boot


boot 1.0

vaartuig dat in zijn typische vorm langer is dan het breed is en vooraan spits toeloopt, dat meestal klein tot middelgroot is, maar ook een groot schip kan zijn, en dat wordt aangedreven door een motor, door zeilen of met roeiriemen

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een boot…

is een vaartuig; is een vervoermiddel

  • [Afmeting] is meestal klein tot middelgroot, maar kan ook zeer groot zijn; kan de grootte hebben van wat ook een schip genoemd wordt
  • [Uiterlijk] is normaal langer dan hij breed is; loopt meestal vooraan spits toe; heeft normaal een min of meer spitse boeg
  • [Attribuut] wordt soms geroeid met riemen, peddels of pagaaien
  • [Constructie] bestaat in hoofdzaak uit een romp die hetzij plat is, hetzij een zekere diepgang onder de waterlijn heeft; heeft onderaan gewoonlijk een kiel die van voren naar achteren loopt; heeft soms een of meer masten en zeilen; heeft meestal een roer; beschikt vaak over een motor, hetzij aan boord, hetzij een buitenboordmotor
  • [Materiaal] is veelal gemaakt van metaal of hout, maar ook vaak van ander materiaal zoals rubber of kunststof
  • [Functie] wordt gebruikt om personen of goederen te vervoeren, te vissen of voor de pleziervaart
  • [Plaats] wordt op het water gebruikt, zowel op zee als op binnenwateren
  • [Beweging] maakt vaak een schommelende, deinende, onvaste beweging op het water, wat mensen die dat niet gewoon zijn zeeziek kan maken
  • [Gebruiker] wordt onder andere gebruikt door schippers, door zeelui, door matrozen, door passagiers die over het water reizen, door sportzeilers en sportroeiers en door vissers
  • [Werkende kracht] wordt voortbewogen door een motor, door de wind door middel van zeilen of door te roeien

Algemene voorbeelden


Zij maken niet zulke grote schepen, maar ze zouden wel grote boten naar hun werven willen halen voor onderhoud en 'refit', het verbouwen van een oud schip tot een luxe en modern vaartuig.

NRC,

De Tamil-rebellen openden met 25 à 30 boten de aanval op marineschepen voor de kust van het Tamil-hoofdkantoor in Mullaitivu, in het noordoosten van Sri Lanka.

De Standaard,

Voordat we het haventje bereikten, waren we langs het 'Bad van Amalasunta' gevaren, onder aan een steile rots, waar talloze meeuwen de boot krijsend omringden en enige tientallen meters bleven volgen.

Het paradijs, Anton Haakman,

Ze hielden vol dat een Optimist een grote boot was, een heel echte, maar toen al mijn broers aan boord waren [...], moesten ze toegeven dat ik er niet meer bij kon.

Broere, Bart Moeyaert,

Combinatiemogelijkheden


als object bij een werkwoord


  • de boot nemen
  • een boot afduwen
  • een boot afmeren
  • een boot bouwen
  • een boot huren
  • een boot te water laten

Begin van de middag hebben we de boot genomen, een halve dag eerder dan de bedoeling was.

De passievrucht, Karel Glastra van Loon,

Een boot huren en zelf gaan vissen met de hengel is voor iedereen een belevenis.

http://www.familyland.nl/

Priso tracht de teamgeest aan te wakkeren van jonge werklozen uit de Rupelstreek door samen een boot te bouwen.

De Standaard,

Als hij na de tentoonstelling nog eens tijd heeft, wil hij zijn boot te water laten op de Linkeroever.

De Standaard,

Ze liep de tuin in, tot aan de rand van het meer, zoals hij haar had aangeraden, en zwaaide naar hem [...]. Meestal was hij inderdaad op het water. Ze wachtte tot hij naar de kant was gekomen en de boot had afgemeerd.

Opwaaiende zomerjurken, Oek de Jong,

als subject bij een werkwoord


  • aanmeren
  • afmeren
  • glijden
  • liggen
  • omslaan
  • overstag gaan
  • schommelen
  • varen
  • wiebelen
  • zinken

'Dus als er geen honing is,' zei Vera, terwijl ze doorging met de boot te laten schommelen, 'dan kan het jou eigenlijk niet schelen wat je eet.'

De meidenziekte, Tom Pauka,

De volle boot meert af en vaart de Maas op.

Westenwind, Simone Duwel,

De boot ging overstag [...]. Ze moest diep bukkend onder het zeil door kruipen en op het gangboord aan de andere kant gaan zitten. De zeilen klapperden.

Hokwerda's kind, Oek de Jong,

Deze boot vaart naar de overkant, dat denkt de kapitein. Maar zij weet dat de boot zinkt als zij aan boord is.

Vertezucht, Jef Aerts,

Het zou niet de eerste boot zijn die omslaat met zo'n drukte.

Vertezucht, Jef Aerts,

Op een zomeravond [...], roei ik door een smal watertje. Ik licht de riemen uit het water, kijk naar de bladen tot er geen druppels meer vanaf vallen. Bijna geluidloos glijdt de boot langs het riet, ik beweeg me niet.

De hemelvaart van Massimo en Lui oog, Oek de Jong,

Hadden ze nu allemaal gedroomd van de Titanic en van een verstikkingsdood onder water? Hadden ze urenlang op het punt gestaan om te zinken? Hadden ze al die tijd onrustig liggen woelen, terwijl de boot schommelde en schokte, en was voor alle honderd passagiers tegelijk dit laatste zuigende geluid - van water dat in een spoelbak wegliep - het zekere teken geweest dat de oceaanspiegel zich boven hen sloot?

Averechts, Gerrit Komrij,

De boot wiebelde en toen mijn moeder houvast zocht, zag ik de indruk van de zitplank achter op haar benen.

De gelukkige, Mensje van Keulen,

De boot lag aan de kant en bleef daar.

Een treurige afdronk, Levi Weemoedt,

Maar hij zat op een boot en de boot voer op de wijde oceaan, eindeloos veel blauwe vakjes in haar atlas, waar ze naar tuurde en tuurde, te beginnen bij vakje A12 op kaart 79 [...]. Links van A12 lagen alleen maar blauwe vakjes, en op een van die blauwe vakjes voer zijn boot.

Alle verhalen, Kristien Hemmerechts,

met adjectief ervoor


  • een aluminium boot
  • een houten boot
  • een lekke boot
  • een opblaasbare boot
  • een open boot
  • een opvouwbare boot
  • een platte boot
  • een polyester boot
  • een stalen boot

In de Leie lagen platte boten waar soldaten mensen induwden met geweerkolven.

Het verdriet van België, Hugo Claus,

Boven houdt de Gentse jachtenbouwer er een klein, kaal kantoor op na, op het gelijkvloers parkeert hij zijn aluminium en stalen boten.

De Standaard,

Hoewel er voor het vervoer gebruik kan worden gemaakt van een treintje en twee open boten, blijft de benenwagen de beste manier om alles goed te bekijken.

Reformatorisch Dagblad,

Fietsen met toebehoren, opblaasbare en opvouwbare boten met toebehoren, surfplanken met toebehoren, imperiaal, skiboxen, sneeuwkettingen, jetbags alsmede sportuitrusting die gebruikt wordt bij de beoefening van gevaarlijke sporten; de vergoeding voor al deze artikelen tezamen bedraagt ten hoogste fl. 750,-.

http://www.cirkel.nl/

Op een landtong van zand aan de oever van de beek lag een houten boot die vermoedelijk ooit voor het vissen werd gebruikt maar nu verrot was en overwoekerd door riet.

De wolvenlus, Nicholas Evans,

in voorzetselgroep


  • in de boot
  • in de boot stappen
  • met de boot
  • op de boot
  • op een boot zitten
  • iemand op de boot zetten
  • per boot
  • van de boot stappen

Die middag lachte Casella medeplichtig toen ik in de boot stapte, die nu volgeladen was met zoete kinderen.

Het paradijs, Anton Haakman,

Het US Army Medical Corps nam hun jongens van me over en zodra ze vervoerd konden worden, zijn ze in Ostia op de boot naar Amerika gezet.

Het wonder, Frederick Forsyth,

Meteen aan het begin van het boek heb je al zoiets: de hotelier in Travemünde vertelt zogenaamd aan Custine dat de Russen allemaal blij zijn als ze van de boot stappen, en met uiterst sombere gezichten zich later, na hun vakantie in Europa, weer inschepen.

Een dag uit het leven van de reuzenkoeskoes, Karel van het Reve,

Maar hij zat op een boot en de boot voer op de wijde oceaan.

Alle verhalen, Kristien Hemmerechts,

Het is niet waar dat het eiland alleen per boot kan worden bereikt.

Alle verhalen, Kristien Hemmerechts,

Toen we aankwamen met de boot, stond het water laag, maar was het al laag of nog laag.

De passievrucht, Karel Glastra van Loon,

Op de boot had ik gehoord dat met name in East Village buitengewoon interessante mensen moesten wonen.

Bulgaar in Wassenaar, Michael Eenhoorn,

Toen ze in de boot stapte, zag ik dat ze zich op een manier bewoog die iets dierlijks had.

Het paradijs, Anton Haakman,

Vaste verbindingen


Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als deel van een samenstellende samenstelling


boot 1.1

transport per boot, hetzij in het algemeen, hetzij een transportvoorziening volgens een vaste dienstregeling

Betekenisbetrekking


metonymie
Betrokken betekenissen 1.0 : 1.1

Semagram (extra betekenisinformatie)


De boot…

is vervoer; is verplaatsing

  • [Frequentie] gebeurt al dan niet volgens een vaste dienstregeling
  • [Middel] gebeurt per boot

    Algemene voorbeelden


    Na alle vertragingen met de tunnelbouw zijn de spoorwegen van de drie deelnemende landen [...] er op gebrand de achterstand snel in te lopen. Daarbij mikken zij kennelijk op de miljoenen luchtreizigers die jaarlijks tussen het continent en Engeland op en neer vliegen. Met een vergelijkbaar soort voederings- en zitruimte-beleid bieden zij een overstapvrije doortocht van centrum tot centrum. Ook de prijspolitiek is voorlopig niet concurrerend met de boot. Iets onder de vliegprijzen en minder gedoe, dat is de verleiding waar de nu nog vliegende reiziger aan wordt blootgesteld.

    NRC,

    Combinatiemogelijkheden


    met adjectief ervoor


    • de laatste boot

    Ben je in loop van de voormiddag op het eiland aangekomen, en neem je pas de laatste boot terug naar het vasteland, dan heb je hier voldoende tijd voor strandvermaak.

    http://www.wadloop-dijkstra.nl/

    met voorzetselgroep


    Voorzetsel: naar

    • de boot naar Breskens
    • de boot naar het vasteland
    • de boot naar Hoek van Holland

    Toch was ik gespannen toen Floor na bijna vijf maanden schreef dat ze de boot naar Hoek van Holland had geboekt.

    Zuiderkruis, Pauline Slot,

    De trein naar Vlissingen, de boot naar Breskens en de bus naar Sluis, dat wil zeggen eerst naar Oostburg met lijn 2, daarna verder met lijn 4.

    NRC,

    in voorzetselgroep


    • met de boot gaan

    Ik probeerde het nog een keer. 'Voor je tachtigste verjaardag, mam, samen met mij. Vind je dat niet leuk?' 'Gaan we dan met de boot?' 'Nee, met het vliegtuig.' 'Waarom niet met de boot?' 'Omdat er geen boot meer is.'

    Mevrouw mijn moeder, Yvonne Keuls,

    boot 1.2

    voorstelling van een boot in de vorm van een maquette, een stuk speelgoed, een afbeelding e.d.

    Betekenisbetrekking


    metonymie
    Betrokken betekenissen 1.0 : 1.2

    Semagram (extra betekenisinformatie)


    Een boot…

    is een voorstelling

        Algemene voorbeelden


        Ik zou niet weten waarom ik bv. niet een kanon met een staartje zou schilderen, of met een slurf of een snor. Of een boot met olifantenpoten.

        Ik ga altijd uit de weg voor een andere ezel, Jos de Man,

        Truitjes met ingebreide boten en ballonnen, gestreepte tuinbroeken, wollen mutsjes, een pak met een kaboutercapuchon, piepkleine broekjes.

        Bezeten van mij, Nicci French,

        Van de krant die hij elke dag kocht, knipte hij poppetjes en matjes, boten en hoeden, waar Bas mee speelde tot hij ze schaterend verfrommelde in grote proppen.

        't Is zo weer nacht, Joyce Roodnat,

        Kapot speelgoed, dat is iets heel treurigs. Een boot van playmobiel waar een grote barst in zit, of een speelgoedtelefoon waar de draaischijf vanaf is gebroken.

        NRC,

        Combinatiemogelijkheden


        met voorzetselgroep


        Voorzetsel: in

        • een boot in een fles

        Sinds ik hier als kleine jongen logeerde waren kabinetten ten val gebracht [...], miljoenen liters wijn gedronken, boten in flessen gebouwd, kleuters volwassen mannen geworden [...], sterren voorgoed gedoofd - maar dis was eender gebleven.

        De tandeloze tijd. Dl. 1: Vallende ouders, A.F.Th. van der Heijden,

        Woordfamilie


        Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


        boot 1.3

        permanent aangemeerde boot die wordt gebruikt als woning; woonboot

        Betekenisbetrekking


        specialisering
        Betrokken betekenissen 1.0 : 1.3

        Semagram (extra betekenisinformatie)


        Een boot…

        is een vaartuig; is een vervoermiddel

            Semagram (extra betekenisinformatie)


            Een boot…

            is een woning

                Algemene voorbeelden


                Ook Paula kwam daar veel, vooral toen ze nog op de boot woonden.

                Kriblijn, Barber van de Pol,

                Ja schat, ik woon op een boot, in de Prinsengracht.

                Een soort Engeland, Robert Anker,

                Woordfamilie


                Als deel van een afleiding


                boot 1.4

                vaartuig dat ontworpen is en dient voor verplaatsingen onder water; onderzeeër; duikboot

                Betekenisbetrekking


                specialisering
                Betrokken betekenissen 1.0 : 1.4

                Semagram (extra betekenisinformatie)


                Een boot…

                is een vaartuig; is een vervoermiddel

                    Algemene voorbeelden


                    De U47 werd gebouwd door de Krupp Germaniawerf te Kiel, Duitsland waar de boot op 17 december 1938 operationeel werd.

                    http://home.worldonline.nl/~kwiklink/u-47-1.pdf,

                    In de hekbuiskamer, de torpedokamer achter in de boot bevinden zich 4 torpedobuizen die, na leeggeschoten te zijn, alleen weer geladen konden worden in een haven of langszij een bevoorradingsschip.

                    http://www.seafront.be/

                    Woordfamilie


                    Als deel van een afleiding


                    boot 1.5

                    verzameling van de opvarenden in een boot

                    Betekenisbetrekking


                    metonymie
                    Betrokken betekenissen 1.0 : 1.5

                    Semagram (extra betekenisinformatie)


                    Een boot…

                    is een groep; is een verzameling

                    • [Leden] bestaat uit de opvarenden van een boot

                      Algemene voorbeelden


                      Omdat op één Canadese boot na alle deelnemers Amerikanen waren heeft het IOC deze wedstrijden uiteindelijk niet erkend.

                      http://www.krsg.be/olympics.htm

                      Art. 24. Onder geen enkele omstandigheid, mag er gevist worden op, of aan, of in de nabijheid van een wrak en/of obstakel [...]. Art. 25. Elke overtreding in verband met artikel 24., zal onderzocht worden door de bevoegde wedstrijdleiding. Bij overtreding, wordt betreffende boot gediskwalificieerd.

                      http://users.pandora.be/vvbz/index_1.htm,

                      De Franse marine bracht op haar beurt een Spaanse boot op, die zou vissen met netten waarvan de maasbreedte niet klopte.

                      NRC,

                      De Gentse boot, die zich in 1995 tot nationaal kampioen kroonde, verraste zijn Britse en Duitse tegenstander met een snelle start.

                      De Standaard,

                      Woordfamilie


                      Als deel van een afleiding