schijthuis 1.0
(verouderend)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een schijthuis…
is een gebouw; is een bouwwerk
- [Deel] bestaat uit een hokje met een deur en daarin een plank waarop men kon zitten en een gat waarin de ontlasting opgevangen werd
- [Materiaal] is vaak gemaakt van hout
- [Functie] dient als toiletruimte
- [Plaats] bevindt zich buiten
- [Positie] is gelegen bij een woonhuis, bij een molen, op het terrein van een boerderij e.d.
Algemene voorbeelden
Tot aan het begin van de twintigste eeuw hebben de meeste huizen geen toilet en moet je naar buiten om je behoefte te doen. Achter of naast het huis staat voor dat doel een zogenoemd privaat of schijthuis. Dat is een hokje met daarin een plank met een gat. In het Nederlands Openluchtmuseum staan nog diverse van dergelijke buitentoiletten bij woningen en boerderijen uit Giethoorn, Zuid-Scharwoude en de Zaanstreek.
Geuren van mest, hooi, zweet, gewassen en voeder botsten tegen elkaar op. Misschien had zijn vader gelijk en rook toen zelfs het schijthuis heerlijk, al zat hij er nooit op zijn gemak. Daarvoor zoemden de vliegen te gretig uit het gat onder zijn kont op, door het dolle heen bij het vooruitzicht op een verse lading stront.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- een bouwvallig schijthuis
- het oude schijthuis
Op de rivier werden geen rijnaken meer meegezeuld door sleepboten, het koren werd niet meer in schoven gezet, bij het maaien werden geen patrijzeëieren meer gevonden, het dialect met woorden als ont en een hortje werd nauwelijks meer gesproken, kinderen werden geen Seike of Kiene meer genoemd maar Angelique of Menno - waarom zouden zíj dan nog in een huis wonen met een geitehok, een knarsende waterpomp en een bouwvallig schijthuis?
Zijn gedachten gingen terug naar het oude schijthuis bij het huis aan de dijk. Daar had hij als kind urenlang in oude kranten zitten lezen. Door de kieren in de deur kon je de buren bekijken die over de kweldam naar de gemeenschappelijke pomp liepen.
met voorzetselgroep
Voorzetsel: met
- een huis met een schijthuis
Op de rivier werden geen rijnaken meer meegezeuld door sleepboten, het koren werd niet meer in schoven gezet, bij het maaien werden geen patrijzeëieren meer gevonden, het dialect met woorden als ont en een hortje werd nauwelijks meer gesproken, kinderen werden geen Seike of Kiene meer genoemd maar Angelique of Menno - waarom zouden zíj dan nog in een huis wonen met een geitehok, een knarsende waterpomp en een bouwvallig schijthuis?
in voorzetselgroep
- naar het schijthuis
'De gekkekoeienziekte waart weer door Europa. Burgemeester adviseert tot nader order geen koeienvlees te eten.' 'Er was niks geks aan dit koebeest,' zei vader Kneupma. 'Ik was er zelf bij toen het geslacht werd. Het keek helderder uit zijn ogen dan jij.' 'Voor jou kan het geen kwaad meer, Kneup. Jij hebt je langste tijd gehad. Maar denk ook eens aan Mieke-Kee. Moet dit frisse deerntje straks ten onder gaan aan de ziekte van Kreupel-Jakops?' 'Harreblaksems, Bonkjes, daar had ik niet aan gedacht', gaf Kneup toe. Hij schoof zijn dochter van zijn schoot. 'Vooruit, Mieke-Kee, als de wiedeweerga naar het schijthuis. En de vinger in de keel.'
- het pad naar het schijthuis
- het pad tussen het schijthuis en de plaats
Op het pad dat naar het schijthuis leidde bleef hij stilstaan en tuurde omhoog naar de kale bomen. De herinnering dat hij als kind vroeger ieder voorjaar in die bomen was geklommen om vogelnesten te vernielen, en dat zijn moeder hem dan steevast met een stok had geslagen, ontlokte een wrange glimlach aan zijn lippen.
Het had de hele nacht gevroren. Het pad tussen het schijthuis en de plaats werd gemarkeerd door zijn voetsporen, maar verder was de grond nog bedekt met onbetreden sneeuw.
- op het schijthuis
Al drie uur lang zit ik hier op het schijthuis te bidden tot de alwijze, voor de hond z'n kloten weliswaar.
Dan kots ik bijna op de tafel in de woonkamer en vloeken ma en pa maak dat ge op het schijthuis zijt. Dan ga ik kotsen op het schijthuis. De sjas is niet meer dat, zegt pa, er blijven drollen drijven in het water.
- de deur van het schijthuis
- de wanden van het schijthuis
Ma heeft hoge pis en pa heeft grote kak. Op den duur komt pa op de deur van het schijthuis kloppen en vloekt wat zit gij daar godverdzju al de hele dag te doen. Ik zeg pa ik bid voor uw zielheil en het zielheil van ma.
De tuin van Esche naast ons was vernield. De groenten verdwenen, de planten kapot getrokken, de wanden van het schijthuis gesloopt.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
schijthuis 1.1
(vulgair)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een schijthuis…
is een vertrek; is een ruimte
- [Functie] dient om er zijn gevoeg te doen; dient om er te plassen en poepen
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is een afgesloten ruimte
Algemene voorbeelden
Er werd een blaasontsteking gekonstateerd daarna. Om soortgelijke pijnlijke séances te mijden in de toekomst mocht ik voortaan ongevraagd de klas uitlopen, naar de gemakken toe, telkens dat nodig was. Ik maakte van dat privilegie gretig gebruik, maar het minst nog om te piesen. Het was daarentegen een gouden middel om vlug even de juiste antwoorden op te gaan zoeken, die lagen veilig verstopt in een verluchtingsvak van de schijthuizen.
Een loodgieter uit West-Vlaanderen krijgt de opdracht om een defecte w.c. te gaan herstellen in Oostende op het derde verdiep. De loodgieter belt aan en er komt een vrouwtje met hoofddoek op het balkon te staan en roept naar beneden: "Wat jij hebbe moete?" De loodgieter:" 't Is voor da schijthuis dat niet wilt wareke!" Waarop de vrouw zich omdraait en tegen d'r man zegt: "Achmed voor jou, iemand van Sociale Dienst."
Weet je, als ik naar het toilet (schijthuis) moet voor de hoognodige lediging van mijn darmstelsel en een ander is er geweest dan word ik beroerd en krijg ik soms kotsneigingen. Die lucht is niet tot nauwelijks te dragen.
Vaste verbindingen
schijthuizen kun je ermee dekken
-
Vormvariant: schijthuizen kan je ermee dekken
((vooral) in België; weinig gebruikt; verouderend )het is een enorme hoeveelheid; ook: het komt heel vaak voorIk blijk eigenaar te zijn van zo maar eventjes negenduizend driehonderd eenentachtig boeken. Ja, ik schrijf en jullie lezen het goed: 9381. Schijthuizen kun je ermee dekken.
Sinds een aantal weken wordt de mailbox die ik bij Telenet heb echter overstelpt door een lawine van spamberichten. Schijthuizen kun je ermee dekken. Het loopt werkelijk de spamgaten … eh … de spuigaten uit.
Het op sokkenvoeten lopen heeft slechts één nadeel: je verslijt voetbekleding bij de roes. Sokken met gaten … schijthuizen kan ik ermee dekken!
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
schijthuis 1.2
(vulgair)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een schijthuis…
is een gebouw; is een bouwwerk
- [Deel] bestaat uit een aantal latrines of wc's
- [Functie] dient als toiletgebouw; dient om er mensen hun gevoeg te laten doen, om er te plassen en te poepen
Algemene voorbeelden
Wij moesten lopen tot het schijthuis en dan links afslaan, daar zou dan een caravan staan.
Combinatiemogelijkheden
als object bij een werkwoord
- de schijthuizen schoonhouden
Het leger had een probleem met de rekruten die van zee kwamen. [...]. Gustave, twintig jaar oud, werd geplaatst bij de cavalerie in Brussel: een ramp. Hij was als de dood voor paarden. Daar werd flink mee gelachen. Een zeeman is niet bang voor stormen, maar wel voor paarden? Dat is van de gekke. Dan moest hij maar de schijthuizen schoonhouden. Dat hij student dekofficier en perfect drietalig was maakte niet de minste indruk. Latrineboy. Dat was goed genoeg voor hem.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
schijthuis 1.3
(vulgair)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een schijthuis…
is een toilet
- [Functie] dient om er mensen hun gevoeg te laten doen, om er te plassen en te poepen
- [Plaats] bevindt zich op de openbare weg, op een al dan niet vaste plaats
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- mobiele schijthuizen
In Noord-Holland waren de mobiele schijthuizen niet aan te rukken. Normaliter verhuurt het bedrijf zo'n 600 rijdende toiletten voor Koninginnedag, maar dit jaar waren het er meer dan 1000.
Op ongeveer elke straathoek zullen urinoirs, mobiele schijthuizen en afvoerbare piscontainers een plastieken wand optrekken voor de historische gevels. Ontlasten tijdens de Feesten kon nog nooit op zoveel plaatsen.
met adjectivisch tegenwoordig deelwoord
- stinkende schijthuizen
De schitterendste sportaccommodaties, de gedurfdste gebouwen, de modernste infrastructuur: nog nooit is in zo korte tijd een miljoenenstad zo grondig op de schop genomen als het pre-olympische Peking. [...]. Taxichauffeurs en politieagenten hebben een paar Engelse woorden moeten leren, op openbare opschriften is het ergste steenkolen-Engels vervangen, stinkende schijthuizen zijn vervangen door modern geoutilleerde hygiënepaleisjes, en zelfs de spreekkoren in de olympische stadions worden zorgvuldig ingestudeerd.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
schijthuis 2.0
(vulgair)
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 2.0 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een schijthuis…
is een persoon
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is van nature bang of laf
- [Voorstellingswijze] wordt voorgesteld als iemand die van angst in zijn broek poept
Algemene voorbeelden
We vorderden langzaam door een licht hellende pijp tot we een ruimte bereikten waarvan onze toortsen de afmetingen niet konden vatten, hé, Ali ibn Thabor, schijthuis, jij zou het bestorven zijn, maar niet Hanipha, neen.
Ze zei dat ze Wis heette, en een hoer was die in de Schipperskapelstraat werkte. Jan keek haar ontzet aan. Ze zaten in een kroegje aan de Jordaenskaai. 'Schijthuis,' zei ze, maar heel zacht en aardig. En hij deed iets wat hij dacht in geen honderd jaar te zullen doen. Hij zei: 'Ik ben nog nooit met een wijf naar bed geweest.' 'Kom dan,' zei ze. 'Ik heb geen geld.' 'Ik werk nu niet,' zei ze.
De resterende scheldwoorden hebben wij trachten te ordenen in de mate van kracht. Als A tegen B roept 'schijthuis', dan kan B niet riposteren met 'schavuit', maar zal hij tot schoft moeten gaan. Het is deze dwang tot overtroeven die het grote aantal scheldwoorden verklaart.
Dan even over mijzelf; ik ben 51 jaar, solliciteer me eigen de kolere, soms zijn er van die schijthuizen als werkgevers, die niet eens de moeite nemen om te reageren of als ik op een mindere vacature reageer ben ik te overgekwalificeerd!!
Combinatiemogelijkheden
met koppelwerkwoord
- een schijthuis zijn
Toen ik vertelde dat ik door Sjon gebracht was, keek hij even vreemd naar Beppie op. 'Ik had je toch gezegd, dat je niemand mocht bellen? ' zei hij. 'Nou ja, Sjon toch wel,' zei Beppie. 'Nee, níemand,' zei Patriek. 'Nou ja, die Sjon is een schijthuis, die houdt zijn mond wel. '
'O God, ik word niet goed,' hijgde Toni en bijna zonder overgang zei ze: 'Pierre, wat ben jij een schijthuis! Je deed helemaal niet mee. Of trek je partij voor haar?'
met voorzetselgroep
Voorzetsel: van
- die schijthuizen van jou
Weet je wat hier vergeten wordt? Dat je de mens moet eren. Want weet je wat ze zeiden toen ik dat pannekoekje ophad? 'U moet maar eens in het bad, mijnheer Keefman. U stinkt.' Is dat de mens eren? Eerst zijn stoel versieren en dan zeggen dat hij stinkt en hem kwaadschiks in het bad stoppen. Want het ging kwaadschiks vriend. Ik ben kwaadschiks door vier van die damslapers in het bad gestopt. En weet je waarom ik stonk? Omdat die meiden een verzetje moesten hebben. Daarom stonk ik. Omdat je je rot kan lachen als die schijthuizen van jou komen met z'n vieren. Omdat ze wel weten dat Keefman zich niet als een kleuter in het bad laat stoppen. Dat is geen zieke mensen verplegen. Dat is zieke mensen kleineren.
met substantief ervoor
- stel schijthuizen
- een stelletje schijthuizen
Op momenten dat je verwacht dat ze de score gaan uitbreiden zakken ze helemaal weg. En ... dat gaat ook vast weer een keer fout. Stel schijthuizen!!!
Waarom wil de politie weer eens onderhandelen. Een stelletje schijthuizen zijn het geworden. Meteen met de knuppel in de nek.