattenbestrijding leest, stelt vast dat nagenoeg iedereen de plicht heeft ratten te verdelgen.

http://www.mina.be/wiedoetwat/aminal/taken/water/water/pdf/Ratten_screen.pdf,

Je kan ratten vangen in life-traps: dit zijn vallen waarin ze gevangen worden zodat ze daarna elders in het open veld weer gelost kunnen worden.

http://www.gaia.be/nl/faq/ratmuis.html

Om de populatie muskusratten zoveel mogelijk te verminderen heeft de provincie Overijssel 30 professionele muskusrattenbestrijders in dienst. Deze bestrijders werken verspreid over vier rayons. De ratten worden bestreden door ze te vangen in vangkooien, fuiken en klemmen. Omdat ze 's nachts actief zijn, kunnen ze alleen ontdekt worden door sporen te zoeken.

Meppeler Courant,

als subject bij een werkwoord


  • iets aanvreten, knagen

Scheurend en krakend beweegt de film zich langs de sprockets en rubberwielen van de moviola. De perforatie ziet eruit als door de ratten aangevreten; de windingen kleven tegen elkaar. Op het kleine scherm manifesteren de beschadigingen zich als bruine vlekken en blaren die een slagveld maken van het gefotografeerde beeld.

NRC,

Na eindeloze jaren van zwarte ellende kreeg eindelijk weer een bruine rat de macht in handen [...]. Zabber is bovendien een zeer gelovige rat [...]. 'Alleen veel geduld en ondermijnend werk zullen de ratten de uiteindelijke overwinning bezorgen ...' Zabber heeft al de ratten terug aan het knagen gezet.

Het ratton rapport, Paul Vanbossuyt,

met adjectief ervoor


  • een tamme rat

Een goede voorlichting over de verzorging van tamme ratten is eveneens zeer belangrijk.

http://ratworld.xs4all.nl/ratsewer/kwestie/kwestie1.htm,

Het Goois Dierencentrum verkoopt tamme ratten aan particulieren.

NRC,

in voorzetselgroep


  • het krioelt van de ratten

Ik wed dat het in de Grote Beek nog krioelt van de ratten!

Memoires van een kerkuil, Robin Hannelore,

met ander, nevengeschikt substantief


  • ratten en muizen
  • muizen en ratten

Dit gebouw was ooit een brouwerij en een azijnfabriek, later was het een opslagplaats voor jute. Jute betekent veel muizen en ratten dus zijn hier toen katten uitgezet. Ik vind het een mooi idee dat die ooit door het hele gebouw op jacht waren.

http://www.wcob.demon.nl/eilander/200307/pag13.html,

Verder gaan de reinigingsploegen op jacht naar ratten en muizen, want zij kunnen het virus eveneens verspreiden.

NRC,

Vaste verbindingen


Spreekwoorden


Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


rat 2.0

iemand die door wat hij doet of zegt de positie van zijn kennissen, vakgenoten of medestanders ondermijnt en het belang van de tegenstander dient; onderkruiper

Betekenisbetrekking


metafoor
Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een rat…

is een persoon

  • [Activiteit of handeling] ondermijnt door zijn woorden of daden de positie van zijn kennissen, collega's of medestanders; dient, gewild of ongewild, het belang van de tegenstanders
  • [Waardering] wordt gewantrouwd; wordt geminacht; wordt gemeden

    Algemene voorbeelden


    Aangesteld om Sytze van der Zee een dolk in de rug te steken en de krant te begeleiden naar de wondere wereld van de Zaterdag-bijlage, heeft Van Nieuwkerk zijn werk naar behoren gedaan; de charmantste rat van de Wibautstraat.

    http://www.theovangogh.nl/stuk14-20.htm,

    Ze plakt mijn fanmail in een album en scheurt de negatieve berichten over mij en mijn oeuvre uit de krant, zodat ik hem kan lezen zonder kwaad te worden op die ratten van recensenten die mij het succes niet gunnen.

    Mensen met een hobby, Désanne van Brederode,

    Ik wou toen eigenlijk niet opstappen met de stakers want ze hadden me gevraagd om mee aan de dokken op zoek te gaan naar ratten, dus naar mannen die toch bleven werken.

    Vliegen in een spinnenweb, Fernand Auwera,

    Hij vertrouwt die flik niet. 'T is 'n slinkse rat! Eentje die zijn profijt zoekt met het overbrieven. Werken kan hij niet. Zijn poten staan te scheef! Maar in het verraden is hij een meesterkrak! Ach, is die vuile prul zo niet gekweekt. De lakei van de macht!

    De verdwazing, Andreas Roels,

    Woordfamilie


    Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


    rat 3.0

    iemand die eerder als schadelijk ongedierte dan als mens behandeld hoort te worden
    Vooral gebruikt voor leden van een groep mensen met een bepaalde politieke of religieuze overtuiging of met een bepaalde etnische afkomst, door mensen die deze groep uiterst vijandig gezind zijn. Bijna steeds vergezeld van een bijvoeglijk naamwoord waarin deze overtuiging of etnische afkomst wordt genoemd. Meestal in het meervoud.

    Betekenisbetrekking


    metafoor
    Betrokken betekenissen 1.0 : 3.0

    Semagram (extra betekenisinformatie)


    Een rat…

    is een persoon

    • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is meestal een lid van een vijandige religieuze, politieke of etnische groep
    • [Waardering] wordt als persoon minderwaardig geacht; wordt voorgesteld als schadelijk ongedierte

      Algemene voorbeelden


      Er zijn twee mogelijkheden. Ofwel zij scheldt terug, bij voorkeur op een manier die haar vijand pijn doet en hem blijft aankleven. Ze roept dan bijvoorbeeld: "Ik heb twee moeders, maar jouw moeder is een smerige rat/een vies varken/een takkewijf" – enfin, uw dochter kan beter zelf een goede kwetsende term bedenken, liefst zo gemeen mogelijk [...]. De andere mogelijkheid is fysiek geweld.

      http://www.trouw.nl/tr/nl/4324/nieuws/article/detail/1113819/2010/06/05/Schelden-en-slaan-zijn-soms-geoorloofd.dhtml

      Kolonel: En generaal Douglas Mcarthur? W.: Hij is de enige vijfsterrengeneraal die ooit keizer is geweest. De rat Hiro Hito lag aan zijn voeten. Had Harry Truman indertijd zijn raad gevolgd, dan zou hij China en Rusland met atoombommen van de kaart hebben geveegd. De eik vond het jammer dat dit nooit gebeurd is.

      De Coltmoorden, Jef Geeraerts,

      Combinatiemogelijkheden


      met adjectief ervoor


      • linkse ratten
      • rooie ratten
      • uranische ratten
      • zionistische ratten

      Blij vernemen dat de blonde Führer van de autochtone vereniging een knokploeg van 80 kommando's paraat houdt die de eerste vrijdag van volgende maand in straat bee op nummer 34 derde etage tegen valavond de kloten van de linkse ratten zal kommen trappen oh oh wat zal er gelachen worden mijnheer, onze jongens staan immers op dampende kolen, ze snakken naar aktie, hun wilde knokkels jeuken, jaja het lot is ons erg gunstig en om u eveneens te plezieren, mijnheer de tipgever, zullen wij onze stoet met de onontbeerlijke vaandels, trommelaars en dansmariekes opfleuren, mag ik u onderwijl in naam van onze voltallige clan van harte bedanken mijnheer voor uw positieve bijdrage - klik!

      Nutteloze handelingen, Fernand Auwera,

      Michel slingerde daarin banvloeken naar de aanhangers van Krishnamurti: 'gij, rondlopende blanke duivelen; gij, Christus-réïncarneerders, Christus-bevuilers; gij, uranische ratten [...]; gij, rottend vulsel van deze samenleving, die toch nog zo graag coquetteert met Christus, maar dien gij gedégradeerd hebt thans tot een Indisch homosexueeltje, tot een juffrouwachtig jongetje, tot de verpersoonlijking van uw eigen bleke genietinkjes; gij, die Christus gecastreerd hebt, bezoedeld en bevuild tot het vunzige schandknaapje, dat in Engels-Indië reeds een proces wegens pederastie achter de rug heeft [...] - u, vale vage wezens, u zal ik tóch treffen.'

      Averechts, Gerrit Komrij,

      De post, werkelijk stapels en stapels sympathiebetuigingen maar ook tot haar afgrijzen enkele anonieme scheldbrieven waarin de dood 'van die rooie rat' wordt toegejuicht en die de politie heeft meegenomen.

      De klokkenluider, Thomas Ross,

      Vaste verbindingen


      Woordfamilie


      Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


      rat 4.0

      ((vooral) in België)

      iemand die zich in een bepaald milieu goed thui svoelt en die in dat milieu gezaghebbend is of voldoende kennis en ervaring heeft om zich te handhaven
      Alleen aangetroffen in de combinatie ervaren rat en in samenstellingen.

      Betekenisbetrekking


      metafoor

      Semagram (extra betekenisinformatie)


      Een rat…

      is een persoon

      • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] voelt zich het beste thuis in een bepaald milieu
      • [Deskundigheid of vaardigheid] heeft kennis en ervaring in zijn milieu; kan zich goed handhaven in zijn milieu
      • [Waardering] is vaak door zijn kennis gezaghebbend in zijn milieu

        Combinatiemogelijkheden


        met adjectief ervoor


        • een ervaren rat

        Af en toe lukt het ons om een ervaren rat in de aquariumhobby te strikken. Dit keer was ons slachtoffer Johnny Delamper. De laatste tijd zien we Johnny niet zo veel meer maar dat komt omdat hij nog andere hobby's heeft die veel van zijn tijd in beslag nemen.

        http://aquariana.be/reportages-artikels-134/reportages-artikels-135/513-interview-delamper-johnny

        Met Alexander Suski haalde Asse-Ternat een ervaren rat binnen tijdens het tussenseizoen.

        http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=AC252MUO

        Kurt Van Oproy-Bob Roes was die andere topper waar eveneens een Sicilaan op het bord verscheen. Bob heeft slechts recent deze opening aan zijn repertoire toegevoegd en het was maar de vraag of hij genoeg know-how had om een ervaren rat als Kurt hiermee opzij te schuiven. Toen deze laatste op een gegeven moment zomaar zijn dame wegblunderde was de partij snel afgelopen.

        http://dedolendekoning.blogspot.com/2009/11/r4-uitslagen-en-partijen.html

        Woordfamilie


        Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen