verrader 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een verrader…
is een persoon
- [Geheel] is vaak iemand die deel uitmaakt van een groep mensen, zoals een familie, een team of een sociale klasse
- [Toestand algemeen] is loyaliteit verschuldigd aan iemand, aan de groep waartoe hij behoort, of aan de ideeën of de leefwijze van die groep
- [Activiteit of handeling] stelt handelingen die niet loyaal zijn
- [Waardering] wordt meestal vijandig bejegend door de groep waarvan hij deel uitmaakt
Algemene voorbeelden
Omdat de heren journalisten tijdens een toernooi aan alle kanten vreemdgingen moest hij ongewild lid van een bondje worden. Een geheim pact. Ook dat werd vanzelfsprekend geacht. Deed je niet mee dan was je een verrader [...]. Het laatste wat hij wil is lid van een bondje zijn. Dat eindigt steevast in polonaise.
'Verraadster!' riep Martine uit bij het avondeten. 'Knecht van het kapitaal! Kan jij je iets verwerpelijkers voorstellen dan de reclamebusiness? Wacht tot Jo hiervan hoort!' siste ze nog [...]. Sinds wanneer noemde ze hem Jo? Correspondeerden die twee met elkaar? Zagen ze elkaar nog? Sinds hij in het onderwijs stond was hij in haar ogen toch ook een verrader!
Combinatiemogelijkheden
in voorzetselgroep
- iemand uitschelden voor verrader
Eerst schold ik hem uit voor verrader en woordbreker en daarna praatte ik nog een uur lang op hem in, maar hij was niet van zijn standpunt af te brengen.
met voorzetselgroep
Voorzetsel: van
- een verrader van de boerenstand
- een verrader van de cultuur
- een verrader van de gewone Rus
- een verrader van de Palestijnse zaak
- een verrader van de revolutie
- een verrader van het Baskenland
- een verrader van het vaderland
- een verrader van zijn eigen volk
- een verrader van zijn familie
Russische dichters, schrijvers en kunstenaars botsten op de communistische censuur door hun weigering zich te conformeren aan het door de autoriteiten opgelegde socialistisch realisme en hun uitgesproken voorkeur voor individuele vrijheid en creativiteit. In de loop van de jaren 1930 werden ze gebrandmerkt als verraders van de revolutie en van de gewone Rus.
Hedendaagse kritische intellectuelen mogen dus al op een goedkope manier voor verraders en vijanden van de cultuur gescholden worden, het is geen reden om af te haken, ook niet nu er nieuwe dominees opstaan die brutale aanvallen op bovengenoemde intellectuele kwaliteiten legitimeren.
Bij het vallen van de duisternis zetten de soldaten een schunnig lied in (angst van de Russen voor de gnomen van de nacht?), waarin Trophonios het volgende meende te kunnen onderscheiden: hoerenzoon van Lenin, kontlikker van Marx, verrader van je familie, verlinker van je vrienden, pooier van het communisme.
Mijn vader, verrader der boerenstand. De dieren verkocht, arbeider geworden, simpele werkmier.
overig
- zich een verrader voelen
Maarten probeerde erover na te denken, maar slaagde er niet in. 'Wanneer moet je het weten?' vroeg hij, in een poging uitstel te krijgen. 'Nu! Die brief moet vandaag de deur uit.' 'Verdomme. Die rotzakken.' Er viel een stilte. 'Kan ik zeggen dat het goed is?' Er was een nieuwe stilte. 'Doe dat dan maar,' zei Maarten tenslotte. 'Teken jij dan maar voor mij, onder protest!'. Hij voelde zich een verrader.
Spreekwoorden
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
verrader 1.1
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 1.1 |
|---|
Algemene voorbeelden
Hoewel ik niet echt benieuwd ben naar de identiteit van de mol – de vraag wie ik zoal zou kunnen zijn, houdt me nog steeds méér bezig – merkte ik toch dat de tweede aflevering mijn aandacht gevangen hield. Toen de proefpersonen zich onder allerlei soorten druk aan benji-springen waagden – teamgeest in het besef dat er een verrader in het team zit – kreeg de zondagspsycholoog in mij voer opgediend, dat hij zich, met een goed glas wijn erbij, duchtig liet smaken.
In een toespraak tot de plaatselijke jeugd voer Gaddafi echter ook opmerkelijk fel uit tegen "verraders", die hij vergeleek met houtworm: "ze vallen van binnenuit aan".
Beria werd na zijn arrestatie zuiver stalinistisch behandeld. Hij had genoeg misdaden op zijn kerfstok, maar zijn collega's wilden hem niet zijn bijdrage aan de Grote Terreur ten laste leggen, want zij hadden dezelfde misdaden gepleegd. Daarom werd hij aangeklaagd als 'spion' en 'verrader' en in een volkomen politiek proces ter dood veroordeeld.
Er zijn twee soorten heist-movies oftewel kraakfilms: die waarin de onmogelijk geachte kraak/inbraak/bankoverval lukt, dankzij het vernuft van de inbrekers; en die waarin de klus níet lukt, door tegenslag of tegenwerking van een verrader.
verrader 1.2
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 1.2 |
|---|
Algemene voorbeelden
Eerlijkheidshalve moet hier worden gezegd, dat K.K. vanaf het moment van hun gevangenneming Trophonios volstrekt negeerde. Waarschijnlijk zag hij hem aan voor een verrader en celspion.
In een hevige concurrentiestrijd om de macht is er van alles gaande tussen verschillende maffiabendes. Overal dreigt gevaar en iedereen is op zijn hoede voor verraders in de eigen gelederen.
Er was een Vlaamse week en une semaine française. In die semaine moesten wij op de speelplaats Frans praten. Werd je op Vlaams betrapt, dan kreeg je van een "verrader" het signe.
Het stak de Officier van Justitie enorm dat W. beëdigde politieambtenaren verdacht van fraude. Daarnaast was ze van mening dat de buurvrouw van B. waarschijnlijk haar verklaring heeft ingetrokken, omdat ze bang was voor verrader uitgemaakt te worden.
verrader 1.3
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0: 1.3 |
|---|
Combinatiemogelijkheden
als object bij een werkwoord
- een verrader aanhouden
- een verrader executeren
- een verrader fusilleren
- een verrader liquideren
- een verrader ter dood veroordelen
- een verrader uit de weg ruimen
- een verrader uitschakelen
Ook de zwakke figuren in het verzetsmilieu, zoals de door zijn eigen makkers geliquideerde verrader Kees Bitter, leider van de LKP-Rotterdam-Zuid, krijgen het volle pond.
Enkele vermeende verraders werden standrechtelijk geëxecuteerd.